یکی از لذت بخش‌‌ترین میان‌وعده‌هایی که در تابستان طرفدارانش بیشتر هم می‌شود، بستنی است. بستنی یكی از عالی ترین منابع انرژی است كه دو تا سه برابر شیر چربی دارد و بیش از نصف مواد جامد آن شكر (ساكاروز و لاكتوز) است. بنابراین باید هنگام خوردن آن حساب كالری‌ها را بكنید، ولی اگر رژیم افزایش وزن دارید، خوردن این خوراكی انرژی زا را به شما پیشنهاد می كنیم. چون در تهیه بستنی از شیر استفاده شده است، بنابراین شما ویتامین A، ویتامین B1 (تیامین)، B2(ریبوفلاوین)، B3(نیاسین) و ویتامین E را در بستنی خواهید یافت. اگر هم در تولید بستنی میوه‌ای از میوه‌های تازه استفاده شده باشد، ویتامین C نیز در بستنی شما پیدا خواهد شد. كلسیم و فسفر كه در شیر بستنی موجود است، برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها مفید است.
بستنی گرچه معجونی است از خنکی و شیرینی و خوشمزگی اما این تمام ماجرا نیست. اگر دوست دارید اطلاعات کامل‌تر و جدیدتری در مورد بستنی به دست بیاورید، بد نیست پرسش و پاسخ‌های زیر را با دقت بخوانید …
1. چرا روی بعضی از بستنی‌ها یخ می‌بندد؟
گاهی وقتی بستنی را از فریزر و بسته‌بندی خارج می‌کنیم، بلورهای ریز یخ بر سطح آن می‌بینیم و نمی‌دانیم دلیل یخ زدن روی بستنی چیست. این مسئله نه ربطی به کیفیت پایین بستنی دارد و نه به زیاد ماندن آن داخل فریزر. تنها دلیل یخ زدن سطح بستنی این است که شما آن را مدتی بیرون از فریزر نگهداری کرده‌اید و پس از نرم و باز شدن یخ، دوباره آن را داخل فریزر گذاشته‌اید. برای پیشگیری از ایجاد چنین مشکلی باید بستنی را تا پیش از مصرف همواره در دمای بین 0 تا منفی 5 درجه سانتی‌گراد داخل فریزر نگه دارید.
2. چرا برای تهیه بستنی‌های خانگی به نمک نیاز داریم؟
اگر اهل درست کردن دسرهای خانگی باشید، شاید این سۆال برایتان پیش بیاید. نمک، ماده‌ای سخت است و ترکیب آن با خامه باعث می‌شود مواد بستنی راحت‌تر سرما را جذب کند و داخل فریزر یخ ببندد.
3. آیا کالری یک اسکوپ بستنی یخی میوه‌ای از یک اسکوپ بستنی خامه‌ای کمتر است؟
یک اسکوپ بستنی یخی یا بستنی ماستی حدود 120 کیلوکالری انرژی دارد و فاقد چربی‌های اشباع است، اما یک اسکوپ بستنی خامه‌ای دارای حداقل 145 کیلوکالری انرژی است که این انرژی با افزودن شکلات یا انواع مغزها به بستنی‌های خامه‌ای به مراتب بالاتر هم می‌رود. از سوی دیگر یک اسکوپ بستنی خامه‌ای حدود 6 گرم چربی اشباع دارد، بنابراین مصرف این‌گونه بستنی‌ها به افراد دچار اضافه وزن یا کلسترول بالای خون توصیه نمی‌شود.
4. چرا خوردن بستنی اعتیادآور است؟
بستنی‌خورهای حرفه‌ای می‌دانند مرتب و روزانه بستنی خوردن می‌تواند پس از مدتی برای فرد اعتیاد به بستنی ایجاد کند. محققان معتقدند شیرینی و چربی بستنی باعث جذب ذائقه‌های مختلف به آن می‌شود، حالا اگر فردی مدام بستنی بخورد، ذائقه‌اش به دریافت شیرینی و چربی بیشتر متمایل می‌شود و به این ترتیب، میل و حرص او به خوردن بستنی بیشتر و بیشتر خواهد شد. تنها راه رهایی از اعتیاد به بستنی، محدود کردن مصرف آن به 2 بار در هفته است.
5. آیا بستنی‌های لایت از بستنی‌های معمولی سالم‌ترند؟
به تازگی بستنی‌هایی با عنوان “لایت” به بازار آمده‌اند و ادعا می‌شود از سایر بستنی‌ها سالم‌تر هستند. بد نیست بدانید چربی این بستنی‌ها حدود 50 درصد و کالری آن‌ها حدود 33 درصد کمتر از سایر بستنی‌هاست اما این دلیلی بر سالم‌تر بودن آن‌ها نیست.
به هر حال در تهیه بستنی‌های لایت هم از خامه استفاده شده است و خامه، هم انرژی دارد و هم چربی اشباع شده. متأسفانه بسیاری از افراد به دلیل اینکه فکر می‌کنند بستنی‌های لایت سالم‌تر هستند، تعداد یا حجم بیشتری از آن‌ها را در برنامه غذایی‌شان می‌گنجانند و به این ترتیب سالم‌تر که نمی‌مانند هیچ؛ دچار اضافه وزن و چربی بالای خون هم می‌شوند.
6. بستنی ماستی چیست؟
بستنی ماستی به انواعی از بستنی‌ها گفته می‌شود که ویژگی‌های ماستی دارند. بیشتر بستنی‌هایی که ما در حال حاضر آن‌ها را مصرف می‌کنیم، تخمیری نیستند بلکه بلافاصله فرموله و سپس منجمد می‌شوند، اما بستنی می‌تواند تخمیری هم باشد.
در بستنی تخمیری، پایه فرآورده تخمیر می‌شود. حالا اگر در مخلوط این بستنی‌های تخمیری، از ماست که خودش شیر تخمیر شده با استارترهاست هم استفاده شود، به آن می‌گوییم بستنی ماستی! در واقع، پایه اولیه بستنی‌های ماستی همان شیر است که در روند تولید به آن استارترهایی که ماست تولید می‌کنند، می‌افزایند و دیگر مواد لازم برای مخلوط بستنی مانند شکر، چربی، مواد پایدارکننده و طعم‌دهنده‌ها را هم به آن اضافه می‌کنند.
بستنی ماستی جزو گروه لبنیات، البته با کمی تغییرات شیمیایی است که خواص بسیار مفید و فراوانی هم دارد. این بستنی، علاوه بر اینکه ترکیب‌های شیر را دارد، طی فرآیند تولید، غلیظ‌تر هم شده است و شاید بتوان تنها اشکال آن را کالری بالایش دانست.
7. نان بستنی اکسید تیتانیوم دارد؟
نان بستنی از مخلوط آب، آرد، نمک، مقدار کمی روغن و… تهیه می‌شود. ارزش غذایی آن به مقدار کم به نسبت مواد تشکیل‌دهنده از نظر نشاسته و املاح شبیه ارزش غذایی نان است. از ترکیب این مواد، خمیری بسیار شل در مقایسه با خمیر نان به دست می‌آید. این خمیر داخل قالب‌های مستطیل شکل خیلی داغی که عمقشان بسیار کم است و به اشکال متفاوت لوزی، چهارخانه، خطوط مورب و… هستند، ریخته می‌شود. در اثر حرارت قالب، خمیر خود را می‌گیرد و می‌پزد و در نهایت نان‌هایی نازک و ترد و شکننده تهیه می‌شود. نان بستنی قیفی هم به این روش تهیه می‌شود فقط قالب‌ها به شکل قیف هستند. برای اینکه نان‌های بستنی، حالتی براق و درخشنده داشته باشند، به آن‌ها ماده‌ای به نام اکسید تیتانیوم می‌افزایند. این ماده انواع مختلفی دارد و به دو نوع “غذایی” و “صنعتی” در بازار موجود است. در نوع غذایی، ماده اکسید تیتانیوم کیفیت و درجه خلوص بالایی دارد و مواد سمی و فلزات در آن موجود نیست، اما نکته مهم این است که باید بر اساس استاندارد و حد قابل مشخص و مجاز، از این ماده استفاده شود.
از آنجا که برخی از نان‌های بستنی داخل کارگاه‌ها تهیه و توزیع می‌شوند، ممکن است از نوع صنعتی این ماده که کیفیت خوبی ندارد یا بیش از مقدار مشخص شده، استفاده شود. از سوی دیگر چون اکسید تیتانیوم فرآورده‌ای وارداتی است، امکان واردات آن از کشورهای غیرقابل اطمینان وجود دارد. بیشتر کارخانه‌های مطمئن و معروف در تولید بستنی، نان بستنی را نیز خودشان تهیه می‌کنند. در این کارخانه‌ها بر روند تولید نان بستنی نظارت و کنترل انجام می‌شود اما روی کارگاه‌هایی که اقدام به تولید نان بستنی می‌کنند، نظارت و کنترلی وجود ندارد و از سوی دیگر به دلیل عدم نظارت و کنترل دقیق، برای تهیه نان بستنی از اکسید تیتانیوم غذایی یا صنعتی استفاده می‌شود. پس بستنی‌های نانی را از مکان‌های معتبر بخرید.
8. چوب بستنی چگونه تهیه می شود؟
گزارش های رسمی نشان می دهد بستنی در سبد مصرف خانوارهای ایرانی جایگاه ویژه ای ندارد ولی با این حال سالیانه ارز قابل توجهی برای تامین چوب بستنی صرف می شود. 95 درصد از چوب بستنی مورد نیاز صنایع بستنی سازی کشور از چین وارد می شود. به گفته فعالان صنف صنایع لبنی راه اندازی خط تولید چوب بستنی نیز به طور متوسط 3 میلیارد تومان هزینه به همراه دارد. براین اساس کارخانه های بستنی سازی کشور سالیانه 240 میلیارد تومان چوب بستنی به کشور وارد می کنند. قیمت واردات هر عدد چوب بستنی 8 تومان است. براین اساس سالانه حداقل 30 میلیارد چوب بستنی به کشور وارد می شود.
در حال حاضر تنها سه کارخانه واقع در کرج، زنجان و اصفهان چوب بستنی تولید می کنند. بررسی ها نشان می دهد خرید خط تولید چوب بستنی و راه اندازی آن بسته به تعداد تولید در ساعت و مارک بین 120 هزار دلار (مدل چینی با تولید 15 هزار عدد در ساعت) تا 6 میلیون یورو (مدل دانمارکی بیش از 50 هزار عدد در ساعت) قیمت دارد.
قیمت خط تولید کارخانه چوب بستنی نیز به طور متوسط 240 میلیون تومان برآورد می شود. خط تولید های مدرن چوب بستنی هم به طور متوسط هر ساعت توان تولید حداقل 20 هزار قطعه چوب بستنی را دارند. این میزان واردات چوب بستنی در کشور در شرایطی رقم می خورد که سرانه مصرف شیر و کالاهای لبنی در کشور به کمتر از 70 کیلوگرم رسیده است. میزان مصرف لبنیات در میان مردم ایران به طور متوسط 22 درصد کاهش یافته است.
9. چرا بعضی مواقع خوردن بستنی با نوعی سردرد همراه است؟
محققان به این نوع سردرد، “فریز مغزی” می‌گویند. وقتی خوراکی‌های سردی مانند بستنی یا آب بسیار سرد می‌خوریم، دمای سقف دهانمان که در حالت عادی گرم است به سرعت پایین می‌آید و باعث ایجاد اختلال در خون‌رسانی به این ناحیه و تحریک اعصابی می‌شود که باید خون را به مغز برسانند. با ایجاد اختلال در خون‌رسانی به مغز هم به وسیله تورم عروق اتفاق می‌افتد و به این ترتیب، اعصاب مغزی تحریک می‌شوند و سردرد به سراغمان می‌آید.
اگر طرفدار بستنی هستید و نمی‌توانید سردردهای پس از آن را تحمل کنید، نگران نباشید. متخصصان دانشگاه میشیگان می‌گویند اگر خوراکی‌های سرد را آهسته بخورید و اجازه دهید بدنتان خود را با دمای آن‌ها وفق دهد، از این‌گونه سردردها خلاص خواهید شد.
منبع: www.persian-star.org
