شهرضا یونانچه ایران و شهر ملی سفال، یکی از شهرهای باستانی و با اهمیت استان اصفهان است که در جنوب این استان قرار دارد.
شهرضا زادگاه علما و بزرگان شناخته‌شده متعددی است و مشاهیر به نامی در آن پرورش یافته‌اند که از میان آن‌ها می‌توان به نام آیت‌الله مدرس، دکتر ذبیح الله هدایت، پدر علم تغذیه ایران، الهی قمشه‌ای، شهید همت اشاره کرد. به همین دلیل این شهر یونانچه ایران لقب گرفته است و مردم این شهر به این موضوع افتخار می‌کنند. جمعیت شهرضا طبق آخرین اطلاعات آماری ۱۵۹،۷۹۷ (۱۵۹ هزار و ۷۹۷ نفر) است و در حدود ۹٫۴۵ کیلومترمربع مساحت دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا هم ۱۸۲۵ متر است.
تاریخ
شهرضا یکی از شهرهای باستانی استان اصفهان محسوب میشود و شکل‌گیری آن به دوران ایران باستان باز می‌گردد؛ اما در آن زمان تنها قریه‌ای بوده که با چند حصار مستحکم احاطه شده بوده است؛ اما در زمان صفویه تکمیل شد و توسعه یافت و در زمان قاجار نیز با ساخته شدن چند قلعه و دروازه وارد مرحله جدیدی از توسعه شد. نوسازی شهرضا از سال ۱۳۱۰ با ساخته شدن اولین خیابان در آن آغاز شد و در دهه ۱۳۴۰ توسعه شهر به شکل امروزی آن با سرعت قابل توجهی آغاز شد.
جالب است بدانید نام این شهر در ابتدا قمشه مرکب از دو واژه «قم» و «شه» به معنای آب جوشان و روان بوده است؛ اما در سال ۱۳۰۵ نام آن به شهرضا تغییر یافت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام این شهر به دلیل اینکه آیت الله مدرس در آن پرورش یافته، به مدرس شهر تغییر یافت؛ اما در دوره دوم مجلس تصمیم گرفت نام این شهر دوباره به شهرضا تغییر پیدا کند.
جغرافیا
این شهر در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی اصفهان واقع شده و از شمال به اصفهان از شمال‌غربی به مبارکه از جنوب شرقی به استان فارس از شرق به استان یزد و از غرب به شهرستان سمیرم و از جنوب غربی به استان چهارمحال و بختیاری ختم میشود و در فلات مرکزی ایران واقع شده است.
آب و هوا
قسمتی از این شهر دارای آب و هوای جلگه‌ای و قسمتی دیگر دارای آب و هوای گرم و خشک است. به همین دلیل اختلاف متوسط دمای سالانه جنوبی‌ترین قسمت شهرستان و بخش غربی آن به ۶ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
مردم‌شناسی
اغلب مردم این شهر به لهجه شهرضایی صحبت می‌کنند که تا حدودی شبیه لهجه نجف‌آبادی است. یکی از آیین‌های کهن این شهر مراسمی تحت عنوان چهل و یک منبری است که در روز تاسوعا برگزار میشود و در آن عده‌ای از مردان شهر در حالی که نام امام حسین (ع) فاصله بین ۴۱ مکان مقدس شهر اعم از مسجد، حسینه و امام‌زاده‌های شهر را با پای پیاده طی می‌کنند و در هر مکان شمعی را روشن می‌کنند. این افراد در طول مسیر پیاده‌روی خود نذری همراه خود را که غالبا شکلات است، نیز بین مردم توزیع می‌کنند.
سوغات و صنایع‌دستی
انار، کشمش، لبنیات از جمله ماست و موسیر، کشک و قارا از سوغات مهم شهرضا هستند. از صنایع دستی این شهر می‌توان به سفال (که شهرت ملی دارد)، سرامیک و فرش دستباف آن اشاره کرد.
غذاهای محلی
از غذاهای محلی شهرضا می‌توان به کوفته برنجی یا کوفته چی (متشکل از برنج، گوشت، باقالا و سبزی) یا آش اوماج اشاره کرد. یکی از غذاهای محلی بسیار محبوب شهرضا ماس پوست است که تقریبا شبیه ماست چکیده است؛ اما بو و طعم بسیار خوشمزه‌ای دارد. سمنو نیز یکی از غذاهای مقوی و سنتی شهرضا است که معمولا به عنوان نذری پخته میشود.
جاذبه‌ها
مهم‌ترین جاذبه شهرضا امامزاده شاهرضا است که مدفن برادر امام رضا (ع) است و به دلیل وجود فروشگاه‌های عرضه‌کننده سفال شهرضا و پارک‌های متعدد در اطراف آن، یکی از گردشگاه‌های اصلی شهر محسوب میشود و در عین حال نزد مردم شهر از احترام ویژه‌ای برخوردار است.
مسجد جامع شهرضا یکی از جاذبه‌های تاریخی زیبای شهر است که در بافت تاریخی شهر و در ابتدای بازار تاریخی سرپوشیده شهر واقع شده است. از ویژگی‌های این مسجد زیبا که متعلق به دوران سلجوقیان بوده و در سال ۷۳۹ هجری قمری ساخته شده است، می‌توان به شبستان بزرگ، محراب نقاشی شده، منبر سنگی و گنبد و مناره مرتفع آن اشاره کرد.
مسجد نو نیز یکی از مساجد زیبای این شهرستان متعلق به دوران قاجار است که با وسعت ۲۰۰۰ متر دارای دو شبستان وسیع با طاق‌های ضربی و آجرچینی، مناره بلند آجری به ارتفاع ۱۲ متر و منبر سنگی اشاره کرد.
بازار تاریخی شهرضا در مجاورت مسجد جامع این شهر است، دارای معماری زیبایی بوده و از بخش‌های مختلفی همچون بازار ماست فروشان، بازار بزازان، بازارچه نخودچی بریزان (که در آن انواع آجیل بو داده شده مانند نخودچی عرضه میشود و بازارچه مسگران اشاره کرد.
این بازار هنوز هم پررونق است. چهارسوق بزرگ بازار و تیمچه‌های آن یادگاری از دوران قاجار و بخشی از هویت تاریخی شهر هستند.
کاروانسرای ملک در مجاورت امامزاده شاهرضا که اکنون به هتلی زیبا تبدیل شده و کاروانسرای امین آباد شهرضا که متعلق به دوران صفوی است، دو کارونسرای مهم این شهر هستند. در کاروانسرای ملک وجود ایوان‌های متعدد و اتاق‌های پشت آن نظر هر گردشگری را جلب می‌کند.
از جاذبه‌های طبیعی شهرضا می‌توان به روستای اسفرجان با بیشه‌های سرسبز و باغات فراوان اشاره کرد که مهم‌ترین محصول آن‌ها آلبالو و گردو است.
روستای هونجان هم یکی دیگر از روستاهای اطراف شهرضا است که چشمه‌ای به نام زرچشمه در آن وجود دارد و رودخانه‌ای نیز در آن جریان دارد.
دشت لاله‌های واژگون دهاقان نیز یکی از جاذبه‌های زیبای نزدیک شهرضا است که هر ساله از اوایل فروردین تا اواسط اردیبهشت گردشگران زیادی از آن بازدید می‌کنند. مناظر زیبای اطراف آن نیز نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند و چندین چشمه نیز در نزدیکی آن جریان دارد.
