مواد روانگردان و اثرات آن‌ها
هر چند این داروها برای درمان طیف وسیعی از اختلالات تجویز می‌شوند، مواد روانگردان اخیرا بخاطر عوارض جانبی بر روی بدن انسان مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این داروها در محدوده داروهای روانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند و بنابراین، برای اشخاص عادی هم مهم است تا از اثرات این داروها آگاه باشند. یک ساع زمان احتیاج است تا در مورد عوارض جانبی احتمالی این داروها اطلاع‌رسانی شود تا در نتیجه مردم چه به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه به آن معتاد نشوند.
مواد روانگردان چیست؟
مواد شیمیایی که در سیستم عصبی مرکزی به ویژه مغز عمل می‌کنند و باعث تغییر در خلق و خوی، ادراک، رفتار و دیگر ویژگی‌های روانی می‌شوند به عنوان مواد روانگردان شناخته می‌شوند. این مواد هم برای اهداف تفریحی و هم اهداف درمانی استفاده می‌شوند، استفاده تفریحی از آن به صورت سختگیرانه انجام می‌شود.
مواد روانگردان را به صورت گسترده می‌توان به سه گروه تقسیم کرد: 1.آرامبخش 2.محرک 3.توهم‌زا
در حالی که داروهای آرامبخش سرعت سیستم عصبی را کند می‌کنند، محرک‌ها سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کنند و به روند انتقال پیام سرعت می‌بخشند. توهم‌زا، به طور مشابه، داروهایی هستند که درک و بینش شما را تغییر می‌دهند و شما را دچار اوهام و خیالات می‌کنند.
اثرات داروهای مختلف روانگردان
استفاده درمانی از این داروها مربوط به استفاده از آن‌ها در زمینه پزشکی برای درمان طیف وسیعی از مشکلات سلامتی، شامل درمان درد و بیماری‌های مختلف ذهنی است. همچنین شخص باید متوجه این واقعیت باشد که استفاده از داروهای روانگردان به‌ویژه زمانی که به مدت طولانی استفاده می‌شود می‌تواند منجر به اعتیاد به این داروها شود. از سوی دیگر، این داروها برای مقاصد تفریحی نیز استفاده می‌شود. استفاده از نیکوتین و کافئین مثل سیگار کشیدن یا نوشیدن چای و قهوه می‌تواند به فعالیت روزمره تبدیل شود. سایر داروهای قوی برای تولید اثر توهم‌زا یا به اصطلاح وضعیت خلسه‌آور مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حالی که استفاده‌های اینچنینی از مواد مخدر به چند قرن قبل برمی‌گردد، مطالعات اخیر دانشمندان نشان داده است که سوء مصرف این مواد می‌تواند منجر به یک سری آثار سوء بر روی بدن و ذهن انسان گردد.
آرامبخش
لیست طولانی از آرامبخش‌ها شامل الکل، حشیش، خواب‌آور و … است که سرعت عملکرد سیستم مرکزی را کاهش داده و در نتیجه شخص احساس آرامش می‌کند. با این حال، زمانی که این داروها در مقدار کمی مصرف شوند این مصرف دارویی است. مصرف به مقدار زیاد باعث طیف وسیعی از اثرات سوء بر سلامت فرد از جمله استفراغ، بیهوشی و حتی مرگ می‌شود. عوارض جانبی نسبتا ملایم این آرامبخش شامل فقدان توانایی تمرکز و هماهنگی، که به نوبه خود روی توانایی فرد در واکنش به شرایط غیرمنتظره تاثیر می‌گذارد.
محرک
در مقابل، محرک‌ها دارای اثر کاملا مخالفی بر روی فرد هستند. آن‌ها سرعت انتقال پیام را به مغز و بالعکس افزایش داده و باعث می‌شوند شخص فکر کند که کاملا شارژ است. در حالی که افدرین و کافئین محرک خفیف هستند، کوکائین و اکستازی بسیار قوی‌تر هستند. اثرات محرک‌های ملایم خطرناک نیست، مگر اینکه در مقادیر زیاد مصرف شود. در واقع افدرین در داروهایی که مشکلات سلامتی مانند آسم و برونشیت را درمان می‌کنند مورد استفاده قرار می‌گیرد.حتی کافئین و نیکوتین که به ترتیب در قهوه و سیگار وجود دارند شایع‌تر هستند. محرک‌های قوی‌تر حتی اگر در مقدار کم مصرف شوند می‌توانند اثرات خطرناک روی ذهن و بدن ما داشته باشند. تحریک بیش از حد توسط این محرک‌ها می‌تواند منجر به سردرد، وحشت، اضطراب، تشنج شود و حتی باعث شود شخص مهاجم و پارانویایی شود.
توهم‌زا
توهم‌زاها تاکنون قدرتمندترین در بین داروهای مختلف روانگردان هستند و در نتیجه اثرات آن‌ها نیز جدی است. آن‌ها به طور مستقیم درک فرد را مورد هدف قرار داده و منجر به توهم‌زایی مانند دیدن چیزها و شنیدن صداهایی که وجود ندارند می‌شوند. لیست طولانی توهم‌زاها شامل کتامین، LSD، ماری‌جوانا و … است. اندازه‌گیری میزان خطرناکی این داروها در زمان داده شده بر روی شخص خیلی سخت است. زمانی که صحبت از سوء مصرف مواد مخدر می‌شود این داروها سهم بزرگی را به خود اختصاص می‌دهند. اثرات خطرناک توهم‌زاها از سردرد، وحشت و اضطراب تا پارانویا، رفتار غیرمنطقی و سرخوشی روانی گسترده است. در میان عوارض جانبی نارسایی کلیوی و ناراحتی قلبی که در نهایت منجر به مرگ می‌شوند جدی‌تر هستند. برخی آرامبخش‌ها مانند حشیش نیز دارای اثرات توهم‌زا مانند روی انسان دارند.
سوء مصرف مواد سبب تعداد زیادی از تصادفات در آمریکا می‌شود، و هنگامی که در مورد سوء مصرف مواد صحبت می‌کنیم الکل سهم عمده‌ای را به خود اختصاص می‌دهد. استفاده از داروهای روانگردان در دوران بارداری خطرناک است چون آن‌ها روی جفت و جنین تاثیر می‌گذارند. آن‌ها همچنین می‌توانند سبب طیف وسیعی از عوارض دیگر از جمله سقط جنین در زنان باردار شوند.
با توجه به اثرات داروهای روانگردان، استفاده درمانی تنها باید تحت نظارت دقیق یک پزشک متخصص که با دوز آن‌ها آشنایی دارد، باشد. و برای استفاده از آن‌ها برای مقاصد تفریحی، باید از آن‌ها به شدت اجتناب شود.
