تراورتن (به فرانسوی: Travertin)، نوعی سنگ آهک متخلخل است که از دسته سنگهای رسوبی و تزیینی به شمار می‌رود. این سنگ بجا مانده از رسوبات چشمه‌های آب گرم هستند. حفرات موجود در این سنگ به دلیل فضای اشغال شده توسط گازهای موجود در آبهای گرم منبع رسوب گزاری است. هرچه عناصر محلول در آب این منابع کمتر باشد، رنگ سنگ روشن‌تر خواهد بود
شکل ظاهری
تراورتن دارای بافتی متخلخل و رنگ‌های متنوع و نواری شکل است که که تنوع رنگی آن به علت اختلاف در ترکیباتی است که در زمان رسوب گذاری در عناصر سنگ وجود دارند و خود را به صورت رگه‌های مختلف نشان می‌دهند. قابل ذکر است که چون این رگه‌ها دارای ترکیب شیمیای متفاوت از زمینه سنگ می‌باشند در سنگ ایجاد شده دارای استحکام کمتری بوده و نقطه حساس یک سنگ را تشکیل می‌دهند که کمترین مقاومت را در برابر ضربه یا فشار از خود نشان می‌دهند و هر چه سنگ دارای رگه‌ها و ناخالصی‌های کمتری باشد استحکام بالاتری را دارا می‌باشد
خواص و معایب
تراورتن به علت داشتن تخلخل، خاصیت عایق حرارتی و صوتی داردو حفره‌های موجود در سنگ تراورتن باعث افزایش مقاومت آن در برابر آتش زویی می‌شود. سنگ تراورتن از مقاومت قابل قبولی برخوردار می‌باشد. این سنگ را میتوان به ۲ شکل موج دار و بدون موج برش داد. تراورتن دارای سوراخ‌ها و حفراتی است که بایستی در هنگام فراوری سطح آن پر شود. وجود حفره در تراورتن باعث می‌شود در هنگام نصب سنگ، ملات سیمانی داخل این حفرات نفوذ کرده و از سقوط سنگ جلوگیری کند. وزن مخصوص کمتر این سنگ در مقایسه با برخی از انواع دیگر در جهت کمک به وزن کمتر ساختمان و بارهای وارده به اسکلت آن قابل توجه است.
از معایب این سنگ جذب آب نسبتاً بالای آن می‌باشد. این نقیصه با پیشرفت تکنولوژی فرآوری تقریباً پوشش داده شد. مواد پوششی و به اصطلاح رزین در زمان فرآوری و پولیش سنگ، باعث کمتر شدن جذب آب آن شده و از تأثیرات آن این است که سنگ دیر تر کثیف می‌شود و کمتر در معرض هوازدگی قرار می‌گیرد؛ بنابراین کیفیت ساب ورزین در ماندگاری و زیبایی آن برای دراز مدت قابل توجه است. در زمانهای قدیم به علت ظاهر متخلخل آن بین مصرف‌کنندگان تمایلی به استفاده از سنگ تراورتن نبود و سنگ تراورتن جزع ارزانترین سنگ‌ها محسوب می‌شد تا اینکه با رشد تکنولوژی و به کارگیری مواد پر کننده رزین باعث شد که حاصل فرآوری سطحی یک دست و براق با ظاهری زیبا و خواص مناسب مکانیکی و شیمیایی شود. اضافه شدن مرحله رزین کاری باعث ایجاد جهشی بزرگ در میزان حجم استخراج و فرآوری سنگ تراورتن شد
سنگ تراورتن
سنگ نما های با جنس تراورتن در مقایسه با سنگهای دیگر مقاومت خوبی در برابر سرما، گرما، اشعه UV نور خورشید و رطوبت هوا دارند . البته اکثر گرانیت ها نیز دارای این خصوصیات می باشند اما بعضاً رطوبت هوا ممکن است باعث اکسید شدن کانی های آهن موجود در آنها شده و موجب نازیبا شدن ظاهر گرانیت به مرور زمان شود که در بعضی از انواع تیره آن نور خورشید موجب از دست رفتن رنگ طبیعی سنگ می شود.
طی سالهای اخیر با پیشرفت تکنولوژی ماشین آلات استخراج و فرآوری، استفاده از سنگ تراورتن در ایران فراگیر شده است. سنگ تراورتن در گذشته از زشت‌ترين سنگ‌ها بوده ولی با تغییر در نحوه فراوري آن بخت به این سنگ رو کرده و با ارتقاي فناوري از حضيض ذلت به اوج عزت رسيده‌است. اما اينكه تا چه زماني اين وضعيت و اقبال عمومي به تراورتن ادامه خواهد يافت، سوال مهمي است و باید بدانیم که هرچند دوام رزین به کار برده شده در فرآوری سنگ تراورتن تنها 20 سال است ولی مدت عمر يك نما نيز از این مدت بیشتر نيست و حتی پس از اين مدت سنگ نما تراورتنی نابود نمي‌شود، بلكه تنها سيماي سنگ نما ديگر جلوه زيباي رزين شده سابق را ندارد و گويي كه از ابتدا اصلاً رزين و پوليش نشده است؛ ظاهری با خلل و فرج بسيار كه البته اين نیز خود سبکی از سنگ نما می باشد و علاوه بر این با صرف هزینه امکان ترمیم مجدد آن وجود دارد و در نتیجه همه این عوامل باعث شد تا در سالهای اخیر استقبال خوبی برای استفاده از تراورتن به عنوان سنگ نما صورت گیرد.
سنگ تراورتن با توجه به تنوع زیاد رنگ و طرحی که دارد توانسته جایگاه ویژه ای در بین انواع سنگ های نما به خود اختصاص دهد و با توجه به آیتم هزینه میتوان گفت بهترین گزینه برای انتخاب سنگ نما، سنگ تراورتن می باشد زیرا در مقایسه با سنگ سنداستون دارای استحکام بیشتر و در مقایسه با سنگ گرانیت دارای قیمتی ارزانتر می باشد ولی متاسفانه سنگ تراورتن به عنوان سنگی شکننده در بین عوام بدنام شده، ولی در بناهای تاریخی رم که بیش از 300 سال از عمرشان می گذرد مشاهده می شود که از سنگ تراورتن برای ساخت نمای ساختمان استفاده شده است که باعث می شود این تصور اشتباه نقض و پی به دوام بالای تراورتن برد. این سنگ ذاتاً دارای سطحی متخلخل می باشد که این تخلخل همراه با جنس آهکی، رابطه خوبی باسیمان داشته و باعث می شود که در هنگام نصب، محکم تر به دیوار چسبیده و در نتیجه ماندگاری خوبی به عنوان سنگ نما داشته باشد و به همین جهت سنگ تراورتن بهترین گزینه برای انتخاب سنگ نمای ساختمان است. در بازار جهانی برای سنگ نما بیشتر از رنگ های سفید، کرم روشن و شکلاتی تراورتن استقبال می شود.
باید توجه داشت که نصب سنگ نما با اجرای سنگ های دیگر متفاوت است و شرایط و مهارت خاص خود را می طلبد. با توجه به اختلاف دما در شب و روز و تغییرات فصول و در نتیجه انبساط و انقباض سنگ، اگر برای نصب سنگ نما از روش دوغاب سیمان استفاده شده باشد احتمال کنده شدن سنگ از روی نما وجود دارد بنابراین می بایست با اسکوپ کردن سنگ نما اتصال آن را محکم کرد، در غیر این صورت باید مدتی پس از نصب جهت جلو گیری از ریزش، یک به یک آنها را به نما پیچ نمود. که ظاهر خوبی برای نمای ساختمان ندارد، پس بهتر است هزینه ای که قرار است بعد از نصب سنگ نما صرف این کار شود قبل از اجرا صرف اسکوپ کردن آن گردد. روش دیگر در نصب سنگ نما روش خشکه چینی است، در این روش پیش از نصب سنگ نما می بایست با استفاده از پروفیل و نبشی های فلزی پشت کار را شاسی کشی کرده و سنگ ها را به وسیله گیره روی شاسی محکم کرد.
استحکام در نصب سنگ نما به خصوص زمانی که قرار است در ارتفاع قرار گیرند دارای اهمیت بیشتری می شود لذا می بایست سنگ نما از خلل و فرج مناسبی برخوردار باشد تا ملات و دوغابی که پشت سنگ ریخته می شود محکم به سنگ نما چسبیده و استحکامی دو چندان به اتصال سنگ به نما بدهد زیرا امکان جدایی سنگ از دیواره نما زیاد بوده و خطر سقوط سنگ رهگذران و خودرو ها را تهدید می کند با توجه به این موضوع سنگ تراورتن به خاطر داشتن این قابلیت یکی از بهترین گزینه های انتخابی برای سنگ نما، می باشد و یکی از نقاط ضعف اصلی سنگ مرمریت برای استفاده به عنوان سنگ نما نیز همین مورد می باشد.
منبع:melalstone.com
