آسانسور
آسانسور یا بالابر (انگلیسی: elevator) و (فرانسوی: ascenseur) وسیله ای برای انتقال از طبقه ای به طبقه دیگر در ساختمانهای مختلف می باشد و در واقع اتاقک متحرکی (کابین Cabin) است که می توان توسط آن به طبقات بالا یا رفت.
آسانسور از لحاظ نحوه وارد شدن نیروی محرکه به کابین آسانسور به چهار دسته کلی تقسیم می گردد:
آسانسور کششی
آسانسور هیدرولیک
آسانسور وینچی
آسانسور مغناطیسی
همچنین آسانسورها از لحاظ نمای ظاهری کابین آسانسور به چهار نوع تقسیم میگردد:
آسانسور پانوراما
آسانسور با یک درب
آسانسور با دو درب مقابل
آسانسور با دو درب مجاور
آسانسور کششی (Traction Elevator)
بیشتر آسانسورهایی که در ایران نصب میگردد از نوع کششی می باشد . همانطور که در ساختمانهای مختلف مشاهده کرده اید نحوه کار این نوع آسانسورها بر اساس نیروی اصطکاکی است که بین سیم بکسل های متصل به کابین و فلکه کششی موتور بوجود می آید یعنی آسانسورهای کششی در واقع در بالای خود دارای فلکه (قرقره) می باشند که روی موتور آسانسور می باشد و سیستم بکسل ها دور آنها وجود دارد و سیستم بکسلها از یک سر به کابین آسانسور و از سر دیگر به قاب وزنه آسانسور متصل هستند و طبیعتا با حرکت فلکه موتور در دو جهت مختلف حرکت رو به بالا یا پایین کابین آسانسور انجام می شود.
در واقع کابین آسانسور در چاه آسانسور بصورت معلق می باشد که در شکل مشخص می باشد و به این امر سیستم تعلیق آسانسور می گویند. از لحاظ علمی در داخل قاب وزنه ، وزن وزنه ها برابر با وزن کابین به اضافه نصف وزن ظرفیت کلی کابین است. بطور مثال اگر ظرفیت کابین آسانسور 8 نفره باشد (به ازای هر نفر 75 کیلوگرم در نظر بگیریم) در کل ظرفیت کلی کابین 600 کیلوگرم خواهد بود که طبیعتا نصف این مقدار برابر با 300 کیلوگرم خواهد بود . حال این مقدار را با وزن خود کابین آسانسور جمع می کنیم و وزنی که بدست می آید وزن کلی است که باید در قاب وزنه وجود داشته باشد.
آسانسور هیدرولیک (Hydraulic Elevator)
نوع دیگر از آسانسور در جهان آسانسور هیدرولیک می باشد که نحوه جابجایی کابین آسانسور در آن بطور کلی با نحوه جابجایی کابین در آسانسور کششی فرق می کند زیرا در آسانسور هیدرولیک جابجایی کابین آسانسور فقط توسط جک بالابر خاصی انجام می شود که از نوع جک و موتور هیدرولیک (روغنی) می باشد.
در واقع در این نوع آسانسور دیگر موتوری در بالای چاه آسانسور وجود ندارد بهمین دلیل طبیعتا پشت بام خانه زیباتر خواهد بود. البته باید توجه نمایید که بدلیل ساختار این نوع آسانسور فقط تا 5 یا 6 طبقه پاسخگو خواهد بود در حالیکه آسانسور کششی طبقات بسیار بالاتری را پشتیبانی می نماید.
نحوه کار یک آسانسور هیدرولیک بدین صورت است که در آسانسور هیدرولیک یک موتور هیدرولیکی سه فاز غوطه ور در روغن وجود دارد که این موتور دارای یک شیر الکتریکی خاص بنام پاور یونیت می باشد که وظیفه پاوریونیت تامین فشار روغن برای جک هیدرولیک آسانسور می باشد و در واقع با تغییر فشار روغن ، جک مربوطه کابین آسانسور را به بالا یا پایین حرکت می دهد.
البته باید توجه داشت که هزینه موتور های هیدرولیک بسیار بالاتر از موتور آسانسور کششی می باشد بهمین خاطر در ایران کمتر از آسانسور هیدرولیک استفاده میگردد. همچنیت نکته قابل توجه در آسانسورهای هیدرولیک این است که خیلی از افراد تصور می کنند مصرف برق این آسانسور ها نسبت به آسانسورهای کششی بالاتر است ولی این امر درست نیست زیرا کار موتور هیدرولیکی آسانسور هیدرولیک و فشار روغن فقط در حرکت به سمت بالا نیاز است و برای حرکت کابین آسانسور به سمت پایین نیازی به کار موتور و ایجاد فشار روغن نیست و طبیعتا در حرکت به سمت پایین موتور هیدرولیکی خاموش است و فقط با با بازکردن شیر و تخلیه کنترل شده روغن جک هیدرولیک ، کابین آسانسور به آرامی به سمت پایین می آید بنابراین مصرف برق بالایی نخواهد داشت.
فواید کلی آسانسور هیدرولیک بشرح زیر می باشد:
خرابی کمتر و استهلاک کمتر قطعات نسبت به آسانسور کششی
حرکت بسیار نرم در استارت اولیه
به دلیل اینکه قاب وزنه و سیم بکسل ندارد می توان آسانسورهای بسیار زیباتر و شیشه ای ساخت
عیب یابی راحت تر و تعمیرات سریعتر
موتور خانه در پشت بام وجود ندارد
سازه لازم برای این نوع آسانسور سبک تر است
تنظیمات دقیقتر برای ایست در طبقات
می توان آسانسورهای باربری و بسیار پرقدرت ساخت
آسانسور وینچی (Elevator Winch)
این نوع از سیستم بالابری آسانسور در ایران کاربرد ندارد. در نوع سیستم آسانسور وینچی (آزاد) کشش برای حرکت کابین توسط طناب های فولادی خاصی و با ساختار خاصی بنام وینچ انجام می شود.
آسانسور مغناطیسی (Magnetic Elevator)
همانطور که می دانید موتور گیربکس آسانسور و حتی موتور گیرلس آسانسور معایبی دارند مانند پایین بودن بازده الکتریکی موتور (در حدود هشتاد درصد) و همچنین پایین بودن بازده مکانیکی گیربکس (در حدود 45 درصد) ، همین امر باعث افزایش هزینه ها و استهلاک زودتر کل سیستم آسانسور می گردد. به همین دلیل موتورهای سنکرون با مغناطیس دائم که دارای بازده بالایی هستند در صنعت نصب آسانسور پدیدار شدند که در واقع بازده موتور های مغناطیسی آسانسور در حدود 90 تا 95 درصد است همچنین چونکه در این نوع موتورها گشتاور محور موتور بسیار بالاتر است نیازی به وجود گیربکس هم در این موتورها نمی باشد. البته راه اندازی این موتورهای مغناطیسی در آسانسور بسیار پیچیده است بنابراین هنوز استفاده از آنها در جهان عمومی نشده است پس آسانسورهای با موتور مغناطیسی کاربرد کمی دارد.
منبع: install-elevator
