ششمین استان پهناور و سومین استان پرجمعیت ایران است. این استان با مساحتی حدود ۱۰۶۷۸۶ کیلومترمربع بین ۳۰ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی خط استوا و ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۵۵ درجه و۳۱ دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ، واقع شده‌است. استان اصفهان از شرق به استان‌های یزد و خراسان جنوبی، از شمال به استان‌های سمنان و قم و مرکزی ، از غرب به استان‌های لرستان و چهارمحال و بختیاری، از جنوب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس محدود است. مهم ترین شهرهای این استان: اصفهان ، کاشان و نجف آباد می باشند. اصفهان قطب تولید آهن، فولاد و همچنین صنایع دستی در ایران است.
شهرستانهای استان اصفهان عبارتند از： آران و بیدگل، اردستان، اصفهان، برخوار، بوئین و میاندشت، تیران و کرون، چادگان، خمینی‌شهر، خوانسار، خور و بیابانک، سمیرم، شاهین‌شهر و میمه، شهرضا، دهاقان، فریدن، فریدونشهر، فلاورجان، کاشان، گلپایگان، لنجان، مبارکه، نایین، نجف‌آباد و نطنز
۱۰ درصد از بیابان‌های ایران در استان اصفهان است که بخش اعظم آن را شهرستانهای شهرضا، نائین، نجف آباد، اردستان، نطنز، آران و بیدگل، کاشان و((خمینی شهر))و اصفهان شامل می‌شود. البته بخش‌های از این استان کوهستانی بوده و دارای آب و هوای معتدل است از مهم‌ترین شهرستانهای کوهستانی این ناحیه می‌توان به شهرستان گلپایگان، خوانسار، فریدن، فریدونشهر، سمیرم،دهاقان، چادگان ، تیران و کرون و بویین و میاندشت اشاره کرد. حدود ۳۴۰ هزار هکتار از جنگل‌های دست‌کاشت ایران نیز در استان اصفهان و از این وسعت ۹۰ هزار هکتار در شهرستان اردستان قرار دارد.
آب و هوای استان اصفهان
آب و هوای استان از نوع بیابانی است که وجود رشته کوههای زاگرس در قسمت غرب آن مانع نفوذ رطوبت به نواحی مرکزی و شرق استان می گردد . از طرفی وجود نواحی پست و کویری شرق استان هوای بخش وسیعی از آن را تحت تاثیر خود قرار می دهد . متوسط بارش سالیانه استان ۱۶۰ میلیمتر و متوسط بارش شهر اصفهان حدود ۱۲۰ میلیمتر است . تنوع رژیم حرارتی در استان تحت تاثیر مناطق کوهستانی و کویری و وزش بادهای غربی است به طوری که میانگین درجه حرارت سالانه در مناطق غرب و جنوب به حدود ۴ درجه سانتیگراد می رسد . در بین مناطق استان ، خور با میانگین دمای سالانه ۱۹/۵ درجه سانتیگراد گرمترین و سمیرم با دمای میانگین سالانه ۱۰/۶ درجه سانتیگراد سردترین منطقه استان اصفهان می باشد . چندین رودخانه از جمله رودخانه های ماربر در سمیرم ، مرغاب نجف آباد ، گلپایگان و غیره در سطح استان جریان دارد اما یکی از بزرگترین رودخانه های داخلی فلات مرکزی ایران زاینده رود است که از ارتفاعات زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و سپس با جهت غرب به جنوب شرق استان به تالاب گاوخونی واقع در شهر اصفهان می ریزد و نقش بسزایی در طراوت و شادابی و سرسبزی محیط شهرهای همجوار به ویژه از نظر محیط زیست و اقتصادی ایفا می کند .
آثار تاریخی استان اصفهان
آثار معماری ارزشمندی که از ادوار مختلف تاریخ اصفهان بر جای مانده است در زمره عالی ترین و کم نظیرترین آفرینشهای جهان به شمار می روند . رمز و راز شکوه جاودانه فرهنگ و تمدن اصفهان را ازیک سو باید در پیشینه تاریخی و خلق آثار شگفت انگیز معماری و شهرسازی و نیز هنرهای زیبایی جستجو کرد که هر یک از آنها همچون فانوسی در گذرگاه تاریخ این مرزو بوم می درخشیده و هیچگاه در برابر تندباد حوادث تاریخی خاموش نشده اند و از سوی دیگر اینچنین اعتلای ماندگاری را باید مولود مساعد بودن موقعیت تاریخی ، اقلیمی و فرهنگی خطه پهناور استان اصفهان دانست که این شهر در مرکزیت آن واقع شده است .
آثار مهم تاریخی ومشهور مناطق دیدنی استان اصفهان
مسجد جمعه اصفهان(جامع) - میدان امام اصفهان(نقش جهان ) - مسجد امام - مسجد شیخ لطفالله - عمارت عالی قاپو - عمارت توحید خانه - تالار تیموری - کاخ چهلستون - مدرسه چهارباغ - پل ا... ورد یخان(سی وسه پل) - پل خواجو - پل شهرستان - منارجنبان - کلیسای وانگ - آبشار سمیرم - بازار – کاروانسراها – برجهای کبوتر – گرمابه ها – باغ ها – آرامگاه تخت فولاد – موزه ها - باغ پرندگان – باغ قدیر – باغ گلها - کوه صفه و...
جاذبه های طبیعی
آبشارشالورا، آبشارکردعلیا، چشمه آبمعدنی ورتون، زاینده رود، غارآهکی کلهرود، غار کوکولو، جلگه اصفهان، حیات وحش و منطقه حفاظت شده کلاه قاضی، در یاچه سد زاینده رود، سد چشمه مرغاب، باتلاق گاوخونی
اماکن زیارتی ومذهبی
مسجدامام، مسجدشیخ لطف الله، مسجدومناره برسیان، مسجد گار، مسجدسرخی، مسجدلنبان، مسجدرکن الملک، مسجدازیران، مسجدقطبیه، مسجد سین، مسجداشترجان، مسجدجارچی، مسجدایلچی، مسجد علی، مسجد الجاتو، مسجد رحیم خان، مسجد کاج، مسجد ذوالفقار، مسجد درب جوبار، مسجد باغ حاجی، مسجد آقا نور، مسجد ساروتقی، مسجد مصری، مسجد شفیعیه، مسجد حکیم، مسجد حاجی منوچهر، مسجد سلیمان بیک، مسجد شیخ علیخان، مسجد علی قلی آقا، مسجد مقصود بیک، مسجد علی نوش آباد، امامزاده اسماعیل، امامزاده جعفر، امامزاده ابراهیم، امامزاده هارون ولایت، بقعه ستی فاطمه، بقعه شاه سیدعلی اکبر، بقعه شاه رضا، امامزاده باقر، امامزاده زید، امامزاده درب امامف امامزاده شوری، امامزاده احمدف کلیسای بیت اللحم، کلیسای وانک، کلیسای هاکوپ، کلیسای گیورگ
وضعیت اقتصادی استان اصفهان
از نظر اقتصادی ، استان اصفهان در سطح کشور از موقعیت ممتازی برخوردار است به گونه ای که ۲/۳ درصد اراضی زیر کشت آبی و دیم کشور و ۵/۶ درصد از کل واحدهای بهره بردار کشاورزی را به خود اختصاص داده است و در تولید چند محصوص به خصوص گندم آبی بالاترین میزان عملکرد در احد سطح در کل کشور را داراست . استان اصفهان با حدود ده هزار واحد تولیدی صنعتی پس از استان تهران و از نظر تعداد واحدهای صنعتی بزرگ در سطح کشور در رتبه دوم قراردارد . علاوه بر این استان از نظر میزان اشتغال ، ارزش افزوده و ارزش تولیدات صنعتی با استخراج سالیانه بیش از ۱۷ میلیون تن مواد معدنی (رتبه سوم) و حدود ۴/۵ میلیون تن سنگ تزئینی (رتبه اول) در مجموع در کل کشور پس از استان تهران در رتبه دوم قرار دارد .
صنایع
استقرار صنایع مادر و بزرگ در سطح ملی همچون ذوب آهن ، فولادمبارکه ، پالایشگاه ، دی ام تی ، داروسازی ، پتروشیمی ، هواپیما و هلیکوپترسازی ، صنایع و مراکز نظامی ، انرژی اتمی ، راههای اصلی و فرعی مناسب ، فرودگاه بین المللی ، خطوط راه آهن و از همه مهمتر رودخانه زاینده رود ... فرصتهای خوبی را برای جویندگان فعالیتهای اقتصادی در سطح استان فراهم نموده است .
صنایع دستی
استان اصفهان یکی از بزرگترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران به‌شمار می‌رود. این استان از دیرباز گهواره هنرهای زیبا و صنایع دستی بوده‌است. تزئینات آجری، کاشی کاری، گچ بری و انواع خط در آثار تاریخی اصفهان، از قرن‌ها پیش تا دوره معاصر، بر اطراف و جوانب مناره‌ها و داخل و خارج مساجد، قصرها و هنرهای زری دوزی و قلم کاری، ترمه و نقره کاری و زرنگاری و رونویسی انواع کتاب، قرآن و قطعات نگارگری و نقاشی جملگی به مرکزیت هنری اصفهان گواهی می‌دهند.
سیم کشی، زرکشی، زربافی، گلابتون دوزی، منبت گلپایگان، پولک دوزی، زنجیره بافی، قالی بافی و نساجی از صنایع دستی رایج اصفهان است. این صنایع در عهد شاهان صفوی رونق فراوان داشت. در دوران قاجاریه، بازار صنایع دستی در اصفهان از رونق افتاد؛ ولی بعد از انقلاب مشروطه باز توسعه یافت.
به‌طور کلی طرح و نقش عموم دست ساخته‌های اصفهان اعم از فرش و قلمکار و ظروف قلم زنی و کاشی، دوختنی‌های روی پارچه تحت تأثیر طرح‌های تزئینی دوران صفویه قرار دارد و طراحان اصفهان، به نسبت قدرت درک و مهارت خود از آثار قدیمی برمی‌گیرند و با خلاقیت خود، آنها را زیباتر می‌سازند.
سوغات خوراکی
گز
گز اصفهان، قدمتی طولانی و چند صد ساله دارد. قرن‌ها پیش، پادشاهان ایرانی، گز را به دیگر پادشاهان دنیا پیشکش می‌کردند. در واقع قدمت گز به ۴۵۰ سال پیش و به زمان سلطنت صفویان برمی‌گردد و مهم‌ترین سوغات اصفهان است. این شیرینی لذیذ، از ماده‌ای به نام گز انگبین تهیه می‌شود.
پولکی
بعد از گز، یکی از معروف‌ترین شیرینی‌ها و سوغاتی های خوراکی اصفهان، پولکی است. این محصول نه فقط بین گردشگران، بلکه بین اهالی شهر هم بسیار محبوب است. پولکی از خانواده آب‌نبات است و چون ظاهری نازک و شفاف شبیه پولک دارد، به آن پولکی می‌گویند.
پولکی با طعم‌های گوناگون تهیه می‌شود از جمله زعفرانی، پسته ای، نارگیلی، کنجدی، کاکائویی، لیموعمانی، نعنایی، عسلی و زنجبیلی.
نبات
نبات یکی دیگر از سوغاتی‌های اصفهان است که البته فقط مختص اصفهان نیست نبات را می‌توانید به شکل نبات شاخه یا نبات چوبی خریداری کنید. برای اینکه به نبات‌ها عطر و طعم متفاوتی بدهند و در آن تنوع ایجاد کنند از مواد مختلفی استفاده می‌کنند. انواع نبات دارچینی، نعنایی، زعفرانی، زیره، لیمویی، آویشن و... در فروشگاه‌های اصفهان به فروش می‌رسد.
عسل فریدونشهر شاید تا به حال نشنیده باشید که عسل تولیدی در فریدونشهر اصفهان، یکی از مرغوب‌ترین عسل‌های کشور است. یکی از دلایل مرغوبیت این عسل، تنوع گیاهی و وجود گیاهان دارویی متعدد در این شهر است. عطر و طعم این عسل بسته به اینکه زنبور از چه گیاهی تغذیه کرده باشد، متنوع است. گونه‌های متنوع عسل در شهرستان فریدونشهر عبارت‌اند از: عسل گون زرد، عسل زول و عسل قنقال.
برشتوک
برشتوک یکی از انواع شیرینی‌های سنتی ایرانی است که در شهرهای مختلف کشور تهیه می‌شود. بر اساس نوع آردی که در تهیه آن به کار می‌رود به همراه هل و پودر قند برشتوک گندم و برشتوک نخودچی تولید می‌شود و به فروش می‌رسد. برشتوک را به شکل لوزی برش می‌دهند و بسته بندی می‌کنند.
شیرینی برنجی
شیرینی برنجی هم از آن شیرینی‌هایی است که در شهرهای بسیاری در ایران تولید می‌شود. مثلا کرمانشاه یکی از شهرهایی است که به نان برنجی‌هایش معروف است. در اصفهان هم مثل کرمانشاه، کارگاه‌های زیادی برای پخت این شیرینی وجود دارد و محصولات آنها را می‌توانید بسته‌بندی شده از فروشگاه‌ها بخرید.
شیرینی کرکی
شیرینی کرکی نام یکی از شیرینی‌های معروف اصفهان است لطافت و طعم بی‌نظیر این شیرینی باعث شده که طرفداران زیادی در بین گردشگران این شهر داشته باشد.
جوز قندی
این شیرینی محلی یکی از گران‌ترین سوغاتی‌های ایران است. در بعضی از شهرهای کشورمان، این شیرینی سنتی تهیه می‌شود. برای تهیه‌ی آن از یک میوه‌ی محلی به نام الگ استفاده می‌کنند که در واقع یک نوع هلو است. ابتدا پوست این میوه را می‌کنند و به جای هسته، مغز گردوی آسیاب شده و خاک قند می ریزند و در نهایت آنها را خشک می‌کنند. در شهرهای دیگر غیر از این هلوی محلی از میوه‌های دیگری مثل آلو، انجیر، گلابی و... هم استفاده می‌کنند.
سوهان عسلی
عسل، کره، شکر، خلال بادام و پسته، آب، گلاب و زعفران دم کرده، مواد اولیه برای تهیه‌ی یک شیرینی خوشمزه و متفاوت است که می‌توانید آن را در اصفهان تهیه کنید. این شیرینی به شکل‌های مختلفی در بازار عرضه می‌شود. برخی از آنها به شکل ورقه‌ای و برخی دیگر برش خورده‌اند.
