دنیای زیبا و پیچیده پلیمرها یکی از جذاب ترین موضوعات علم مواد است؛ پلیمرها، ماکرو مولکول هایی هستند که از زنجیره های مونومر تشکیل شده اند؛ انواع مختلف پلیمرها از مواد نفتی مشتق می شوند و پرکاربردترین مواد صنعت لاستیک و پلاستیک هستند.
پس از کشف کائوچو در سال 1843، مواد پلیمری به طور رسمی وارد زندگی انسان ها شدند. یکی از اولین پلیمرهای نیمه مصنوعی به نام "ریون" در سال 1911 ساخته شد. در زمانی که دنیا در حال روبه روشدن با جنگ های جهانی بود، پلیمرهای مهمی نظیر نایلون، اکریلیک، بوتادی ان استایرن، پلی اتیلن و نئوپرن در جهان گسترش یافتند و بسیاری از این مواد پلیمری تا سال 1980 در کشورهای اروپایی و امریکایی تولید شدند. صادرات مواد پلیمری از کشورهای صاحب این صنعت، روز به روز افزایش پیدا کرد و به تدریج علم تولید مواد پلیمری به سایر کشورها انتقال یافت. امروزه تجارت مواد نفتی و پلیمری نظیر پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی بوتیلن، زایلین، بنزن، تولوئن، بوتادین و ... در تمام جهان در حال انجام است، تا جایی که به یک منبع درآمدزا برای برخی از کشورها تبدیل شده است.
🔴انواع پلیمرها
خواص و ویژگی های یک ماده پلیمری خاص، با آرایش واحدهای مونومر و تعداد زنجیره های این درشت مولکول به طور مستقیم در رابطه است. پلیمرهایی که از واحدهای مشابه تکرار شونده تشکیل شده اند در اصطلاح، "هموپلیمر" نامیده می شوند؛ آن دسته از پلیمرها که از دو نوع مختلف واحد مونومر ساخته شده اند در اصطلاح، "کوپلیمر" نام دارند. دسته بندی انواع پلیمرها از جنبه های مختلفی نظیر نوع کاربرد، ویژگی های فیزیکی، خواص شیمیایی و ساختمان مولکولی آن ها انجام می شود.
از دیدگاه واکنش پذیری حرارتی به این قضیه نگاه کنیم، پلیمرها به دو دسته گرما سخت (ترموست) و گرمانرم (ترموپلاستیک) دسته بندی می شوند. از نظر کاربردی می توان پلیمرها را به انواع مختلفی مانند صنایع لاستیک، پلاستیک، چسب ها، الیاف ها و پوشش ها تقسیم بندی نمود.
🔴کاربردهای مواد پلیمری
صنایع زیادی هستن که به نوعی با مواد پلیمری در ارتباط هستند. مهم ترین و قدیمی ترین صنعت جهان، صنایع شیمیایی است. با ایجاد روش های جدید سنتز پلیمرها، صنایع شیمیایی دچار تحولی عظیم شد و همین تغییرات موجب شد تا مواد پلیمری جدید با کاربردهای نوین در این صنعت پدید آیند. انواع لاستیک ها، پلاستیک ها، چسب ها متنوع، انواع پوشش ها و سایر مشتقات پلیمری به کار رفته در تجهیزات مهندسی و تأسیسات مانند لوله پلی اتیلن، مخازن پلاستیکی، لوازم پلاستیکی منازل و بسیاری موارد دیگر، همه از انواع پلیمرها ساخته شده اند.
یکی دیگر از صنایع جهانی که از پلیمرها استفاده می کند، صنعت ساخت لاستیک است. پلیمرهایی نظیر استایرن، بوتادین، ایزوپرن و کلروپرن با اندکی افزودنی دوده (کربن سیاه) به مواد اولیه، مواد تشکیل دهنده لاستیک ها هستند. از این مواد برای تولید لاستیک اتومبیل ها، کامیون ها و ماشین های سنگین، لاستیک هواپیماها، تسمه و نوار تسمه، روکش های کابل و سیم، انواع مخازن، ضربه گیرها و صداگیرها، قطعات لاستیکی مانند واشرها و ... استفاده می شود.
🔴پلیمرهای پرمصرف در صنعت پتروشیمی
عمده ترین مواد پلیمری تولیدی در صنعت پتروشیمی شامل پلی اتیلن، پلی اتیلن ترفتالات، پلی پروپیلن، پلی وینیل کلراید، پلی استایرن، اکریلونیتریل و بوتادین استایرن هستند. هر یک از مواد نامبرده در فوق، خواص ویژه ای داشته و در یکی از صنایع لاستیک یا پلاستیک کاربرد دارند.
به عنوان مثال، پلیمر پلی اتیلن برای ساخت انواع لوله پلی اتیلن و اتصالات به کار می رود و یا از پلی اتیلن ترفتالات برای سیستم های تزریق پلاستیک استفاده می شود.
🔴پلی اتیلن؛ محبوب ترین پلیمر جهان
حدود 31 درصد از مصرف کل پلیمرهای جهان به پلی اتیلن تعلق دارد. سه گروه اصلی این واحدهای پلیمری برای تهیه و ساخت انواع لوله و اتصالات، لوله کاروگیت، مخازن پلی اتیلنی، لوله های غلاف و ... مورد استفاده قرار می گیرند.صنعت لوله و اتصالات پلی اتیلن، یکی از پر طرفدارترین بازارهای مصرف پلی اتیلن است.
برای آشنایی با سایر مشاغل صنعتی در سامانه زمات با ما همراه باشید.
