گیلان

قرار گرفتن در میان رشته کوه‌های البرز، کوه‌های تالش و دریای کاسپین (دریای خزر) سرزمینی را به وجود آورده است که در هر سوی آن رودخانه‌ای از کوه سرازیر می‌شود و سبزی جنگل‌ها چشم را خیره می‌کند. تاریخچه یافته‌های باستان‌‌شناسان حاکی از این است که در گیلان تمدن‌هایی سه هزار ساله همچون مارلیک و اَملَش وجود داشته‌اند.در لغت‌نامه‌ی دهخدا در مدخل گیلان آمده است که گیلان ترکیبی از «گیل» و «آن» است. «آن» پسوند مکان است. پس گیلان یعنی سرزمین مردم گیل -گیل‌ها قومی از مردم ایران هستند که با گویش گیلکی حرف می‌زنند. گیلان در اواخر دوره‌ی قاجار به دروازه‌ی اروپا شهرت داشت. این استان نقش مهمی در تاریخ معاصر کشورمان داشته است .  نهضت مشروطه و قیام جنگل به رهبری میرزا کوچک‌خان از اثرگذارترین آنهاست.در استان گیلان، اقوام مختلفی زندگی می‌کردند . که امروزه بر اثر عوامل طبیعی، تاریخی ، سیاسی ، مهاجرت‌ها و ارتباطات وسیع قرن اخیر بین این استان با سایر نقاط کشور ، اثر چندانی از بعضی اقوام مشاهده نمی‌شود. این اقوام عبارتند از: گیل،دیلم،کادوس­ها،مادها،کاس­ها(کاسپین‌ها)،دوربیک‌ها .نام دریای خزر که در زبان انگلیسی ، کاسپین نامیده می‌شود. از نام قوم کاسپین گرفته‌شده است .  چون دوربیک‌ها در حوالی کوه درفک زندگی می‌کردند نام قله درفک از نام این قوم، گرفته‌شده است.با این توصیف می‌توان گفت قوم غالب در گیلان گیلک می‌باشد . پس از آن به ترتیب اقوام تالش، ترک، کرد، لر به ترتیب بیشترین جمعیت در استان گیلان را دارا می‌باشد. جغرافیا استان گیلان دوازدهمین استان پرجمعیت کشور است و به دلیل آب‌وهوای معتدل و خاک حاصلخیز، تراکم جمعیت در آن بالاست . جایگاه سوم را از این نظر در میان استان‌های کشور داراست.استان گیلان از شمال با دریای خزر و کشور آذربایجان از جنوب با استان‌های زنجان و قزوین و از شرق با استان مازندارن هم‌مرز است. آب و هوا ‌آب و هوای این استان معتدل مرطوب است. کوهستان‌های تالش و رشته‌کوه‌های البرز مانع از عبور رطوبت دریا به سوی مازندران می شوند . در بیشتر ماه‌های سال میزان رطوبت در این استان بالاست. رطوبت زیاد باعث تعدیل آب و هوا می‌شود. یخبندان شدید یا روزهای خیلی گرم به ندرت در این منطقه اتفاق می‌افتد. البته گاهی افزایش رطوبت در تابستان باعث می‎شود ماه‌های متمادی شاهد روزهای شرجی در این استان باشیم. . شهرهای استان گیلان استان گیلان دارای 16 شهرستان است که عبارتند از: آستارا، آستانه اشرفیه، املش، بندر انزلی، تالش، رشت، رضوان‌شهر، رودبار، رودسر، سیاهکل، شفت، صومعه‌سرا، فومن، لاهیجان، لنگرود و ماسال. رشت رشت بزرگ‌ترین شهر استان گیلان است و تلفظ محلی آن «رِشت» به معنای باریدن است. میانگین بارش سالانه در رشت 1.359 میلی‌متر است که سبب شده اولین مرکز استان در زمینه‌ی میزان بارش سالیانه باشد و به نام شهر باران‌‌‌‌‌های نقره‌ای معروف شود. رشت در سال 2015 به عنوان شهر خلاق خوراکی در یونسکو ثبت شده است . که این امر به دلیل وجود 220 خوراکی محلی و تنوع فرآورده‌های غذایی محلی در این شهر است. پیش از ورود به شهر، پارک جنگلی سراوان و موزه میراث روستایی گیلان و در داخلشهر میدان شهرداری، برج ساعت که نماد شهر رشت است، خانه‌ی میرزا کوچک‌خان جنگلی، عمارت کلاه‌فرنگی، باغ محتشم یا پارک شهر، خانه‌های تاریخی سمیعی و آوانسیان، موزه میرزا کوچک‌خان و موزه رشت از مکان‌هایی هستند که در سفر به این شهر باید دید. بندر انزلی بندر انزلی دومین شهر پرجمعیت استان گیلان است. انزلی به دلیل بندر بودن و ارتباط کشتیرانی با سایر شهرهای جهان به دروازه‌ی اروپا شهرت داشته است. در سال 1384 منطقه آزاد تجاری- صنعتی انزلی به عنوان یکی از هفت منطقه‌ی آزاد کشور معرفی شد.انزلی دارای آب و هوای مرطوب و پرباران‌ترین شهر ایران است. تالاب انزلی وسعتی حدود 20هزار هکتار دارد. این تالاب هر سال پذیرای پرندگان مهاجری است که برای گذراندن زمستان از روسیه و همسایگان شمالی ایران به این تالاب می‌آیند. تالاب سرخانکل بخشی از تالاب انزلی و مسیر رسیدن به نیلوفرهای آبی است. پل تاریخی غازیان، برج ساعت(مناره انزلی)، کشتی میرزاکوچک‌خان، کاخ موزه میان‌پشته، بلوار ساحلی، گورستان لهستانی‌ها، بنای حافظیه‌ی انزلی و شنبه‌بازار از مناطق دیدنی در بندر انزلی به شمار می‌روند. . آستارا آستارا شمالی‌ترین نقطه استان گیلان و هم‌مرز با جمهوری آذربایجان است. آستارا از یک‌سو به رشت و انزلی، از یک‌سو به اردبیل و گردنه حیران و از سوی دیگر به جمهوری آذربایجان و باکو می‌رسد.گردنه‌ی حیران، ساحل صدف، بازارچه ساحلی، تالاب استیل، چشمه آب‌گرم کوته کومه و آبشار لاتون، آستارا را به مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده است. . تالش تالش نام یکی از اقوام ایرانیست که سکونت‌گاه آنها از جمهوری‌آذربایجان شروع می‌شود . تا گیلان و اردبیل ادامه دارد.شهرستان تالش از یک‌سو به کوه‌های مرتفع تالش می‌رسد . از یک‌سو به جلگه‌ای در کنار دریا که همین باعث تنوع آب‌وهوایی و پوشش گیاهی در این منطقه شده است. تالش رتبه نخست تولید ماهیان خاویاری را در کشور داراست. تنباکو، کیوی، اَزگیل و عسل از محصولات مهم این شهر است. جنگل گیسوم، پارک جنگلی سیاه‌داران، سورتمه ریلی، ییلاقات مریان و آق‌اولر، ییلاقات سوباتان، جاده اسالم به خلخال و آبشار ویسادار، منطقه تالش را به انتخاب بسیاری از گردشگران در فصل‌های بهار و تابستان تبدیل کرده است. . . لاهیجان در مورد وجه تسمیه‌ی لاهیجان نظریات متفاوتی وجود دارد. عده‌ای می‌گویند لاهیجان معرب‌شده‌ی لاهیگان است، لاهیگ به معنای بافتنی‌ست و آن هم پسوند مکان است. پس لاهیجان یعنی شهر بافندگان و نساجاننظر دیگری هم وجود دارد . که می‌گوید «لاه» در زبان پهلوی به معنای ابریشم است و «جان» پسوند مکان است پس معنای لاهیجان شهر ابریشم است. لاهیجان به دلیل داشتن باغات چای در ایران شهرت دارد. اولین بار کاشف‌السلطنه چای را از هند به ایران آورد . آب‌وهوای لاهیجان را مناسب کشت چای دید.اماکن دیدنی لاهیجان شامل آبشار شیطان‌کوه، مرداب سوستان، پارک جنگلی میرصفا، بقعه شیخ زاهد، بقعه چهرپادشاه، پل حشمتی لاهیجان، مسجد جامع، موزه چای، مسجد اکبریه، حمام گلشن و استخر لاهیجان است. . فومن درباره وجه تسمیه‌ی فومن گفته شده که فومن یک واژه‌ی باقی‌مانده از زبان ایران باستان است . از دو بخش «فو» یا «پو» و «من» تشکیل شده است. «پو» یا «پویی» در زبان اوستایی به معنی پناه دادن و «من» به معنای اندیشیدن است. پس فومن به معنای پناهگاه اندیشمندان است. فومن را به دلیل مجسمه های زیادی که در آن وجود دارد با نام شهر مجسمه‌ها می‌شناسند. فومن همچنین درخت‌های چنار بسیاری دارد که جلوه‌ی خاص آن است. شهر پلکانی ماسوله و قلعه رودخان از جاذبه‌های اطراف فومن هستند . اقامت‌گاه‌ها هتل‌های اردیبهشت، کادوس، پردیس و پامچال در شهر رشت، هتل سفیدکنار انزلی، اقامت‌گاه میکال در روستای میکال سیاهکل، دیلمای در روستای تازه‌آباد جنگاه، کلبه‌ی روستایی باغچه مریم در اطاقور، مجتمع اقامتی روستای پونل، لوتکا در جاده انزلی به کیاشهر فقط تعداد محدودی از اقامت‌گاه‌های فراوانی هستند که در این استان قرار دارند. . غذاهای محلی گیلان به دلیل داشتن ماهی، زیتون و انواع سبزی‌های محلی، لیست بلند بالایی از غذاهای خاص دارد. از مهم‌ترین غذاهای محلی گیلان می‌توان به میرزاقاسمی، باقلاقاتق، تُرشِ‌تَره، اناربیج، کال کباب، مرغ فسنجان یا مرغ لاکو، واویشکا، ترش‌شامی، شِش‌انداز، سیرابیج، سیرقلیه و بورانی بادمجان اشاره کرد. رستوران‌ها اگر به دنبال رستوران‌های شیک و امروزی‌تر هستید رستوران‌های رازقی، گرند و مس در رشت گزینه‌های مناسبی هستند . اگر بخواهید غذاهای محلی گیلان را امتحان کنید شورکولی، میرزا و گیله‌زن را در رشت از دست ندهید. طرفداران کباب و ماهی حتما باید سری به دستک در اطراف کیاشهر بزنید. در روبنه و نازسرا هم کباب‌های متری طبخ می‌شود.رستوران پرستو در صومعه‌سرا، کبابی سعید و دوستان در انزلی و رستوران زیبا در لاهیجان هم غذاهای باکیفیتی به مشتری‌هایشان ارائه می‌دهند. صنایع دستی در هر بخش از گیلان صنایع‌دستی خاصی رواج دارد . برای مثال سفال‌گری در املش، شال‌بافی در تالش، چارق‌دوزی در ماسوله و ابریشم‌بافی در لاهیجان رواج دارد. حصیربافی و مصنوعات چوبی از دیگر صنایع‌دستی گیلان است. سوغات نوع اقلیم و آب‌وهوای این منطقه باعث شده که محصولات کشاورزی و دامی بسیاری در آن به عمل آید.چای، برنج، زیتون رودبار، انواع ماهی تازه، ماهی دودی و شور، بادام زمینی، مرکبات، کلوچه فومن، رشته‌خشکار و عسل از سوغاتی‌های این استان است. آداب و رسوم در گیلان، آداب و رسوم زیادی به خصوص در استقبال از نو شدن سال وجود داشته است . که برخی از آن‌ها کم‌رنگ شده و فقط در مناطق روستایی به حیات‌شان ادامه می‌دهند.یکی از مراسم روزهای آخر سال نوروزخوانیست که به استقبال بهار می‌روند. پیش از آغاز بهار افرادی که به آن‌ها نوروزخوان گفته می‌‌شد . در کوچه و خیابان‎ها به راه می‌افتادند و اشعاری در وصف زیبایی بهار می‌خواندند. چهارشنبه‌سوری از آن مراسمی است که غروب آخرین سه‌شنبه سال در همه شهرهای کشورمان برگزار می‌شود. در گیلان به آن گول‌گول چهارشنبه می‌گویند. در آن مقداری کاه، خار، بوته و گَوَن را به شکل پشته‌هایی درمی‌آورند . آنها را آتش می‌زنند.لافندبازی که در نوروز و گاهی هم در اعیاد مذهبی یا بازارهای محلی هفتگی برگزار می‌شود. چیزی شبیه بندبازی است که با چهار نفر اجرا می‌شود و مردم به دور معرکه‌ی آنها جمع می‌شوند. . در سامانه سراسری زمات به معرفی کامل هر یک از شهرستان های استان گیلان پرداخته ایم.