مرمریت
دسته بندی سنگ به مرمریت و غیر مرمریت شاید بتواند وسیع ترین طیف را از لحاظ مواد تشکیل دهنده، تشکیل دهد. در این نوع سنگ که کاملا توسط بازار شناخته شده است، از سنگ های آهکی تا ماسه سنگ ها قرار دارند. بعضی از آنها جزء دسته سنگ های رسوبی و بعضی سنگ های دگرگونی محسوب می شوند.
آن دسته از مرمریت ها که جزء ماسه سنگ ها محسوب می شوند به طور معمول از دانه های کوارتز تشکیل شده اند و به وسیله مواد سیمانی به هم متصل شده اند. ماسه سنگ ها ساختاری لایه لایه دارند و در تمام آنها رگه ها را می توان مشاهده کرد. دانه های تشکیل دهنده ماسه سنگ ها از حدود هفتاد میکرون تا چهار میلیمتر قابل مشاهده است که با درشت شدن دانه ها به “کنگلومرا” تبدیل می شوند. این قطعات ریز و درشت توسط ماده دیگری که نقش سیمان را بازی می کند به هم می چسبند. در میان این سیمان ها، سیمان سیلیسی با دوام ترین آن ها است. اکسید آهن نیز سیمانی قوی است اما احنمالا نسبت به سیلیس ضعیف تر باشد ضمن اینکه باعث رنگی شدن سنگ می شود. سیمان رسی دارای معایبی است.
رس چسباننده با قدرتی نیست، به علاوه موجب جذب رطوبت سنگ می شود لذا سنگ را در برابر یخبندان آسیب پذیر می کند. همیشه ماسه سنگ های سخت و با جذب آب کم دارای عمر زیادی هستند اما انواع نرم تر آن ممکن است در اثر یخبندان خراب شوند. همان طور که گفته شد، رگه های رسی در سنگ نقطه ضعف به شمار می روند.
جرم حجمی ماسه سنگ ها معمولا حدود 6/2 تن بر متر مکعب است. ماسه سنگ ها از نقطه نظر جذب آب دامنه گسترده ای دارند. انواع سخت و متراکم آن، کمتر از یک درصد جذب آب دارد.
مقاومت فشاری آن بین شصت تا هشتاد مگاپاسکال است. بسیاری از ماسه سنگ ها بر اثر قرار گرفتن در معرض جو وبه علت اکسیداسیون ترکیبات آهنی موجود در آن ها دچار تغییر رنگ می شوند. این تغییر رنگ لزوما نشانه تخریب سنگ نیست، چرا که گاهی موجب زیباتر شدن سنگ می شود. قسمتی دیگر از مرمریت ها سنگ های آهکی هستند. این مرمریت ها همیشه لایه لایه اند. لذا گاهی مرمریت ها سنگ آهک ریزدانه نیز نامیده می شوند. این سنگ ها غالبا درزه یا رگه دارند و بیش از سنگ های نوع ماسه سنگ، در آب های سطحی قابل انحلال اند.
سنگ آهک ها دارای بافت متغیری بوده ولی اکثر آن ها ریز دانه اند. آنهایی که درشت دانه هستند، متشکل از بلورهای درشت یا قطعات فسیل اند. انواع ریزدانه قابلیت پرداخت بهتری دارند و پایداری آنها در برابر هوازدگی بیشتر است.
سنگ های آهکی معمولا سخت نیستند، در حالی که سنگ آهک های متراکم معمولا سخت و انواع متخلخل آن سست هستند. انواع مختلف سنگ آهک متراکم سخت،دارای جذب آب پایین و کمتر از دو درصد هستند اما در انواع دیگر با چگالی کمتر که به عنوان سنگ ساختمانی نیز قابل استفاده اند، جذب آب بیشتری نیز دیده شده است یعنی حدود چهار تا دوازده درصد که اصطلاحا به آنها –لایم استون- می گویند. سنگ آهک با داشتن جرم حجمی زیاد، در برابر قلیایی ها مقاوم است.
مرمریت در فضای خارجی:
نوع ترکیب کانی ها و اجزا تشکیل دهنده مرمریت ها به گونه ای است که اکثرا سریع دچار هوازدگی در سطح و عمق می شوند و به همین دلیل مصرف این سنگ ها در فضای آزاد پیشنهاد نمی شود چرا که در مدت زمان کمی ابتدا سطح آن دچار هوازدگی می شود و سپس با نفوذ آب در رگه های این سنگ ها شاهد خوردگی و حل شدن آهک های کناری درزها خواهیم بود. هنگام یخ زدگی و افزایش حجم، کم کم نمای آن دچار ترک های عمیق می شود. مرمریت هایی که از جنس سنگ آهک هستند ابتدا با فرآیند حل شدن هوا زده می شوند. تاثیر باران یا آبهای سطحی ممکن است، کند و تدریجی رخ دهد ولی حتما رخ می دهد. این تاثیر احتمالا به شکل کاملا غیر یکنواخت خود را نشان خواهد داد. اگر بخشی از سنگ،سیلیسی شده باشد، این قسمت ها در برابر فرآیند انحلال بیش از بخش های کربناتی مجاور مقاومت می کنند و ظاهر سنگ به صورت غیر یکنواخت و آبله رو می شود. گاهی دیده شده که سطح ان سنگ ها پوسته پوسته شده، از سنگ اصلی جدا شده اند.
پس در مجموع استفاده از سنگ های مرمریت برای فضای خارجی مناسب نیست مگر با دو شرط:
1-سنگ بسیار ضخیم باشد یعنی ضخامتی بیش از چهار سانتی متر داشته باشد آن هم در سنگ های مرمریت سیلیـسی و محکم این ضخـامت باعث عدم نفوذ آب و خوردگی سـنگ و موجب تاخیر در ترک های عمیق می شود.
2-سطح سنگ ساب خورده نباشد. مثلا تیشه ای یا بادبر باشد و یا به هر روش دیگر غیر براق باشد. در این صورت چنانچه حتی سطح سنگ دچار هوازدگی شد این هوازدگی به علت غیر صاف و غیر براق بودن سنگ، چندان به چشم نمی آید.
مثال معروف آن برج آزادی است که در آن از مرمریت شهیادی استفاده شده است، آن هم با سطحی غیر براق و به صورت ناصاف و ضخیم.
با استفاده هایی که از سنگ مرمریت گندمک در فضای خارجی می شود می تواند نمونه ای از استفاده ی مناسب این سنگ باشد. معمولا این سنگ را به صورت تیشه ای یا سـند بلاست یا باد بر استفاده می کنند که سطحی غیر براق دارد و کمترین ضخامت مورد استفاده در آن ها نیز 5/2 سانتی متر می باشد.
یکی از اشتباهات رایج در استفاده از سنگ مرمریت همین استفاده نا مناسب آن در فضاهای خارجی است که همه ما بارها آن را دیده ایم.
مرمریت در فضای داخلی:
یکی از بهترین و به جا ترین استفاده از سنگ های مرمریت، به کارگیری در فضای داخلی است. مرمریت کاملا برای ایفای چنین نقشی مستعد است و امتحان خوبی در این زمینه پس داده است. محل جولان سنگ مرمریت به محض ورود به ساختمان از بدنه لابی کف، راه پله، کف واحدها شروع می شود و ماموریتش را در فضای بسته به خوبی انجام می دهد. انواع رنگ ها به خصوص کرم استخوانی، رنگهای سبز، قرمز، قهوه ای، بژ، سیاه، خاکستری و تقریبا هر رنگی در مرمریت ها پیدا می شود. غیر از تنوع رنگ، زیباترین نقش ها را هم می توانید روی مرمریت ها پیدا کنید.
این خاصیت به همراه ساب پذیری مناسب، باعث شده مرمریت برای فضای داخلی پیشنهادی بهینه به معنای واقعی باشد. چرا که در فضای داخلی سرما و گرما، برف و باران، تهاجم مواد خورنده، سایش و ضربه جدی وجود ندارد. در عوض کارکرد رنگ و معماری گرم و خودمانی در فضای داخلی بسیار مطلوب است. چنانچه این سنگ ها توسط ماستیک ها و رزین های مخصوص آن فرآوری شوند، می توانند تا حد بسیار زیادی قابلیت های خود را افزایش دهند و همان طول عمر مورد نیاز ما را داشته باشند.
سنگ های مرمریت هم انواع ضعیف و قوی دارند. این قوت و ضعف را با روش های مختلفی می توان تشخیص داد. تجربه شخصی، سوال از فروشندگان سنگ، استفاده از جداول مقاومت فشاری و سایشی و بازدید های موردی می تواند شما را به نتیجه مطلوب برساند.
برای کف راه پله و فضاهای مشاع لازم است از مرمریت های محکم تر و مقاوم تری استفاده کرد.
همین طور اگر برای قسمت های عمومی یک بیمارستان یا یک فضای عمومی در حال انتخاب سنگ مرمریت هستیم، باید به این مساله توجه جدی داشته باشیم.
در هر صورت با وجود تمام معایب وارد به سنگ های مرمریت، به راحتی نمی توان از خیر آنها گذشت. مثلا سنگ مرمریت کرم استخوانی دهبید یکی از انتخاب های زیبا و عموم پسند است.
از مهمترین سنگ های مرمریت ایران می توان به سنگ های زیر اشاره کرد:
مرمریت های دهبید، کاشمر، آباده، صلصالی، گندمک، کرم کرمان، بجستان، هرسین، خوی، ارومیه و بسطام. از این سنگ ها می توان به عنوان ابزار سنگی و هر نوع مصنوعات سنگی استفاده کرد. بهتر است که این مصنوعات در داخل ساختمان استفاده شوند. همانطور که گفته شد چنانچه استفاده از مرمریت ها در فضای خارجی مد نظر است باید دو شرط استفاده از آنها در فضای خارجی رعایت شود.
منبع:melalstone.com
