در عصر حاضر با توجه به توسعه صنعت حمل و نقل به ويژه حمل و نقل جاده اي و گسترش تكنولوژي ساخت وسايل نقليه و توسعه و تنوع راههاي ارتباطي ، موضوع ارائه خدمات در طول راهها به مسافران و رانندگان دچار دگرگوني اساسي شده و همچنين خدمات مورد نياز آنان از تنوع ، كميات و كيفيات نياز تغيير نموده است
گسترش چشمگير حمل و نقل جاده اي در ايران و توسعه شبكه جاده اي كشور از يك طرف و پراكندگي غير اصولي و ناكارآمدي مكانهاي خدمات رفاهي موجود در كنار جاده ها، موجب بروز مشكلات عديده اي براي مسافران و رانندگان شده است.
كمبود خدمات بين راهي ، مكانيابي نامناسب ، عدم تناسب حجم تردد وسايل نقليه و مسافران با ظرفيت واحدهاي خدماتي متفرق بين راهي ، عدم رعايت بهداشت و مشكلات نظارتي و كنترلي و ساير نابساماني ها ، ضرورت ساماندهي واحدهاي خدماتي رفاهي بين راهي اجتناب ناپذير ساخت و براساس تكليف قانوني محول شده ، طرح احداث مجتمع هاي خدماتي رفاهي در دستوركار سازمان راهداري و حمل و نقل جاده اي كشور قرار گرفت.
مجتمع هاي خدماتي - رفاهي نقشهاي مختلفي اعم ازاقتصادي، بازرگاني، اجتماعي، فرهنگي، سياسي، دفاعي، بصري و زيست محيطي دارند با استفاده از اين نقش ها مي توان ضمن به حداكثر رسانيدن رفاه رهگذران از ظرفيتهاي بالقوه و نهفته اين مجتمع ها در جهت اهداف توسعه منطقه اي همچون نيل به توسعه پايدار و توازن منطقه اي بهره گرفت.
اين نقش ها به قرار زير است:
نقش اقتصادي
معيار اصلي در بررسي نقش اقتصادي مجتمعهاي خدماتي- رفاهي بين راهي، توجه به اصل اقتصادي عرضه و تقاضاست. خدمات رساني اين مجتمع ها به مناطق اطراف باعث افزايش دامنه سودآوري زمينهاي منطقه و ايجاد توازن و برابري زمينهاي دور افتاده نسبت به زمين هاي شهري مي شود. همچنين ارائه خدمات به مسافران و رهگذران با توجه به لزوم آسان سازي امور مسافرت، به علت مهيا ساختن كالا و خدمات مورد نياز آنها، كاهش هزينه هاي جابه جايي و پويايي نيروي كار و توليد در مقياس بزرگ را درپي مي آورد. (ساسان،60:1364.( -48
نقش اجتماعي
نتايج برنامه ريزي براي ارزشهاي اجتماعي در بلند مدت نمايان مي شود. نقش ارزشهاي اجتماعي مجتمع هاي خدماتي- رفاهي بين راهي در كوتاه مدت ملموس نيست. ولي مهمترين تأثيرات آن در سطح ملي مي تواند شامل ايجاد انگيزه در پيوستگي ساكنان منطقه با يكديگر، ترغيب به گردشگري توسط گروههاي مختلف جمعيت، آشنايي اقوام و فرهنگ هاي مختلف با يكديگر، ايجاد روحيه هاي شاد به خاطر وجود تسهيلات ناشي از سفر، اطمينان خاطر مسافران از نحوه و كيفيت عرضه كالا و خدمات و مواردي مشابه
نقش سياسي و اداري
از مهمترين نقشهاي سياسي و اداري مجتمعهاي خدماتي- رفاهي بين راهي ميتوان به همگرايي اجتماعي، ايجاد پيوند ملي، پيوستگي ساكنان منطقه با يكديگر، گسترش واحدهاي اجتماعي و آميزش فرهنگها اشاره كرد كه اين مساله ميتواند به گسترش قلمرو سياسي وافزايش حضور حكومت مركزي در نقاط مختلف منتهي شود.
نقش زيست محيطي
مجتمع هاي خدماتي- رفاهي، زمينه ساز ادغام و همساني جاده با محيط طبيعي اطراف خود خواهند بود. اختصاص مكان و محدوده مشخصي از زمين و آماده سازي يك مجتمع خدماتي- رفاهي كه اصول محيط زيست را رعايت كند، ضمن ارج نهادن به حفظ محيط، خود زمينه ساز تقويت مشاركت در نگهداري از آن است. همچنين تأمين نيازهاي تفريحي مسافران، محدود كننده دخالت نامناسب انسان بر طبيعت خواهد بود.
نقش بصري
از مهمترين نقش هايي كه از ديدگاه بصري مورد انتظار از مجتمعهاي بين راهي، ميتوان به ايجاد زمينه براي رهگذران در ايجاد انگيزه توقف و استفاده از مناظر طبيعي و مصنوعي زيبا، افزايش شادابي و رضايت خاطر مسافران، رفع خستگي آنها، تنوع منظر و ايجاد انگيزه براي ادامه مسير اشاره كرد.
