مشاوره (consultation) جریان فعال و پویایی بین مراجع و مشاور است که از طریق آن مراجع نحوه برقراری ارتباط با دیگران را می‌آموزد؛ شیوه‌های معقول برای ارضای نیازهایش را یاد می‌گیرد؛ احساسات ناشناخته‌اش را می‌شناسد؛ اطلاعات وسیع و عمیقی درباره خویشتن به دست می‌آورد و پس از شناخت اهداف زندگی، چگونگی رسیدن به آن‌ها را معین می‌سازد. از این دیدگاه، اعتقادات و نگرش‌ها و رفتار و در نهایت شیوه زندگی فرد از طریق مشاوره دگرگون می‌شود.
مشاوره فرآیندی آموزشی است که به رشد شخصیت فرد می‌انجامد. مشاوره رابطه‌ای هدف‌دار و پویاست که مراجع را در خودشناسی و تصمیم‌گیری مناسب و برآوردن نیازهایش یاری می‌دهد.
به طور خلاصه مراجع از طریق گفتگو با مشاور در یک جو مملو از تفاهم، خود را بهتر و بیشتر می‌شناسد، چگونگی تصمیم‌گیری را می‌آموزد و سرانجام راه‌حلی برای مشکلش پیدا می‌کند.
مشکل مراجع ممکن است در زمینه‌های عاطفی، ذهنی، اجتماعی، اخلاقی، تحصیلی، خانوادگی یا شغلی باشد. مشاور باید محیطی مملو از درک، همدلی و تفاهم ایجاد کند تا مراجع احساس آرامش و امنیت کند و مسائل خود را صادقانه بازگو کند.
از این رو در مشاوره اولاً برقراری تعامل و رابطه مداوم و هدف‌دار بین مشاور و مراجع ضروری است، ثانیاً هدف غائی، اتخاذ تصمیمی منطقی و معقول است که با نیازها و امکانات شخصی و اجتماعی مراجع سازگار باشد.
?مشاوره با راهنمایی چه تفاوتی دارد؟
راهنمایی مربوط به پیشگیری از مشکلات و فشارهای روانی است. در حالی که مشاوره یکی از خدمات راهنمایی به شمار می‌رود و ارائه اطلاعات صرف و پند دادن و تلقین عقاید مشاوره محسوب نمی‌شود؛ زیرا در این موارد ارتباط مشاوره‌ای که لازمه درمان است وجود ندارد و مشاور صرفاً افکار و عقایدش را برای دیگری بیان می‌کند. بنابراین مشاور به حل مشکلات و فشارهای پیش آمده می پردازد.
از طریق مشاوره مشکلات کنشی نسبتاً سطحی مراجع که خود در اثر یادگیری پدید آمده‌اند، درمان می‌شوند. از طریق مشاوره، سازش مراجع با خود و دیگران و نیز مسئولیت‌پذیری و بلوغ عاطفی وی افزایش می‌یابد.
?تفاوت مشاوره با روان درمانی
مشاوره مرتبط با پیشگیری از بروز مشکلات و فشارهای روانی و حل آن ها و همچنین راهنمایی در زمینه های مختلف است. حیطه های کاری مشاوره شامل مشاوره خانواده، مشاوره پیش از ازدواج، مشاوره کودک و تربیت فرزند، مشاوره زوجی، مشاوره تحصیلی، شغلی و مسائل تربیتی است. مشاور با تکنیک های راهنمایی و مشاوره فرد را برای مقابله با چالش های زندگی آماده می کند.
همچنین به مراجع که فردی عادی است کمک می کند تا در مسیری که قرار دارد از مشکلات به خوبی عبور کند. خشم، اضطراب، آشفتگی ها و سایر مسائل مشابه که در این زمان از زندگی مراجع به وجود آمده، مربوط به حوزه کاری راهنمایی و مشاوره است.
روانشناس به ویژه روانشناس بالینی با اختلالات روانی سر و کار دارد. اختلالاتی که روانشناس با آن ها روبرو است حادتر هستند. روانشناس در زمان طولانی تری به درمان این اختلالات روانی شدید می پردازد. روانشناسی به درمان اختلالات روانی و شخصیتی عمیق می پردازد.
?اهداف مشاوره و روان درمانی
اما هدف نهایی هر دو حوزه مشاوره و روان درمانی، یکسان است. این هدف نهایی کمک به رشد فرد و بهبود کارایی او در تعامل با خودش و دیگر افراد است.
?انواع روش های مشاوره
مشاوره می تواند به صورت فردی و گروهی انجام شود. در مشاوره فردی، یک مراجع برای حل مشکلش با مشاور رابطه مشاوره ای بر قرار می کند.
?هدف مشاوره فردی:
هدف مشاوره فردی افزایش سازگاری مراجع و در نهایت اتخاذ تصمیمی منطقی و معقول است که با نیازها و امکانات شخصی و اجتماعی او سازگار باشد.
در حالی که مشاوره گروهی یک تجربه اجتماعی است که در آن موانع رشد و نگرش های افراد گروه در یک محیط مطمئن و ایمن بررسی می گردد. مشاوره گروهی جریانی رو در رو بین چند نفر است با هدف تبادل نظر در زمینه علایق و مشکلاتی که افراد گروه در ارتباط با خود و یا در تعامل با دیگران دارند.
?هدف نهایی مشاوره گروهی چیست؟
هدف نهایی مشاوره گروهی تصمیم گیری منطقی درباره موارد مطرح شده در گروه می باشد.
?مشاور کیست؟
تعریف مشاوره را کاملا متوجه شدیم. اما چه کسی کار مشاوره را انجام می دهد و چه ویژگی هایی دارد؟ مشاور یا راهنما باید خصوصیات ویژه ای داشته باشد.
این خصوصیات در نتیجه کار مشاور تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت. بنابراین در این مقاله چند ویژگی اصلی مشاور را ذکر کرده ایم.
?به انسان ها و حل مسائل و مشکلات آن ها علاقمند باشد.
?مشاور باید باهوش باشد و به صراحت و فصاحت صحبت کند. بتواند به خوبی استدلال کند و مطالب را به درستی بفهمد و درک کند.
? مشاور باید از سلامت جسمانی و روانی بهرمند باشد.
? صبور باشد و در روابطش با دیگران به طور انعطاف پذیر عمل کند. در روابط خود نخواهد کسی را به تبعیت از خویش مجبور کند.
? به دیگران احترام بگذارد و مهربان، صمیمی و رازدار باشد.
? از محدودیت ها و توانایی های خودش آگاه باشد.
? در زمینه های روانشناسی، مشاوره، تعلیم و تربیت، جامعه شناسی، امکانات شغلی و تحصیلی و بهداشتی جامعه آگاهی کافی داشته باشد.
? خدمت صادقانه و خالصانه به همنوع را مد نظر قرار دهد.
? به مطالعه کردن و افزایش مهارت ها و دانش خود علاقمند باشد و در جریان جدیدترین مطالب علمی زمینه کاری خود قرار داشته باشد.
? بتواند عقاید و نظراتی را که خود به آن ها معتقد نیست، تحمل کند.
مشاوره خانواده یکی از انواع و شاخه های این رشته است. مشاوره خانواده یا راهنمایی و مشاوره خانواده، فرآیندی است که از طریق آن روابط متعادل و سالم بین اعضای خانواده برقرار می شود. از طریق مشاوره خانواده آرامش و آسایش اعضای خانواده تامین می شود.
?تعریف خانواده از دیدگاه روانشناسی:
خانواده معمولا از زن و مرد و تعدادی فرزند که روابطی بین آنان حاکم است، تشکیل می شود. ممکن است روابط بین زن و مرد، پدر و فرزندان، مادر و فرزندان و فرزندان با یکدیگر مختل گردد و برای تمام اعضای خانواده مشکلاتی به وجود آورد. راهنمایی و مشاوره خانواده با ارائه روش های صحیح تربیتی، به ایجاد تعادل و رابطه سالم و سازنده بین اعضای خانواده اقدام می کند.
برای آشنایی با سایر مشاغل آموزشی در سامانه زمات با ما همراه باشید.
