در شمال دشتی حاصلخیز به نام سیلاخور قرار گرفته و قله‌های مرتفع گرّین از مجموعه رشته کوه‌های زاگرس، شمال غربی تا جنوب شرقی آن را در بر گرفته‌اند. سرابهای دائمی متعددی که از دامنه این کوه‌ها جاری است در اقتصاد منطقه و توسعه شهر بروجرد نقش داشته‌اند. بروجرد از گذشته‌های دور، دارای موقعیت ویژه ارتباطی بوده‌است و امروزه نیز قرارگیری این شهر بر سر شاهراه تهران - جنوب یکی از عوامل رونق اقتصادی آن به شمار می‌رود.
.
.
🔴آب و هوا
بروجرد دارای آب و هوای سرد کوهستانی با زمستانهای پر برف و سرد و تابستانهای معتدل است. تعداد روزهای یخبندان دربرخی از نقاط این ناحیه به بیش از ۷۰ روز می‌رسد. بیشترین درجه حرارت در تابستان‌ها ۳۸ درجه و کم‌ترین آن در زمستان ۱۸ درجه زیر صفر برآورد شده‌است.میزان باران سالیانه شهرستان بروجرد حدود ۵۰۰ میلیمتر است که بیشتر در فصل بهار انجام می‌گیرد و میانگین دمای سالانه ۱۴/۶ است. در زمستان بارشها بیشتر به صورت برف است.بروجرد دارای بهارهای معتدل و دل انگیزی است .
موید این مطلب شاه بیت معروف قاآنی است که در باب بهار بروجرد سروده است:
گر چه سپاهان بهشت روی زمین است ، لیک نیرزد به یک بهار بروجرد
.
.
🔴ریشه‌شناسی
در منابع تاریخی و جغرافیایی، شهر بروجرد با نامهای گوناگونی ثبت شده است؛ از جمله:اُرُجِرد-اُرُگِرد-اُرُذکَرد-اُروگِرد-الوکرد-بَرجود-بَردُجِرد-بَرگود-بَروجِرد-بُروجِرد-بروکرد-بَروگِرد-بکاگِرد-بوک گرد-پیروزگرد-پیروزه گِرد- فُروجِرد-فُلوُگِرد-فیروزگرد-فیروزه جرد- فیروزه گرد-وَرجرد-وَردگرد-وَروجِرد-وَروگِرد-وِروگرد-وِلوگرد-ووریِ گرد-ویروگرد-یزدجرد-یزدگرد.گرد و کرد در اسامی شهرهای ایرانی به معنای شهر، آبادی و ساخته و اثر هستند. اشکانیان و ساسانیان شهرها را بیشتر با پسوند گرد می‌ساخته‌اند همانند سوسنگرد، بروگرد و دارابگرد. عده‌ای نام درست بروجرد را ویروگرد دانسته‌اند که به معنای شهر و ساخته ویرو شاهزاده اشکانی است. کوهی در غرب بروجرد با نام ولاش نیز یادآور نام شاهان اشکانی است. اما معتبرترین نوشته‌ها، بروجرد را پیروزگرد دانسته‌اند که آن را به فیروز ساسانی منتسب می‌کند. سعید نفیسی بروجرد را از شهرهای ساسانیان و اصل آن را بروگرد و ساخته از «بر» + «گرد» دانسته‌است که به معنای شهری است که گرد است و بر و میوه فراوان دارد. یزدگرد سوم پادشاه ساسانی پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد گریخت و سپاهیانش در آن محل بر + او + گرد آمدند و به این ترتیب نام این محل بَروگرد شد.
🔴 سوغات بروجرد
ورشو سازی: مهمترین سوغات بروجرد که می‌توان به طور ویژه به آن اشاره کرد ورشو سازی است که به وسیله هنرمندان و با استفاده از دست درست می‌شود. شما میتوانید انواع وسایل سماور، سینی، بشقاب، گلاب پاش و ... را تهیه کنید. مواد اولیه این وسایل بیشتر از آلمان و لهستان وارد کشور می‌شدند، که هنرمندان با استفاده از هنر قلم زنی آن را به زیبایی تزیین می‌کردند.
/
/
خیار شور: روستایی ونای بروجرد علاوه بر داشتن طبیعت بینظیر، به مهد تولید خیارشور غرب کشور تبدیل شده است، هنگامی که به این محل بروید، از همان ابتدای جاده با کارگاه‌های متعدد خیارشورگیری روبه‌رو می‌شوید که با کیفیت‌ترین خیار شور ممکن را تولید می‌کنند. یکی از علت‌های کیفیت این خیار شور کاشت خیار باکیفیت در همین شهرستان است.
/
/
حلوا ارده و شیره بروجرد: ارده شیره بروجرد ترکیبی از ارده و شیره خرما است که از نظر انرژی بسیار مقوی بوده و می‌تواند محصولی مناسب برای وعده صبحانه باشد. ماندگاری آسان و طولانی مدت این محصول باعث شده است که شما بتوانید آن را به عنوان سوغات بروجرد تهیه و به شهر خود ببرید.
.
.
گیوه دوزی: اگر به بازار بروجرد سری بزنید همچنان چند پیره مرد را خواهید دید که مشغول گیوه دوزی هستند. شما میتوانید سایز پای خود را به آنها سفارش دهید و یکی دو روز بعد گیوه مخصوص خود را تحویل بگیرید. کیفیت این گیوه‌ها بسیار عالی است و محصول مناسب برای تابستانهای شماست.
.
.
عسل بروجرد: بروجرد در کوه پایه‌های زاگرس واقع شده است و دارای مراتع وسیع و مناسبی است. از همین رو پرورش زنبور و به دست آوردن عسل طبیعی در این شهر بسیار رونق دارد. کیفیت عسل بروجرد بسیار بالا است و در بیشتر فروشگاه‌های داخل شهر می‌تواند آن را به عنوان سوغات بروجرد تهیه کنید.
.
.
سمنو: تولید سمنو در این شهر بخصوص در فصل‌های سرد سال بسیار رونق دارد و در خیابان‌های اصلی آن حتماً شما سمنو فروشان را خواهید دید که محصول با کیفیتی را عرضه می‌کنند. اگر در زمستان و ایام نزدیک به عید در بروجرد باشید، میتوانید این محصول خوشمزه را به عنوان یک سوغات تهیه کنید.
.
.
روسری گلونی لری: این روسری زیبا مخصوص زنان قدیمی و سنتی لرستان است که همچنان در بین زنان روستایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روسری که عمداً مشکی رنگ و دارای گل‌های بزرگی است به طرز خاصی نیز روی سر بسته می‌شود. روسری گلونی را فقط میتوانید در روستاهای شهر بروجرد ببینید و برای خرید آن باید به بازار قدیمی شهر مراجعه کنید.
.
.
🔴اقتصاد
اقتصاد مردمان ناحیه بروجرد مبتنی بر داد و ستد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، خرده فروشی، کشاورزی و دامپروری، خدمات اداری و دولتی و نیز تولید محصولات صنعتی و معدنی است. به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگیری بر سر راه‌های پر رفت‌وآمد و نیز مجاورت با مناطق مورد تردد ایلات لر، شهر بروجرد در سده‌های گذشته از مراکز تجاری مهم منطقه به شمار می‌آمده‌است و بازار بزرگ این شهر، مال التجاره و کاروانسراهای متعددی داشته‌است. برای نمونه ابن جعفر در اوایل قرن چهارم هجری قمری در ذکر ماه بصره مشتمل بر بروجرد و نهاوند، میزان خراج این ناحیه را ۴٬۸۰۰٬۰۰۰ درهم ذکر کرده‌استکه نزدیک به سه برابر خراج همدان در همان زمان بوده است. صنایع قدیمی در بروجرد بسیار رونق داشته‌اند به گونه‌ای که هنوز هم برخی از مشاغل صنتعی قدیمی در بازار بروجرد به کار خود ادامه می‌دهند. همچنین بازار بروجرد مشتمل بر راسته بازارهای پر رونق و متعددی مانند جوراب بافها، مسگرها، چلنگرها، دباغ‌ها، چراغ سازها، قفل سازها و غیره بوده‌است به گونه‌ای که تا اواخر دوره پهلوی، بروجرد همراه با شهرهایی چون اصفهان، کاشان، دزفول و قزوین به طور سنتی، از مراکز صنعتی کشور به شمار می‌رفته‌است. برخی محصولات تولیدی بروجرد مانند پارچه‌های قلمکار، سماور و محصولات قلمزنی ورشو و حتی قفل‌های سنتی تولید شده در بروجرد شهرت بین‌المللی یافته‌اند. این شهر قطب صنایع و صادرات لرستان به حساب می‌آید و برای نمونه، شرکت داروسازی اکسیر به تنهایی ۵۰ درصد بازار صادرات داروی کشور را در اختیار دارد.
.
🔴صنایع
تعداد کارخانه‌ها و کارگاه‌های بزرگ صنعتی این شهر بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ واحد فعال تخمین زده می‌شود که طبق آمارها بین ۳۷ تا ۶۰ درصد از مجموع صنایع استان لرستان را شامل می‌شود. به همین دلیل بروجرد قطب اصلی صنعت در لرستان محسوب می‌شود. در سه دهه پس از انقلاب اسلامی، جمعاً ۴۸۵ واحد صنعتی در بروجرد ایجاد شده‌است و به‌ای ترتیب، بروجرد از نظر میزان سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و نیز از نظر تعداد واحدهای صنعتی فعال، در تمام این سال‌ها رتبه نخست را در استان لرستان داشته‌است.صنایع بروجرد در ۲۰ رده مختلف قرار می‌گیرند.پارچه و منسوجات، داروهای انسانی و حیوانی، خودرو، کاشی و سنگهای ساختمانی از مهمترین محصولات صنایع بروجرد به حساب می‌آیند.
زاگرس خودرو، کارخانجات نساجی بروجرد و سامان کاشی از کارخانجات تولیدی فعال شهرستان بروجرد هستند. همچنین این شهر از مراکز تولید دارو در کشور است و دو شرکت بزرگ اکسیر و داملران رازک آن به ترتیب در زمینه تولید داروهای انسانی و دامی فعالند. داملران رازک بزرگترین تولیدکننده داروهای دامی در ایران است و به تنهایی ۹۰درصد صادارات داروهای دامی کشور را در اختیار دارد. داروسازی اکسیر نیز بزرگترین صادرکننده داروی کشور (۵۰ درصد صادرات داروی ایران) و بزرگترین شرکت صادرکننده محصولات در استان لرستان است. با توجه به وجود کارخانجات نساجی بروجرد در این شهر، در سالهای اخیر صنایع تولید پوشاک نیز در بروجرد گسترش یافته‌اند که از این میان زاگرس پوش با اشتغال ۴۵۰ نفر و مروارید بهامین پوش با اشتغال ۱۵۰ نفردو واحد بزرگی هستند به تولید انواع لباس مردانه و زنانه می‌پردازند.صنایع دستی متنوعی در بروجرد تولید می‌شود که ناشی از وجود حرفه‌های قدیمی اما فعال در بازار بروجرد و نیز اشتغال خانگی به ویژه نزد زنان روستایی است. قالی بروجرد از محصولات سنتی این شهر است و بیش از ۴۳۰۰ نفر قالیباف در سطح شهرستان بروجرد شناسایی و تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند.
.
.
🔴مناطق گردشگری
🔻گلدشت بروجرد
اکثر گردشگرها و مسافرانی که به بروجرد سفر می کنند، دست کم نام گلدشت را به عنوان یکی از معروف ترین تفریحگاه های این شهر شنیده اند. این دره حیرت انگیز با منظره ای زیبا از درختان و باغ های میوه، می تواند یک روز پر از آرامش برای نفس کشیدن در دل طبیعت و در دامان زاگرس برایتان رقم بزند.اگر تصمیم دارید یک روز آرام را در دره گلدشت سپری کنید، بهتر است بدانید که می توانید علاوه بر طبیعت شگفت انگیز گلدشت، از امکانات تفریحی این منطقه نیز بهره ببرید.
🔻تپه چغا
اگر می خواهید در سفرتان به بروجرد، یک تصویر ۳۶۰ درجه از زیبایی های این شهر را در پیش چشمانتان ببینید، بازدید از تپه چغا که به بام بروجرد معروف است را از دست ندهید. تماشا کردن شهر از بلندای این تفریحگاه جذاب، می تواند هم در روشنایی روز و هم در تاریکی و تماشای نور شهر، لحظات لذت بخشی را برایتان بسازد.برای رزرو هتل در نزدیکی این منطقه گردشگری می توانید هتل بین المللی زاگرس را پیش از سفر، به عنوان یک هتل نزدیک انتخاب کنید.
.
.
🔻تنگه کپرگه
در انتهای جاده گلدشت، می توانید یک تصویر بی نظیر از رودخانه ای پر پیچ و خم را ببینید که در مسیر خود زیبایی های بی نظیری را بدون هیچ خساستی خلق کرده و یکی از خوش آب و هواترین مکان های غرب ایران را به وجود آورده است.تنگه کپرگه مکانی عالی برای کوهپیمایی، پیاده روی و حتی دوچرخه سواری بوده و وجود چشمه آبگرم، پل سنگی و غار مخفی، تا حد زیادی به جذابیت های گردشگری این تنگه افزوده است. برای رسیدن به تنگه کپرگه بروجرد باید تا انتهای روستای کپرگه پیاده‌روی کنید. تنگه از انتهای روستا شروع می‌شود و تا منطقه ونایی امتداد پیدا می کند، برای پیمودن این مسیر میتوانید از مسیر پاکوب در دو طرف رودخانه استفاده کنید.
🔻پل قلعه حاتم
حدود ۵ کیلومتری که به سمت شمال غربیبروجرد حرکت کنید می توانید یکی از قدیمی ترین پل های این شهر را ببنید. پلی که به قلعه حاتم شهرت دارد و یکی از مهمترین پل های زمان خود بوده است.از ویژگی های مهم این پل می توان به نوع کاربری آن اشاره کرد که نه تنها برای تردد مردم شهر استفاده می شده ، بلکه سازه ای بوده که برای انتقال آب آشامیدنی ساکنین شهر نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.با بازدید از این پل تاریخی که بر روی رودخانه باغ شاه ساخته شده است، می توانید از مناظر و طبیعت زیبای اطراف آن نیز لذت ببرید.
🔻تپه قرق
تپه قرق که به عنوان اثری باستانی از دوره نوسنگی متعلق به هزاره پنجم و چهارم قبل از میلاد است، یکی از جذاب ترین و دیدنی ترین آثار تاریخی این شهر به شمار می رود.جالب است بدانید که، برخی از کشفیات این منطقه شامل آثار ارزشمندی مانند عتیقه های سفالی با قدمتی بیش از ۵ هزار سال است و آثار کشف شده دیگر متعلق به دوره اشکانیان بوده که نشان از قدمت و تاریخ این تپه دارد.
.
🔻مسجد جامع بروجرد
مسجدی که امروزه به عنوان مسجد جامع بروجرد شهرت دارد، قدیمی ترین مسجد غرب ایران است که بر روی باقی مانده ای از یک آتشکده قدیمی بنا شده. بنای اصلی مسجد متعلق به دوره سلجوقیان است و دو گلدسته این مسجد، در قرن ۱۳ هجری قمری به زیبایی های این مسجد اضافه شدند.هتل ۳ ستاره هالیس در فاصله ۳ کیلومتری این مسجد قرار گرفته و می تواند گزینه مناسبی برای رزرو هتل در بروجرد باشد.
..
.
🔻ارگ بروجرد
ارگ بروجرد بنای تاریخی بوده که اخیراً به صورت کاملا اتفاقی در بروجرد کشف شده و می تواند جزو اولویت های جاذبه های توریستی این شهر، آن هم برای علاقه مندان به آثار تاریخی باشد. این بنا، باقیمانده سازه ای عظیم است که قسمتی از سیستم آبرسانی ارگ قدیم را تشکیل می داده و امروزه بخشی از این سیستم بر جای مانده و به جاذبه ای تاریخی بدل شده است.
.
.
🔻پل چالانچولان
در مسیر جاده قدیمی که از بروجرد به خوزستان و اصفهان می رسد،پل تاریخی چالانچولان را می بینید که زمانی، ساسانیان شالوده اصلی آن را بر روی رودخانه سزار بنا نهادند. این پل که امروز همچنان استوار برپا مانده، در زمان صفویان احداث شده است.
.
.
🔻خانه تاریخی و موزه اسناد مردم‌شناسی کمال‌الدین طباطبایی
یکی از عمارات کهن در شهرستان بروجرد، خانه‌ای زیبا و تاریخی به نام خانه کمال‌الدین نبوی طباطبایی است که پس از فروش به اداره میراث فرهنگی، امروزه به موزه اسناد،تنها موزه شهر بروجرد تبدیل شده است. به نظر می‌رسد که این بنای تاریخی به همت حاج میرزا ابوتراب از نوادگان آیت الله محمد طباطبایی، برای فرزند خود آقا کمال یا حاج اسحق خریداری شده است.این بنا متعلق به دوران حکومت قاجاریان بوده و از ۳ طبقه، یک حیاط بزرگ، چندین شبستان، یک شاه نشین و چند تالار تشکیل شده است.
.
.
🔻روستای کرکی خان
در ۵ کیلومتری جاده‌ی بروجرد به ملایر، روستایی بسیار زیبا با آب و هوایی مطبوع، برخوردار از منطقه‌ای ییلاقی و خوش منظره با نام کرکی خان قرار دارد.این ناحیه از شهرستان بروجرد به دلیل قرارگیری در محور اصلی بروجرد به سمت غرب و شمال غربی کشور، نسبت به سایر روستاهای بروجرد، از اهمیت و برتری نسبی بیشتری برخوردار بوده و یکی از مناطق توریستی و تفریحی در فصل بهار و ایام نوروز محسوب می‌شود.
درختان سیب، زردآلو، گردو و محصولاتی مانند گندم، جو، نخود، خیار، گوجه و لوبیا از تولیدات این منطقه از بروجرد است.
سنگ‌نبشته‌هایی که همانند موزه‌ای طبیعی در دل رشته‌کوه زاگرس واقع شده، از آثار تاریخی و طبیعی این روستای زیبا بوده که به نظر می‌رسد از اولین نشانه‌های ایجاد ارتباط بین انسان‌ها از دوران مختلف مانند دوران قبل از تاریخ تا زمان کشف خط است که تماشای آنها برای گردشگران جالب و هیجان‌انگیز خواهد بود.
.
🔻بوستان فدک بروجرد
بوستان فدک یکی از مجموعه‌های تفریحی شهر بروجرد است که در حاشیه این شهر ساخته شده است. این مجموعه تفریحی با داشتن امکاناتی مانند قایقرانی در دریاچه مصنوعی، پیست دوچرخه سواری و باغ پرندگان به یک مکان بسیار عالی برای تفریحات خانوادگی تبدیل شده است. جالب است بدانید که دریاچه پارک فدک بروجرد از سه دریاچه به یکدیگر متصل ساخته شده است و بزرگترین دریاچه مصنوعی غرب کشور به شمار می‌رود. باغ پرندگان بوستان فدک اولین باغ پرندگان افتتاح شده در استان لرستان است که انواع پرندگانی مانند طوطی، قرقاول، قناری و… در آن نگهداری می‌شود. علاوه‌بر این حیواناتی مانند میمون، خرگوش، سنجاب و.. را نیز در این مجموعه خواهید دید.
