هر بار که با کسی دست می دهد فورا دست هایش را می شوید یا از دست دادن با دیگران امتناع می کند .حتی تقریبا هر بار، پس از خروج از خانه یا ماشین اش باز می گردد تا از قفل بودن در آن مطمئن شود. خودش می داند و متوجه است اشکالی در کار است، اما ناخودآگاه به انجام چنین رفتارهای تکرارشونده ای مجبور است. در واقع، احساس اجبار به انجام چنین رفتاری به طور تکرار شونده ممکن است نشانه ای برای وسواس فکری ـ عملی باشد.
در اختلال وسواس فرد ممکن است احساس پریشانی، افکار ناخواسته یا تصاویری داشته باشد که اصلا مفهومی ندارد. اگر هم فرد سعی کند این افکار یا تصاویر را نادیده بگیرد دچار عذاب وجدان می شود.
چرا وسواسی می شوید؟
جالب است بدانید مطالعات مغزی در خواب نشان می دهد اختلال وسواس ریشه در افسردگی دارد .
آقاجان بیک، کارشناس روان شناسی درباره عوامل موثر در بروز وسواس می گوید: مطالعات ژنتیک نشان داده است حداقل در مواردی از اختلال وسواس، عامل ارثی وجود دارد که میزان بروز آن در بستگان درجه اول بیمار ۳ تا ۷ درصد است.
وی تاکید می کند: بیشتر بیماران مبتلا به اختلال وسواسی جبری (تکرارهای اجباری) علائم جبری را پیش از بیماری بروز نمی دهند بنابراین چنین صفاتی لازمه پیدایش اختلال وسواسی جبری نیست. از سوی دیگر، گاهی اختلال وسواس بر اثر عادت های رفتاری است که با گذشت زمان، آموخته و در درون فرد نهادینه می شود.
دکتر اسدی، روان شناس هم در این باره می گوید: براساس بررسی ها، وسواس همزمان با بلوغ در افراد شکل می گیرد و بتدریج رشد می کند. زمینه ژنتیک، موقعیت های فردی و اجتماعی و البته سبک زندگی هم می تواند باعث بروز رفتارهای وسواس گونه باشد. به عنوان مثال یک مادر دلسوز که مدام می ترسد به فرزندش آسیبی برساند، در معرض وسواس های فکری ـ رفتاری قرار خواهد گرفت و با مراقبت های ۲۴ ساعته در ظاهر دچار کاهش اضطراب می شود، در حالی که رهایی از اضطراب موقتی است و خیلی زود شرایط به گونه ای می شود تا رفتارهای ناشی از وسواس را مدام تکرار کنند و این عمل خیلی زود به یک رفتار وسواسی از نوع بیماری تبدیل خواهد شد.
وسواس، بیماری روانی نیست
وسواس یک اختلال اضطرابی است نه یک بیماری روانی، یعنی درجه ای خفیف تر از بیماری دارد. به بیان دیگر، علامت اصلی اختلال این است که فرد آگاه است چه مشکلی دارد.
آقاجان بیک با بیان این مطالب می افزاید: پایه این نوع اختلال، اضطراب است که از فکر شروع و در نهایت به عمل اجباری و تکراری می انجامد. به بیان دیگر اگر وسواس از نوع فکری باشد در مقطعی از اختلال به شکلی مزاحم و نامناسب تجربه و باعث اضطراب یا ناراحتی می شود. در حالی که شخص واقف است افکار یا تصاویر ذهنی وسواس گونه محصول ذهن او هستند.
نوع دیگری از وسواس، تلفیق فکری و عملی است. افرادی که گرفتار این نوع وسواس هستند هم افکار ناراحت کننده و هم رفتارهای تکرارشونده را تجربه می کنند. این در حالی است که این بیماری موجب می شود فرد زمان زیادی را صرف رفتارهای وسواس گونه کند و نتواند روی کارش تمرکز داشته باشد و بشدت دچار مشکل شود.
وسواس یک اختلال اضطرابی است نه یک بیماری روانی
چرا وسواس باید درمان شود؟
اما چرا وسواس ها چه از نوع فکری باشد و چه عملی یا تلفیقی باید درمان شود؟ دکتر اسدی پاسخ می دهد: باید بدانید وسواس می تواند مشکلات جدی برای فرد ایجاد کند. این افراد ساعت های زیادی در طول روز را صرف رفتارهای وسواسی می کنند و از انجام بسیاری از کارهای مهم روزانه باز می مانند. همچنین بیشتر بیماران وسواسی از رفتن به مکان ها و قرار گرفتن در موقعیت های خانوادگی و اجتماعی خودداری می کنند، چون بشدت درگیر رفتارها و افکار وسواسی هستند و همین موضوع می تواند به تشدید بیماری وسواس و حتی افسردگی شان بینجامد.
وی با تاکید بر این که ازجمله مهم ترین روش های درمان وسواس، درمان رفتاری شناختی است، می گوید: از طریق این روش درمانی، بیمار یاد می گیرد اضطراب خود را بدون انجام رفتارهای وسواسی کنترل کند. در واقع، پزشک کمک می کند فرد با چیزهایی که بیشتر از همه از آنها می ترسد بتدریج روبه رو شود تا بالاخره بتواند ترس را بدون انجام رفتارهای وسواسی مهار کند. از طرفی، جلسات درمانی معمولا حدود ۱۵ تا ۲۰ جلسه طول می کشد، اما بیمارانی که علائم وسواس شدیدتری دارند ممکن است به تعداد جلسات بیشتری نیاز پیدا کنند.
اگر وسواس درمان نشود…
آقاجان بیک در این باره می گوید: اختلال وسواس حتما باید جدی گرفته و درمان شود، زیرا اگر وسواس ادامه پیدا کند، می تواند به روابط اجتماعی شخص بیشتر آسیب بزند و اختلال ایجاد کند. همچنین این اختلال می تواند باعث ایجاد اختلال های اضطرابی و افسردگی شود و در نتیجه خطر خودکشی را افزایش دهد؛ چراکه موجب پریشانی و تضعیف روحیه می شود. همچنین به دلیل گرایش افراد به مکانیسم های ناسالم برای کنار آمدن با این اختلال، خطر استفاده از الکل و مواد مخدر را افزایش می دهد.
منبع: www.akairan.com
