آب و هوای مطبوع و معتدل همراه با طبیعت سرسبز و امکانات رفاهی مناسب، همگی دست به دست هم داده‌اند تا چادگان به یکی از زیباترین مناطق گردشگری برای توریست‌ها و همچنین اهالی استان اصفهان تبدیل شود.
تاریخچه
نام باستانی این شهر «پاراتاک» بوده که بعدها به چادگان تغییر پیدا کرد. نام چادگان از دو بخش «چاد» و «گان» تشکیل شده است. چاد کلمه‌ای ترکی به معنای شیار، شکاف و دره و گان، پسوند نسبت است. قرار گرفتن بافت قدیم شهر چادگان در میان دره‌ای کوچک با معنای لغوی آن یکسان است. سابقه تاریخی این منطقه به درستی معلوم نیست، ولی آنچه مسلم است در دوران صفویه با کوچاندن ترک زبانان توسط شاه عباس اول به این ناحیه و نیز به واسطه داشتن موقعیت طبیعی مساعد و نزدیکی به زاینده رود، منطقه آبادی بوده است. اگر به نوشته‌های مورخین رجوع شود، آخرین پادشاه هخامنشی برای گردآوری سپاه به پاراتاک آمده و از این راه با عبور از دهات دیگر به همدان رهسپار شده است. درباره اقامت اسکندر در این محل روایات مختلف است، اما از میزان نفوذ وی در این خطه، می‌توان به همین نکته بسنده کرد که مکانی را که اکنون به صورت روستایی در مجاورت چادگان قرار گرفته به نام وی نام‌گذاری شده و هنوز هم به «اسکندری» معروف است.
پیدایش شهر چادگان نه بر اساس ضرورت‌های تاریخی یا سیاسی، بلکه بیشتر به علت شرایط مناسب محیط طبیعی بوده است. وجود رودخانه مهم زاینده رود مهم‌ترین عامل پیدایش شهر چادگان بشمار می‌رود. آنچه مشهور است در این محله پاراتاک به طور کلی منهدم شد و مردم شهر خانه‌های مخروبه خود را رها کرده و در دو کیلومتری شهر قدیم بنای شهر جدیدی را گذاشتند. با توجه به ستون‌های سنگی شکسته و آجرهای بزرگ و بقایای ظروف سفالی و مفرغی، این نکته واضح است که چادگان دارای تمدنی وسیع بوده است.
امکانات رفاهی
مجموعه تفریحی چادگان با سکوهای نشیمن خانوادگی، باشگاه سوارکاری برای آموزش و سوارکاری میهمانان، اسکله قایقرانی دهکده با دستگاه‌های قایق پدالی، قایق موتوری و یک دستگاه اتوبوس دریایی مجهز شده است. از دیگر امکانات موجود می‌توان به احداث رستوران برای پذیرایی میهمانان، تجهیز و راه‌اندازی استخر مطابق استانداردهای معمول در سانس‌های مختلف جهت استفاده خانم‌ها و آقایان، احداث زمین‌های ورزشی فوتبال، والیبال، بسکتبال، تنیس و پینگ پنگ، تله کابین و پیست‌های دوچرخه‌سواری، باند فرود هلکوپتر و پروازهای نمایشی نیز اشاره کرد.
از آنجایی که شهر چادگان روی تپه‌های کم ارتفاع بنا شده است، سیمای خاصی در شکل‌گیری شهر ارائه می‌کنند. همینطور این اختلاف ارتفاع، عامل مهمی در جهت حفظ مزارع و باغات و کنترل توسعه مناطق مسکونی در بافت کشاورزی شهر به‌شمار می‌آید.
اقتصاد
اقتصاد این شهرستان بیشتر بر پایه کشاورزی، دامداری و صنایع دستی است. محصولات عمده آن، گندم ، جو ، یونجه و دانه‌های روغنی و فراورده‌های باغی شامل سیب درختی ، گلابی ، زردآلو ، حبوبات و سیب‌زمینی است. سیب‌زمینی، حبوبات و میوه‌های آن به دیگر شهرستانهای استان صادر می‌شود.
صنایع دستی
بافت قالی در این منطقه از دیرباز رونق داشته لیکن در سال‌های اخیر کمتر به آن توجه شده‌است.
مکان‌های دیدنی
دهکده تفریحی زاینده رود
دهکده تفریحی زاینده رود یکی از زیباترین تفرج‌گاه‌های استان اصفهان است که در کنار سد چادگان و در ساحل دریاچه پشت سد با امکانات تفریحی فراوان و مناظر زیبا از طبیعت واقع شده است. در این مجموعه امکانات رفاهی از قبیل اسکله قایقرانی، زمین ورزش، مجموعه تجاری، رستوران، چایخانه سنتی و استخر به طور کامل راه‌اندازی شده است.
انالوجه
«انالوجه» روستایی از توابع شهرستان چادگان است. انالوجه تا پیش از شهرستان شدن چادگان، جزئی از شهرستان بزرگ‌تر «فریدن» بوده است. مردم این روستا ترک زبان بوده و اصالتا از ایلات شیرازی بوده که در قدیم الایام به این منطقه مهاجرت کرده و سکنی گزیده‌اند. نام اصلی این روستا «ایلچه» و در مرحله بعدی به «ایلانچه» و سپس به «آنالوچه» و در آخر به انالوجه تغییر یافته است.
خانه معظم‌الملک میر پنج
مهم‌ترین جاذبه تاریخی چادگان، خانه «معظم الملک میر پنج» به شماره ثبت ۲۱۸۱۵ است. این ساختمان دارای زیرزمین، تالارها و اتاق‌های وسیع با دیوارهایی مزین به نقوش و آیینه‌کاری‌های ظریف است. تزئینات خانه متاثر از تزئینات قرن گذشته اروپا ولی ساخت آن مطابق با موقعیت جغرافیایی این منطقه بنا شده است. به همین دلیل و به جهت موقعیت کوهستانی منطقه و جلوگیری از ورود سرما، در جلو ایوان اتاق خواب جداره‌ای از شیشه‌های الوان به صورت قرینه قرار گرفته‌اند. در مقابل عمارت هم حوضی بزرگ تصویر خانه را با شیشه‌های رنگینش منعکس می‌سازد.
مشهد کاوه
«مشهد كاوه» یكی از دهستان‌های شهرستان چادگان است. این دهستان را با نام‌هایی چون دهستان كاوه، دهستان كاوه آهنگر یا مشهد می‌شناسند. اسم این دهستان «كودلیه» بوده و بعد از قیام كاوه آهنگر نام این دهستان تغییر كرده است؛ زیرا آرامگاه كاوه آهنگر و پسرش در این مكان قرار دارد. این آرامگاه تجلی عشق به ایران زمین كاوه آهنگر یكی از اسطوره‌های تاریخی ایران است.
همه اهالی منطقه از پیر تا جوان كاوه را می‌شناختند و روایات مربوط به او را با جزئیات شنیدنی می‌دانستند و به درستی بازگو می‌كردند و حتی مهاجران ترك زبان كه از دوران صفوی تا كنون چند نسل در این منطقه زندگی كرده‌اند، آنچنان وابستگی به كاوه دارند كه می‌گویند، كاوه هم ترك بوده است!
دریاچه سد زاینده رود
دریاچه سد زاینده رود با مساحت ۴۵ کیلومتر مربع، در مجاورت شهر چادگان در ۱۱۰ کیلومتری غرب اصفهان قرار دارد. ارتفاع این دریاچه حدود ۲۰۰۰ متر از سطح دریا است. سد زاینده‌رود در سال ۱۳۴۹ خورشیدی روی رودخانه زاینده‌رود در استان اصفهان به منظور تأمین بخشی از آب آشامیدنی استان‌های اصفهان، چهارمحال و بختیاری و یزد، تأمین آب کشاورزی حوضه زاینده‌رود، کنترل سیلاب‌های فصلی و تولید برق ساخته شد. حجم مخزن این سد در بیشترین میزان ۱۴۷۰ میلیون مترمکعب و حجم مفید آن ۱۰۹۰ میلیون مترمکعب است. متأسفانه خشکسالی‌های سال‌های گذشته حجم آب ذخیره این سد را که تنها منبع تأمین‌کننده آب آشامیدنی ساکنان استان اصفهان و استان‌های همجوار است به شدت کاهش داده است. دریاچه سد زاینده‌رود زیستگاه ماهیانی همچون انواع قزل‌آلای رنگین کمان، کپور و زرد است و افراد بسیاری برای ماهیگیری به این منطقه مراجعه می‌کنند.
