نقش توانبخشی در بهبود بیماران از توانبخشی در دیسك گردن تا سرطان
طب فیزیکی و توانبخشی، شاخه‌ای از پزشکی است که هدف آن، افزایش و بازیابی توانایی عملی و کیفیت زندگی برای افرادی است که دچار آسیب‌های فیزیکی (از جمله سوختگی‌ها) یا معلولیت‌های ناشی از یک بیماری (قلبی، عروقی، اطفال و سالمندی)، جراحت‌ها (ماهیچه‌ای، استخوانی، بافت‌ها و سیستم عصبی) یا روش‌های جراحی شده‌اند و اقدامات آن، از طریق استفاده ترکیبی از داروها، شیوه‌های درمانی، فیزیکی، آموزش‌های مربوط به ورزش‌درمانی، تغییرات حرکتی، فعالیت‌ها و نیز تجهیزات و ابزارهای کمک‌کننده ارتوپدی (آتل‌ها)، پروتزها و روش‌های آموزشی جدید صورت می‌گیرد.
توانبخشی در بیماری‌های عصبی ـ ماهیچه‌ای:
بیشتر بیماری‌های عصبی ـ ماهیچه‌ای (NMDS) غیرقابل درمان هستند، با این حال یک برنامه توانبخشی موثر می‌تواند به حفظ کیفیت زندگی بیمار کمک کند و عملکردهای فیزیکی و روانی بیمار را به حداکثر و امراض ثانویه پزشکی را به حداقل برساند و نیز از نقص عضوهای فیزیکی جلوگیری کند یا باعث کاهش آنها شود و به بیمار امکان ورود به اجتماع بدهد.
روش‌های درمانی مانند انواع حرکات و ورزش‌های تقویت‌کننده همراه با مداخله‌های جراحی مناسب، می‌تواند در این زمینه موثر واقع شود. ولی امروزه ابزارهای انعطاف‌پذیر مانند ویلچرها و بالابرها، اغلب به همراه تکنولوژی کامپیوتری، استراتژی‌های بهتری را برای بهبود حرکت بیماران فراهم می‌کنند.
همچنین ورزش‌های مقاومتی و ایروبیک نیز ممکن است باعث بهبود عملکرد و استقلال بیشتر بیماران در فعالیت‌های زندگی روزمره شود.
در این میان، پیشرفت تکنولوژی دستگاه‌های تهویه با فشار مثبت توانسته است، نقش مهمی در کاهش بروز امراض ریوی در بیماران NMDS داشته باشد.
گفتنی است، کنترل همه‌جانبه این بیماری‌ها، معمولا نیاز به یک سیستم چند رشته‌ای و تیمی از پزشکان، پرستاران، فیزیوتراپیست‌ها، مشاوران اجتماعی، فنی و روان‌شناسان دارد.
توانبخشی در دیسک گردن:
این اختلال می‌تواند منجر به آنومالی‌های حسی، حرکتی یا رفلکس شود. توانبخشی در این بیماری می‌تواند شامل فیزیوتراپی، درمان‌های متمرکز حمایتی (مانند روش مکنزی) همراه با ورزش‌های ایروبیک باشد. در روش مکنزی، شخصی‌سازی درمان و آموزش بیمار حائز اهمیت است.
چرا که یک حرکت (مانند حرکات کششی) ممکن است به برخی بیماران کمک کند، ولی در سایر بیماران، باعث وخیم‌تر شدن علائم شود. بنابراین حرکات ورزشی و هماهنگ عضلات گردن، شانه و کتف، باید با توجه به وضعیت بیمار صورت گیرد.
توانبخشی در آرتریت و اختلالات بافت پیوندی:
لوپوس اریتماتوزسیستمیک (SLE) به بیماری التهابی بافت‌های پیوندی گفته می‌شود. SLE می‌تواند با کمپلکس‌های خود ایمنی و آنتی‌بادی‌ها بر بسیاری از سیستم‌ها و اندام‌های بدن تاثیر بگذارد که مشخصه آن، ایجاد لکه‌هایی بر گونه، بینی و اندام‌های انتهایی (مانند دست و پا) است.
توانبخشی برای SLE می‌تواند شامل درمان فیزیکی، کار درمانگری، گفتاردرمانی، درمان‌های تفریحی یا ترکیبی از آنها باشد.
در درمان فیزیکی، برنامه‌ریزی مفید برای کمک به کاهش درد، خشکی و التهاب صورت می‌گیرد. ورزش‌های ایروبیک می‌تواند در مبتلایان آرتریت موثر واقع شود، همچنین ورزش‌های ایزومتریک برای بیماران دارای التهاب بخصوص در ناحیه مفصل ران و زانو مفید است و ورزش‌های ایزوتونیک نیز برای کاهش التهاب، کارایی دارد.
توانبخشی در بیماری استئوآرتریت:
استئوآرتریت یک بیماری مزمن است که مفاصل بزرگ و سنگین وزن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث درد و تورم آنها می‌شود. توانبخشی در این بیماری می‌تواند به شکل‌های مختلف از جمله فیزیوتراپی، کار درمانگری، درمان دارویی، تزریقات داخل مفصلی و جراحی صورت بگیرد
یک برنامه فیزیوتراپی با تکیه بر تقویت زانوها، ورزش‌های کششی (که میزان حرکت را افزایش می‌دهد) و شنا می‌تواند مفید واقع شود و نیز سایر روش‌های درمانی فیزیوتراپی مانند الکتروتراپی و ترموتراپی مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاو بر این، تغییر در شیوه زندگی بخصوص اقدام در جهت کاهش وزن نیز از مولفه‌های اصلی در کنترل استئوآرتریت است.
کار درمانگری ممکن است با تکیه بر تکنیک‌های محافظت از مفصل، آتل‌بندی دست بخصوص اولین مفصل آن، ضرورت پیدا کند. درمان اولیه دارویی می‌تواند شامل تزریق کورتیکواستروئیدها، داروهای ضدالتهاب و نیز داروی اتودولاک به همراه استامینوفن باشد.
تزریق استروئید (حداکثر سه تزریق در سال برای هر مفصل استئوآرتریتی)، اثر ضدالتهاب و بهبود درد را به همراه دارد و در صورت درد شدید، داروهای مسکن قوی (مخدر) تجویز می‌شود.
توانبخشی در بیماری آمیوتروفیک جانبی (ALS):
در این بیماری، نورون‌های حرکتی به‌تدریج کاهش می‌یابند و از دست می‌روند.
فیزیوتراپی برای ورزش‌های مچ پا و ورزش‌هایی که باعث قوی‌تر شدن ماهیچه‌های ضعیف چهارسر می‌شوند، برای به حداقل رساندن ضعف پا و پیشگیری از زمین خوردن‌ها انجام می‌شود، ضمن این که استفاده از ویلچر نیز ضروری به نظر می‌رسد
توانبخشی در بیماری سرطان:
سرطان به عنوان یک بیماری که اغلب مرگ غیرقابل انتظار را به همراه دارد، بار جسمی و روانی شدیدی را بر خانواده، دوستان، اجتماع و سایر منابع اجتماعی تحمیل میکند.
هدف از توانبخشی بیماران مبتلا به سرطان، حمایت روانی، بهینه‌سازی عملکرد جسمی و حضور اجتماعی آنهاست.
مداخلات درمانی می‌تواند عامل کمک به بیمار با ورزش‌ها، حرکت روی دستگاه‌ها، فعالیت‌های خود مراقبتی، تکنیک‌های گفتاردرمانی و بلع باشد.
وقتی متخصصان توانبخشی به کمک بیماران می‌آیند
فیزیوتراپی یکی از حرفه‌های مراقبت از سلامت است که با پیشگیری، تشخیص، مداخله در درمان و توانبخشی، سلامت فیزیکی، فیزیولوژیکی، احساسی و اجتماعی بیماران را با استفاده از دانش و مهارت‌های منحصر به فرد فیزیوتراپیست‌ها بهبود می‌بخشد.
فرآیند توانبخشی با پزشک اولیه بیمار آغاز می‌شود که نیازهای افراد و مسائل مربوط به ناراحتی‌های فیزیکی یا حرکتی را ارزیابی میکند تا بر اساس آن، مورد رسیدگی قرار گیرد که ممکن است به استراتژی‌های کنترل درد و ایجاد یک برنامه خودمراقبتی و ورزش‌هایی بینجامد که بیمار می‌تواند در خانه انجام دهد.
درباره بیماران سرپایی، توانبخشی می‌تواند منحصر به اماکن درمانی مانند بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی فیزیوتراپی نباشد و فیزیوتراپ‌هایی برای کارهای غیروابسته به دفتر کار انتخاب شوند؛ چراکه در برخی موارد ممکن است نیاز به انجام درمان‌های فیزیکی در خانه بیمار باشد، در حالی که شروع درمان‌ها برای برخی بیماران (مانند بیمارانی که مفصل مصنوعی دست و پا دریافت کرده‌اند)، بلافاصله پس از جراحی و قبل از ترک بیمارستان صورت می‌گیرد.
مهم‌ترین هشدار برای هر توانبخشی فیزیکی یا ورزشی، اجتناب از هرگونه فعالیتی است که دردها را تشدید کند یا باعث درد جدیدی شود که متعاقب آن یک آسیب جدید اتفاق می‌افتد یا بر اثر التهاب جراحت قبلی بروز میکند.
منبع: wtele
