این شهر را به آن جهت که متشکل از محله‌های گوناگونی با فرهنگ‌های مختلف بود، «محلات» نامیدند.
تاریخچه
منطقه محلات در روزگار هخامنشیان بخش کوچکی از ایالت ماد به‌شمار می‌رفته‌است. وجود آثار باستانی آتشکده آتشکوه نشان می‌دهد که از زمان امپراطوری ساسانیان منطقه محلات و خصوصاً دره رودخانه قمرود محل استقرار جمعیت بوده‌است. از دوران اسلامی این منطقه جزو ایالت جبال بود و از زمان سلجوقیان تا قاجاریه جزو منطقه عراق عجم شد. بر اساس کتیبه‌های موجود مربوط به هخامنشیان از محلات با عنوان ورکان نام برده شده‌است و بر اساس قدیمی‌ترین نام مربوط به محلات همان ورکان می‌باشد. محلات همان گونه که از نام آن پیداست جمع محله و احتمالاً منظور روستاهایی است که محلات از آن‌ها تشکیل شده‌است. روستاهای پیل پایان، ریوکان، زنجیردان و گوشه. همین‌طور در گذشته به محلات «سایرالبلوک» نیز گفته می‌شده چرا که در آن زمان محلات در نقشه از بلوک‌های قم و کاشان نبوده‌است. محلات زادگاه مشاهیر و مفاخر بسیاری همچون صدرالاشراف محلاتی(رئیس مجلس ثنادر دوره پهلوی) از رجال و شخصیت‌های اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی_سیاح محلاتی_علی اصغر امین از قضات عالیرتبه -تیمسار پرویز خسروانی(موسس تیم فوتبال استقلال)-شهاب الدین خسروانی و دکتر صدر و بعد از انقلاب نیز شهید شیخ فضل اله محلاتی نماینده امام در سپاه-مهندس روحانی فرزند شیخ فرزانه آیت اله آقای روحانی محلاتی_رسولی محلاتی_توسلی محلاتی - شهیدی محلاتی_دکتر مهدی خلج-آیت اله سیدطه مقدسی و بسیاری دیگر از مفاخر و مشاهیر ملی می‌باشد. برای اطلاعات بیشتر به کتاب مفاخر و مشاهیر محلات مراجعه گردد.
مردم:
مردم محلات فارسی‌زبان هستند و به لهجه محلاتی سخن می‌گویند. بیشینه مردم این شهر مسلمان و شیعه‌مذهب هستند. در محلات اقوام لربختیاری و عرب نیز وجود دارد که همه از مهاجرین هستند.
صنعت و اقتصاد
حلوای سنتی محلات با نام حلوا ارده یکی از سوغاتهای معروف محلات می‌باشد. این حلوا که از کنجد آسیاب شده (ارده) و شکر (در سال‌های قبل از دهه چهل شمسی به جای شکر از شیره کشمش در ساخت حلوا استفاده می‌شده) و ترکیب یک عصاره گیاهی تولید می‌شود.
صنعت سنگهای تزئینی و معادن سنگ تراورتن و مرمریت و کانی‌های غیر فلزی مانند سیلیس و فلدسپار محلات نیز شهرت فراوانی دارد. سنگهای استخراج شده از معادن سنگ محلات به صورت خام (کوپ) یا فرآوری شده به سراسر کشور و بسیاری از کشورهای خارجی صادر می‌شود.درحال حاضر چندین واحد کوچک و بزرگ تولید حلوا ارده و ده‌ها معدن سنگ ساختمانی و صدها واحد سنگبری در محلات فعال می‌باشد. درمجموع اقتصاد شهرستان محلات وابستگی زیادی به صنعت سنگ دارد به‌طوری‌که حدود ۱۰۰۰ دستگاه تریلر و کامیون و تعمیرگاه‌ها و فروشگاه‌های لوازم معدنی و صنعتی و دلالی سنگ در معادن و… اشتغال غیرمستقیم صنعت سنگهای ساختمانی در شهرستان محلات را تشکیل می‌دهد.
بازار سنتی محلات که در طول تاریخ چندمرحله بازسازی شده و اخیراً نیز توسط شهرداری محلات به شکل زیبایی طراحی و مرمت گردیده‌است برای گردشگران و خرید سوغات-حلوا ارده_عرقیات و داروهای گیاهی و پوشاک جالب توجه می‌باشد. تولید پوشاک تریکو یا کشباف در محلات رونق زیادی دارد و تعداد زیادی تولیدی در این رشته در محلات فعال می‌باشد. محلات از نظر اشتغال‌های کوچک مانند تولید گل و گیاه (پرورش گل در محلات) - تولید پوشاک - صنعت حمل و نقل موقعیت بسیار خوبی دارد و قابل مطالعه و الگو برداری برای سایر مناطق کشور با در نظر گرفتن آمایش و استعدادهای هر منطقه می‌باشد.
براساس آمارهای رسمی صادرات غیرنفتی از شهرستان محلات با صادرات ۲ استان کمتر توسعه یافته کشور برابر می‌باشد؛ اخیراً مراجعین زیادی از سایر شهرهای ایران برای ساخت دندان مصنوعی به دلیل کیفیت بالا و قیمت پایین به واحدهای دندانسازی این شهر مراجعه می‌کنند. همچنین با صادرات بید قرمز از روستای بزیجان به کشور های شرق آسیا و اروپا از دهه ۱۳۷۰ به بعد این صنعت نیز نقش بسزایی در صنعت گردشگری و صادراتی داشته است.
جاذبه‌های گردشگری
- دهکده جهانی بید قرمز بزیجان
- آبگرم محلات
- منطقهٔ حفاظت شدهٔ هفتادقله واقع در شمال شهرستان محلات
- منطقه حفاظت شده موته واقع در روستای گل‌چشمه محلات
- پارک زیبای سرچشمه محلات واقع در شمال شهر محلات
- چنار ۱۱۵۰ ساله شهر محلات واقع در میدان چنار شهر محلات
- یخچال طبیعی نیم‌ور واقع در شهر نیم‌ور
- انواع باغ‌های پرورش گل محلات واقع در مزارع گل جنوب محلات
- مجتمع آب درمانی و آبگرم طبیعی محلات واقع در روستای آبگرم محلات
- آتشکده آتشکوه میل میلونه متعلق به زمان ساسانیان در نیم‌ور.
- ستون‌های سنگی شهر باستانی خورهه از دوران اشکانیان.
- کوچه‌باغ‌های پولگان محلات واقع در میدان فرمانداری (منطقهٔ پولگان)
- سد ساسانی نیم‌ور واقع در رودخانه قمرود
- پل قدیمی باقرآباد واقع در روستای باقرآباد محلات
- غار آزاد خان واقع در روستای سنجی‌باشی محلات
- غار سوراخ گاو واقع در خورهه محلات
- غار چال‌شغال در روستای آتش کوه نیم‌ور
- غار یکه‌چاه واقع در روستای یکه‌چاه محلات
- غار باباجابر واقع در روستای جودان محلات
- غار شاه‌بلبل واقع در خورهه محلات
- سرچشمه محلات
با ما همراه باشید.
