خلیل آباد

شهرستان خلیل‌آباد یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران است.خلیل‌آباد در بین دو شهرستان کاشمر و بردسکن واقع شده‌است، این شهرستان از شمال با ‌‌‌‌شهرستان کوهسرخ ، از جنوب با شهرستان بجستان، و از جنوب شرقی با شهرستانمه ولات همسایه می باشد. خلیل‌آباد در فاصله ۳۰ کیلومتری بردسکن و ۱۵ کیلومتری کاشمر واقع شده‌است.

❇️جغرافیا

شهرستان خلیل آباد در بخش مرکزی استان خراسان رضوی واقع شده است . این شهرستان با وسعت 1767/5 کیلومتر مربع از شمال به کاشمر از جنوب به گناباد و از غرب به بردسکن محدود میگردد. ناحیه مزبور در امتداد شرقی- غربی به موازات گسل درونه قرار گرفته است.

مرکز این شهرستان، شهرستان خلیل آباد بوده و ارتفاع آن از سطح دریاهای آزاد 980 متر است. آب و هوای این ناحیه گرم و خشک بوده و در نواحی کوهستانی آب و هوایی معتدل دارد. شهرستان مزبور دارای دو بخش مرکزی و ششطراز می باشد.

❇️تاریخ

خلیل آباد قدیم در قرون و سده های گذشته محدوده ی کم عمق را به خود اختصاص می داد که در دوران سلطنت شاه عباس صفوی براثر زلزله به کلی ویران شد و بعدها توسط شخصی به نام خلیل خان فرزند جلیل بیک از خاندان عرب که بر این سرزمین حکومت می کرد قلعه ای بنیان گردید و بعدها خلیل آباد نام گرفت .

وجود آثار قلعه و آتشکده در کوههای شمال شرقی و قلعه دختر در کوههای شمال غربی که از تمدنی چند هزار ساله حکایت میکند، حاکی از پیشینه و غنای تاریخی این ناحیه و خلیل آباد فعلی است.

❇️سوغات

خلیل آباد نیز مانند سایر شهرستانها دارای برخی تولیدات هنرهای سنتی و صنایع دستی است كه جزو سوغات آن ناحیه محسوب می شود. قالی های بافت خلیل آباد، گلیم های الوان، فرآورده های حصیری و پارچه های دستباف از این جمله هستند اما مهمترین فرآورده و سوغات خلیل آباد كشمش و خشكبار این منطقه است كه همانند كشمش كاشمر به سراسر ایران صادر می شود.

❇️صنایع دستی

در خلیل آباد نیز مانند شهرستانهای همجوار هنوز مشاغل سنتی و هنرهای دستی تا حدودی رواج دارد. در این میان بافت قالی و انواع فرشهای پشمی با نقشه های كاسه و كوزه و گلیم بافی، حصیربافی و پارچه های دستباف از اهمیت بیشتری برخوردارند.

همچنین از انواع مشاغل سنتی در خلیل آباد می توان به حرفه هایی مانند مسگری، تجاری، آهنگری و رویگری اشاره نمود.

❇️جاذبه های دیدنی

?مسجد جامع خلیل آباد

  به استناد شواهد موجود پیش از این در محل مسجد جامع فعلی بنای مسجدی كهن و یك ایوانی موسوم به میان خیابان وجود داشته كه بنای فعلی با الگو برداری از مسجد جامع كاشمر در سال 1308 هجری قمری با طرح یك ایوانی و شبستانهای طرفین ساخته شده و شبستان شرقی آن در سال 1313 هجری قمری تكمیل شده است.

در جبهه های شرقی و غرب مسجد نیز فضاهای معماری با كاربریهای متفاوت ایجاد شده است.

?بقعه امامزاده قاسم ارغا

بقعه منسوب به امامزاده 'قاسم ارغا' در روستای ارغا از دهستان حومه بخش مركزی واقع شده و بنای آن متعلق به اواخر دوران قاجار است. به باور اهالی منطقه امامزاده قاسم فرزند حضرت امام موسی بن جعغر(ع) و برادر حضرت امام رضا (ع) است. این بنا دارای طرحی مستطیل شكل است و فضای داخلی آن به شكل مربع با چهار طاق در اطراف و در ورودی و پنجره هایی مرتفع می باشد. بر روی تیزه گنبد نیز نقاشیهایی ترسیم شده كه احتمالا تمامی گنبد را در بر می گرفته اما به علت مرمتهای غیر كارشناسی از بین رفته است. ساختار معماری بنا دارای طاقهای جناقی است و گنبد اصلی آن بر روی ساقه ای كه از گوشه سازی مربع و تبدیل آن به دایره ساخته شده استوار گشته است.

?آب انبارهای كندر

این آب انبارها كه از دو بنای همجوار تشكیل شده اند در شهر كندر از توابع شهرستان خلیل آباد قرار گرفته اند. این ابنیه از جمله آثار عام المنفعه می باشند كه آب انبار اولی به دستور حاجی حاتمی و به دست توانای حاج علی اصغر بنایی در حدود 70 سال پیش ساخته شده و آب انبار دیگر 10 سال بعد از آن به سفارش حاج اصغر رحمانی و به دست استاد شعبان بنا گردیده است.

این آب انبارها با استفاده از آجرهای 30 و 20 سانتیمتری مربع شكل ساخته شده و گنبدی مخروطی بر فرازشان استوار گردیده است. پلان هر دو بنا به شكل دایره بوده و مخزن آنها از استوانه ای به عمق 10 متر و 10 و نیم متر تشكیل شده است.

?گرمابه آقا

بنای معروف به حمام آقا در بافت مركزی شهر خلیل آباد قرار گرفته است. این بنا جزو مجموعه ابنیه تاریخی و با ارزش احداث شده در اوایل دوران پهلوی می باشد كه مشتمل بر مسجد جامع، كاروانسرا و دكان های مجاور مسجد است. براساس وقفنامه موجود این بنا در سال 1316 بنا شده و دارای دو بخش زنانه و مردانه است.

حمام مردانه 15 پله و حمام زنانه 10 پله پایین تر از سطح زمین است. این حمام دارای رختكن، خزینه، دوشها و گرمابه، آب انبار، جاكفشی و نمازخانه می باشد و امروزه نیز بطور شبانه روزی فعال است.

?مناظر طبیعی دشت خلیل آباد

محدوده خلیل آباد، بردسكن و كاشمر جزو حوضه آبریز كویر نمك ایران و بخشی از آن محسوب می شود كه دشت كاشمر نام دارد. رودخانه ششطراز از داخل این دشت عبور می كند و سرمنشأ آن ارتفاعات شمال غربی خلیل آباد می باشد كه پس از طی مسافت حدود 60 كیلومتر وارد سد شهید مدرس در محل روستای مهدی آباد می شود.

?سد خاكی شهید مدرس

  یكی دیگر از جاذبه های گردشگری شهرستان خلیل آباد سد خاكی شهید مدرس است كه از آبریز مهمترین رودخانه منطقه كه شهر خلیل آباد را تحت تأثیر مستقیم قرار می دهد و رودخانه كلاته خانم نام دارد مشروب می شود.

این رودخانه فصلی در قسمت غربی خلیل آباد دشت آبرفتی منطقه را تغذیه نموده و مابقی آن طی مسافتی طولانی وارد سد شهید مدرس در محل روستای مهدی آباد می گردد كه در اطراف خود منظره ای زیبا و چشم اندازهایی بدیع را به وجود آورده است.

اطلاعات سایر شهرستان های استان خراسان رضوی را در سامانه زمات می توانید مطالعه نمایید.