شهری بزرگ در غرب ایران است که در استان همدان قرار دارد. این شهر دومین شهر بزرگ استان بوده و از شهرهای تاریخی منطقه به شمار می‌رود.
ملایر، دومین شهر بزرگ استان همدان است که ۸ شهر تابع و ۲۲۰ روستا دارد. ملایر مساحتی برابر با ۳۴ کیلومترمربع دارد. ملایر در منابع تاریخی به‌عنوان سرزمین آریایی‌ها شناخته می‌شود؛ قدمت سکونت در ملایر به تمدن ایلام بازمی‌گردد.
بعد از ایلامی‌ها، مادها در ملایر ساکن شدند. همچنین بررسی تپه نوشیجان آتشکده و قلعه‌ای باستانی در ۱۵ کیلومتری غرب ملایر با تلاش‌های باستان‌شناسان در این تپه باستانی سه‌طبقه شناسایی شد که طبقه اول را به مادها، طبقه دوم را به هخامنشیان و طبقه سوم را به ساسانیان نسبت داده شده است.
ملایر از دو کلمه «مال» و «آگر» تشکیل، مال به معنی خانه و آگر به معنی آتش است. پس می‌توان مال‌آیر را به معنی سرزمین آتش معنی کرد.
?موقعیت جغرافیایی
شهرستان ملایر با وسعتی معادل ۳۲۱۰ کیلومتر مربع درجنوب شرقی استان همدان واقع شده‌است این شهرستان بادارا بودن ۵ شهر (ملایر، سامن، ازندریان، جوکار، زنگنه)، ۴ بخش (مرکزی، سامن، جوکار، زند) و ۱۵ دهستان و ۲۲۰ روستای دارای سکنه، حدود ۳۵۰٬۰۰۰ نفر را در خود جای داده‌است که بیش از ۱۸۵٬۰۰۰ نفر آن در شهر ملایر سکونت دارند. وسعت شهرستان نسبت به کل استان ۴۷٫۱۶ درصد، سهم جمعیتی آن نسبت به جمعیت استان ۷۰٫۱۷ درصد، و تراکم نسبی جمعیت در این شهرستان ۵٫۹۲ نفر در کیلومتر مربع است.
?اقلیم آب و هوایی استان همدان
اقلیم و آب و هوای همدان در فصول مختلف سال ، همدان به دلیل دارا بودن هوای خنک در فصل تابستان خیلی از مسافرین و گردشگران خود را در فصل تابستان به سمت خود جذب میکند. استان همدان منطقه‌‌ای مرتفع میباشد وجالب است بدانید که کوهستان الوند از شمال غربی به جنوب شرقی آن کشیده شده است این کوهستان جزو پیشکوه‌های داخلی زاگرس میباشد.
?جاذبه های گردشگری
ملایر به دلیل قدمت تاریخی بسیار، دارای جاذبه های کهن و دیدنی بسیاری است که آن را به یکی از مقاصد گردشگری پر مخاطب استان همدان و همچنین کشور بدل ساخته است.
?ارگ باستانی نوشیجان
محوطه تاریخی نوشیجان در حدود ۶۰ کیلومتری جنوب همدان و ۲۰ کیلومتری شمال غرب ملایر بر فراز تپه‌ای طبیعی به ارتفاع تقریبی ۳۷ متر قرار گرفته است.عناصر این مجموعه به عنوان نخستین الگوهای معماری ایرانی در فلات قاره ایران از منحصربه‌فردترین و ارزشمندترین آثار موجود در کشور محسوب می‌گردد.این اثر تاریخی که ابتدا به صورت تپه‌ای باستانی بود از سال ۱۳۴۶ مورد کاوش‌های باستان‌شناسی قرار گرفت و در نتیجه ۶ فصل کاوش صورت گرفته، ۳ دوره تاریخی در آن شناسایی شد.
?آرامگاه بابا حسین
در فاصله ۵۵ کیلومتری غرب ملایر و ۱۲ کیلومتری شرق مرکز دهستان سفید کوه (انوچ) در دامنه باغات روستای سیاه کمر، بنای برج‌مانندی خودنمایی میکند که به مقبره بابا حسین (یا ددحسین) معروف است.این مکان، آرامگاه یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل، حضرت یوشع بن نوح است که در گذشته مورد توجه یهودیان ساکن در منطقه بوده است. مقبره بابا حسین در سال ۱۳۷۹ به شماره ۲۷۱۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
?تالاب فصلی آقا گل
تالاب فصلی و طبیعی آقا گل در حد فاصل استان مرکزی وهمدان در یک کیلومتری جنوب شرقی روستای کرد خور (اسلام آباد) قرار دارد که از بخش جوکار قابل دسترسی است. آب این تالاب از حوضه رودخانه قره چای در دشت کمیجان تأ مین می‌شود. وسعت آن در حدود ۶۰۰ هکتار میباشد و عمق آن از ۱ تا ۶ متر متغیر است و در مسیر مهاجرت پرندگان شمالی که از روسیه، قفقاز و شبه جزیره اسکاندیناوی جذب این تالاب می‌شود قرار دارد که عمده آنها از اردک،غاز، فلامینگو، مرغ باران، حواصیل و… هستند.
?کوه یزدگرد، آخرین پناهگاه یزدگرد سوم
در ۱۰ کیلومتری جاده ملایر- بروجرد نیز کوهی به نام کوه یزدگرد که آثار قلعه ای مخروبه بر آن هنوز باقی است، وجود دارد که در این خصوص در تاریخ آمده است یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی هنگامی که از اعراب در مداین شکست خورد برای تجدید قوا و جمع آوری لشکر به حوالی نهاوند گریخت. از آنجا که ملایر در آن زمان یکی از نواحی نهاوند بوده این نام گذاری بی حکمت نبوده و این مکان آخرین پناهگاه یزدگرد سوم بوده است.
?برج سامن بلندترین بنای خشتی ملایر
این برج خشتی و گلی، در محله چال خانقلی شهر سامن از توابع شهرستان ملایر واقع شده است. قدمت آن به حدود ۷۰۰ سال قبل می رسد و قطر پایه‌های آن در حدود ۱۵ متر است.
ارتفاع این برج در ابتدا در چهار طبقه بوده که در زمان جنگ جهانی اول در حمله روسها، طبقه بالایی آن با توپ تخریب شده است .
?شهر زیرزمینی سامن
این مجموعه سکونتگاهی در زیر معابر اصلی و منازل مسکونی در مرکز شهر سامن واقع شده است. این اثر باستانی تماماً در دل سنگ خارا (گرانیت) حفر شده و شامل معابر و تونل‌های ارتباطی است که به اتاق‌های متعددی منتهی می‌شود. در داخل این اتاق‌ها سکوهای یکپارچه‌ای از سنگ تراشیده شده که محل قرار دادن اجساد، اشیاء و یا لوازم زندگی بوده است.
?قلعه سلیمان خان بوربور
قلعه سلیمان خان بوربور دارای مساحتی حدود یک هکتار است. زمان ساخت آن مشخص نیست اما از کتیبه‌های داخل روستا قدمت آن به ۱۲۸۵ قمری بر می‌گردد که مربوط به اوایل
حکومت قاجار است. این قلعه دارای ۱۰ برج است که هریک از دیگری ۴۵ متر فاصله دارند.
?سوغات ملایر
قالی، کشمش(مانیزان)، شیره انگور(مانیزان)، باسلق(مانیزان)، سجوق، سبزه(جوزان)، وفتیروگردو گماسا_ مویز، عسل و کلوچه(کلوا)، خیارشور(سامن)، آلو بخارا و لواشک (طجر) مبل و منبت کاری سوغات شهرستان ملایر هستند. شیره انگور این شهرستان به دلیل داشتن تاکستانهای انگور فراوان، از شهرت زیادی برخوردار است. درباره روستاهای ملایر همین بس که روستای ننج یکی از قدیمی ترین روستاهای این شهرستان است به طوری که در نقشه‌های قدیم ایران تنها و تنها نام این روستا دیده می‌شود و طبق گفته‌های اهالی این روستا از چندین روستا دورتر برای خرید مایحتاج زندگی خود به ننج می‌رفتند.
ملایر همچنان جاذبه یک شهر صنعتی را دارست. قرار گرفتن در شاهراه مواصلاتی و داشتن دانشگاه‌های متعدد در زمینه فنی و مهندسی و نیروی انسانی ماهر ملایر را دارای جاذبه صنعتی معرفی میکند همچنان که وجود ذوب آهن ملایر، لحیم سازی ، کیان کرد، تولید درب و پنجره پی وی سی، پتروشیمی،شهرک شیشه، کارخانه سیم و کابل، کارخانه سیمان نهاوند، کارخانه‌های بسته‌بندی و صادرات کشمش ، سبزه و صنایع بافتینه و… و صنایع کوچک مهم در استان مانند چاپخانه پارسیان و.. و دارای معادن نقره سیلیس و اورانیوم و…
اگر روزی گذرتان به استان همدان خورد حتما به شهر ملایر سری بزنید .
