شمال غربی‌ترین استان جمهوری اسلامی ایران یعنی آذربایجان‌غربی بین 35 درجه و 58 دقیقه تا 39 درجه و 46 دقیقه عرض شمالی و 44 درجه و 3 دقیقه تا 47 درجه و 23 دقیقه طول شرقی قرار دارد و دارای آب‌وهوای معتدل، نیمه‌خشک و نیمه مرطوب کوهستانی تحت تأثیر جریانهاى مرطوب اقیانوس اطلس و مدیترانه می‌باشد. این استان بدون احتساب مساحت دریاچه ارومیه، با 37411 کیلومترمربع وسعت، بیش از 3 میلیون نفر را در خود جای‌داده است.
این استان با داشتن حدود ۱۰۰۰ کیلومتر راه اصلی و بزرگراه که از شمالی‌ترین نقطه استان (مرز بازرگان) تا جنوبی‌ترین منطقه آن (بوکان) را به هم متصل می‌کند و از امکان ارتباطات زمینی مناسبی برخوردار است.
استان آذربایجان غربی از طرف شمال و شمال شرق با جمهوری آذربایجان و ارمنستان، از غرب با کشورهای ترکیه و عراق، از جنوب با استان کردستان و از شرق با استان آذربایجان شرقی و زنجان همسایه است. لازم به ذکر است؛ این استان تنها استانی است که با ترکیه مرز مشترک دارد.
ترک‌های آذربایجانی و کردها (که اکثر آنها با ترکی آذربایجانی آشنا هستند) از گروه‌های عمده هست که در این استان زندگی می کنند.
کردها در بخش‌های مرتفع غربی و جنوبی استان نشیمن دارند و متقابلاً ترک‌های آذری در دشت‌های پیرامون دریاچه ارومیه و بخشی نیز در دشت‌های شمال و جنوب شرقی استان، سکونت دارند. همچنین اقلیت‌های آشوری و ارمنی نیز در استان ساکن هستند.
تاریخ استان آذربایجان غربی:
از نظر تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد درآمیخته‌است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت‌های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کردند. مقارن این ایام دولتهایی در اطراف آذربایجان وجود داشت که از آن جمله میتوان به دولت آشور در شمال بین‌النهرین، دولت هیق در آسیای صغیر، دولت اورارتو در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام کادوسی در شرق و کاسیان در حوالی کوه‌های زاگرس اشاره کرد. بعد از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، اصفهان و کرمانشاه بود.
گروهی معتقدند که نام آذربایجان گرفته شده از «آذرآبادگان» گرفته شده و به معنی سرزمین آتش است. بزرگترین آتشکده‌های زرتشتی در این منطقه بوده‌است و نمونه آن هنوز در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بجا مانده‌است. گروهی دیگر وجه تسمیه آذربایجان را مربوط به وجود سرداری به نام آتورپات یا اتروپاد می‌دانند. اینان معتقدند که که بعد از غلبه اسکندر مقدونی به ایران، سردار آتورپات در آذربایجان ظهور کرد و از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتگان معروف شد. حکومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشکانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست کماکان استقلال داخلی خود را در چهارچوب دولت اشکانی حفظ کند. سرانجام اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسله ساسانی بر حکمرانان محلی آذربایجان استیلا یافت و آنرا بصورت یک ایالت غیر موروثی اداره نمود.
شهرستان‌های استان آذربایجان غربی:
استان آذربایجان غربی در سال ۱۳۸۵ دارای ۱۷ شهرستان، ۳۶ بخش، ۳۶ شهر، ۱۰۹ دهستان و ۳۷۲۸ آبادی است و مرکز آن شهر تاریخی ارومیه بوده‌است.
ارومیه، اشنویه، بوکان، پیرانشهر، تکاب ، خوی ، چالدران ، چایپاره ، شوط ، پلدشت ، سردشت ، سلماس ، شاهیندژ ، ماکو، مهاباد ،میاندوآب ونقده 17 شهرستان آذربایجان غربی هستند .که فاصله شمالی ترین شهر استان(ماکو) با جنوبی ترین شهر استان( تکاب) بیش از 600 کیلومتر است.
مناطق دیدنی استان آذربایجان غربی:
• آرامگاه شمس تبریزی خوی • آبشار شلماش سردشت • سنگ‌نگاره ساسانی خان‌تختی • آرامگاه سرداران مکری در بوکان • تپه حسنلو • سه گنبد • سد بوکان • تخت سلیمان تکاب • قره‌کلیسا • غار سهولان مهاباد • فقرگاه مهاباد • سد مهاباد • تپه قلایچی • شهر باستانی سه هزار ساله موصاصیر سردشت • سلطان یعقوب نقده • مسجد جامع ارومیه • سنگ کاظم خان • کلیسای ننه مریم • دره قاسملو( گه لیه خان) (دره شهدا) • موزه ارومیه • سه گنبد
بناها و اماکن تاریخی استان آذربایجان غربی:
عمارت چهار برج ارومیه: ساختمان بزرگی است که به دستور رضا قلی خان بیگلر‌بیگی(فرزند موسی خان) بنا شده است.
سه گنبد: این بنای تاریخی در جنوب شرقی ارومیه قرار دارد ، برخی از مورخین عقیده دارند که این بنا به جای آتشکده‌ای از دوره ساسانی احداث شده است، ولی هیچ گونه سند معتبری مبنی بر صحت ادعای خود ندارند.
یخچال دو قوز پله: این بنا از آثار باقیمانده دوره قاجاریه است که تا قبل از گسترش شهر ارومیه اهالی نه تنها از یخ آن استفاده می‌کردند، بلکه جهت انجام مراسم چهار شنبه‌سوری نیز به کنار نهر می‌آمدند.
خانه انصاری: این بنا مربوط به سیف الله خان انصاری بوده است و قدمت آن با توجه به کتیبه موجود به سالهای 1334-1330 هجری قمری می رسد.
قلعه اسماعیل آقا: برفراز کوهی در 18 کیلومتری غرب ارومیه وحاشیه رودخانه ناز‌لوچای قرار گرفته است. این قلعه در نیمه دوم قرن 19 میلادی ساخته شده و بخشی از دیوارها ومحل دیده‌بانی آن هنوزهم پا بر جاست.
قلعه روستای بردوک: قلعه مستحکمی از سنگ با تامین کلیه شرایط دیده‌بانی در 6 کیلومتری روستای بردوک بنا شده است.
کاظم داشی: قلعه کاظم داشی در دهستان انزل شهرستان ارومیه ودر کنار روستای کورچین قلعه واقع شده است. بنا به نوشته مورخین اسلامی ، هلاکو خان مغول اموال قیمتی وخزائن نفیس خودرا در این قلعه پنهان نموده بود. این قلعه در جنگ جهانی اول به مدت 9 سال پناهگاه کاظم نامی از اهالی قوشچی و یاران وی بوده است.
قلعه دم دم: این قلعه در سال 1018 هجری قمری بر فراز کوهی به همین نام در 18 کیلومتری جنوب غربی ارومیه ساخته شده است.
تپه باستانی کردلو: تپه باستانی کردلو به استناد کاوش‌های باستان‌شناسی ، محل زندگی انسان‌هایی بود که در هزاره چهارم تا اوایل قبل از میلاد در این نقطه می‌زیستند. این تپه در 25 کیلومتری شرق ارومیه و در مجاورت روستای کردلو واقع شده‌است.
آتشکده تمر: آتشکده تمر مربوط به دوره سلاطین هخامنشی می‌باشد و احتمالاً در فاصله سالهای 530 تا 550 قبل از میلاد ساخته شده است. این آتشکده در حال حاضر به صورت مخروبه‌ای بالای تپه‌ای به جا مانده است و به علت عدم ثبت و رسیدگی، روی به انهدام قطعی می رود.
جاذبه‌های طبیعی
چشمه های معدنی زنبیل: چشمه زنبیل در 36 کیلومتری شمال‌شرقی ارومیه، در شرق سپرغان و دریای دامنه شرقی کوه زنبیل در دهستان ناز لوچای واقع شده است.
چشمه معدنی هفتابه: چشمه معدنی هفتابه، در حدود 50 کیلومتری جنوب غربی ارومیه در دهستان مرکور و یک کیلومتری شرق شرق دهکده هفتابه قرار دارد.
چشمه قیزجه: این چشمه در 27 کیلومتری جاده ارومیه - سلماس و 7 کیلومتری بعد از کارخانه قند واقع شده است.
دریاچه ارومیه: دریاچه ارومیه در کتب پهلوی (چی چست) در شاهنامه (خنجست)، در نزهة قلو ب (دریای شور) و در آثار به جای مانده از آشوری‌ها ومادها- ریما- (دریای افول خورشید) خوانده و نوشته شده است. این دریاچه در دوره اتوسن تشکیل شده و وسعت آن در زمان کم آبی 4000 و در مواقع پر آبی 6000 کیلومتر مربع می‌باشد.
آب دریاچه بی نهایت شور و میزان نمک محلول آن دو برابر اقیانوسها می‌باشد و از این جهت هیچ ماهی و نرم تنی به جز گونه سخت پوستان، و هیچ رستنی به جز جلبک‌های کبود سیانوفه در آن زندگی نمی‌کنند.به همین علت نیز آب آن هیچ وقت یخ نمی‌زند.
از زمان‌های قدیم آب دریاچه ارومیه به علت املاحی که درآن محلول است، مورد توجه بیماران امراض جلدی و اطباء محل بوده است. پزشکان استفاده از آب دریاچه (مخصوصاً از لجن آن) را به بعضی از بیماران توصیه می‌کردند. دریاچه ارومیه دارای جزایر و شبه جزیره‌های متعددی است که از اهمیت توریستی قابل توجهی برخوردارند.
این دریاچه دارای 102 جزیره کوچک و بزرگ با صخره‌های سنگی بدون سکنه (غیر از جزیره اسلامی) می‌باشد که محل تخم گذاری انواع پرندگان مهاجر و آبزی است.
جزیره کبودان : یکی از بزرگترین جزایر دریاچه ارومیه جزیره کبوران است که یک چشمه و یک قنات کوچک دارد. قسمت اعظم پوشش گیاهی آن را علف‌های کوتاه ، درختان پسته وحشی، سرو کوهی، بادام وحشی، شیر خشت و گوجه فرنگی تشکیل می‌دهد. نوع ساحل آن سنگی و ماسه‌ای است و برای شنا و ورزشهای آبی امکانات مناسبی دارد. در جزیره کبودان هزاران حیوان از نوع مختلف زیست می‌کنند که عمده ترین آنها قوچ و میش می‌باشد.
جزیره اشک: این جزیره در قسمت جنوبی کبودان، در 40 کیلومتری بندر گلمانخانه قرار دارد و وسعت آن معادل 2115 هکتار است.این جزیره یک چشمه آب شیرین دارد و یکی از جالب ترین زیستگاه‌های پرندگان بومی و مهاجر از جمله فلامینگو و تنجه به حساب می‌آید.
جزیره اشک از نظر پوشش گیاهی شبیه جزیره کبودان است و گوزن زرد ایرانی که یکی از نادر‌ترین گوزنهای جهان است در آن زندگی می‌کنند.
جزیره آرزو: این جزیره نیمه جنگلی که در غرب کبودان قرار گرفته و 542 هکتار مساحت دارد، پذیرای پرندگانی نظیر فلامینگو، پلیکان، کاکایی و غاز است.
جزایر اسپیر: این جزیره در غرب کبودان و در27 کیلومتری بندر گلمانخانه واقع است و 1151 هکتار وسعت دارد.این جزیره همه ساله پذیرای پرندگانی همچون فلامینگو، پلیکان‌ها، کاکایی‌ها و غاز‌ها است. امکانات و تاسیسات جزیره محدود به یک اسکله می‌باشد.
اماکن زیارتی و مذهبی استان آذربایجان غربی:
مسجد جامع: مسجد جامع ارومیه یکی از آثار کهن و قدیمی شهر ارومیه است. این مسجد وسط بازار قدیمی شهر قرار دارد و جزء اصلی بافت قدیمی به حساب می‌آید. برخی محققین را عقیده بر آن است که این بنا ابتدا آتشکده بوده است.که بعد از تسلط مسلمین ویران شده و سپس در قرن هفتم بر روی آن مسجدی ساخته شده است.
مسجد سردار ارومیه: مسجد سردار یا ساعتلو در خیابان امام ودر‌امتداد راستاته غلام خان که قسمت مهمی از بافت قدیمی شهر ارومیه را شامل می‌شود، واقع است. این مسجد در عهد قاجاریه توسط عبدالصمد‌خان پدر آقا خان ، جد اعظم عظیم السلطنه سردار ساخته شده است.
مسجد مناره: مسجد مناره، بنایی است با مناره بلند که در دوره قاجاریه و توسط دو تن به نام حاج علی یارخان و حاج یدالله امیر نظمی افشار ساخته شده است.
مقبره امامزاده برکشلو ارومیه: بنا به روایتی این مقبره مدفن دو برادر از امامزادگان به نامهای ابراهیم و محمد است که چهار پشت آنها به حضرت امام زین العابدین(ع) می‌رسد. در عین حال به استناد اظهارات برخی معمرین این روستا، امامزاده مذکور مدفن یکی از اولاد حضرت موسی ابن جعفر(ع) است. قدمت تاریخی این مقبره از دوره زندیه یا اوایل دوره قاجاریه است.
امامزاده دیزج تکیه ارومیه: در دهکده دیزج تکیه از بخش بار‌اندوز چای، قبری که روی آن ساختمان متوسطی بنا شده است و آن را امامزاده می‌خوانند، وجود دارد. این قبر زیارتگاه اهالی روستاهای اطراف و اهالی شهرستان ارومیه است.
مقابر روستای تمتان: روستای تمتان در 20 کیلومتری ارومیه- سرو واقع شده است، در مجاورت آثار تاریخی با ارزشی مانند غار تمتان، استحکامات نظامی و مقابر دوره اورارتو و بقایای دیواره‌های یک قلعه اربابی قرار دارد. مقابر کشف شده شامل سه مقبره معمور و دو مقبره مخروبه دوره صفوی است.
مقبره صخره ای سنگی: در 7 کیلومتری غرب جاده آسفالته ماکو- بازرگان و در مجاورت روستایی به نام فرهاد، مقبره معروف فرهاد واقع شده است. قدمت این بنا به 700 سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. این مجموعه از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
1- قسمتی که در دل کوه کنده شده ، شامل سه اتاق که مقبره صخره را تشکیل می‌دهد و به نام ایوان فرهاد خوانده می‌شود.
2- بقایای دیوار سنگی مربوط به حصار محیطی که در دشت مقابل دخمه سنگی است و نشانگر وجود قلعه‌ای در این محل است.
3- بقایای بنای سنگی بالای کوه که از سنگهای لاشه و آتشفشانی ساخته شده و در فواصل معین دارای برج‌های کوچک توپر است.
در حفاری‌هایی که اخیراً در این منطقه صورت، این آثار را از شهر اورارتویی واقع در این منطقه محسوب داشتند.
کلیسای مارقوریاقوس: کلیسای مارقوریاقوس در حومه شهر ارومیه قرار دارد و بر دامنه کوه کم ارتفاعی به همین نام واقع است. بنای کلیسا را با توجه به فرم ساده و شیوه معماری آن به دوره ساسانی نسبت می دهند.
این کلیسا بارها مورد مرمت قرار گرفته و دخل و تصرف‌های زیادی در آن شده است. این کلیسا اساساً فاقد هر نوع تزئینات از نظر معماری است. در حال حاظر در تولیت مسیحیان کلیسای شرق و آشوریان است و هنوز به ثبت نرسیده است.
کلیسای مارقویا: کلیسای مارقویا در روستای بالولان در 60 کیلومتری غرب شهرستان ارومیه واقع شده و یکی از قدیمی ترین ابنیه‌های مذهبی کلیسای شرق آشوری است. این کلیسا منسوب به حضرت قوما یکی از دوازده حواریون مسیح است و در بین پیروان خود منزلت و احترام خاص دارد. بنای کلیسا مربوط به قرن هفتم میلادی است و به طور بارزی سبک معماری این دوره را نشان می‌دهد.
مصالح به کار رفته در بنا از سنگهای لاشه و قلوه انتخاب شده است. ملاط فواصل بند سنگ‌ها در نمای خارجی اکثراً از بین رفته‌اند و سفید کاری جبهه داخلی نیز فرسوده شده و مقدار زیادی از آن ریزش کرده است.کلیسا بسیار ساده است و هیچ گونه تزئینی ندارد و تولیت آن در اختیار مسیحیان آشوری است.
کلیسای ننه مریم: کلیسای ننه مریم که به نام کلیسای شرق آشوری نیز خوانده می شود، به استناد منابع قدیمی کلیسایی ، این کلیسا در گذشته وپیش از مسیحیت آتشکده بوده و یکی از پرستشگاه های زرتشتیان به شمار می‌آمد.
کلیسای ننه مریم دارای صحن بزرگی است وحیاط کلیسا به وسیله دو ورودی به خیابان‌های قدس و کوچه ضلع غربی ارتباط می یابد. این کلیسا بارها دستخوش تغییرات شده وفرم‌های ناهمگون پیدا کرده است.
کلیسای سیر: قدمت کلیسای سیر به 1700 سال پیش باز می گردد. مصالح عمده به کار رفته در این بنا سنگ لاشه بوده و ارتفاع آن به هفت متر می رسد.
موقعیت اقتصادی اجتماعی
این استان یکی از مناطق مستعد کشاورزی است. علاوه بر این وجود ایلات و عشایر در دامداری استان نقش قابل توجهی دارد. این استان از نظر اکتشاف و بهره‌برداری منابع معدنی نسبت به سایر استانها در وضع مطلوبی قرار ندارد. بررسی ترکیب کارگاه‌های موجود استان نیز نشان می‌دهد که دو گروه صنعتی کانیهای غیرفلزی و غذایی - داروئی در بین سایر صنایع بالاترین تعداد میزان اشتغال را دارد. از جمله معادن این استان میتوان به معادن مصالح و سنگهای ساختمانی، گرانیت، میکا، زرنیخ، تالک، تراورتن، طلا، خاک نسوز و پوکه معدنی اشاره کرد.
صنايع دستى و سوغاتى‌های استان آذربايجان غربى
استان آذربايجان غربى يکى از کانون‌هاى صنايع دستى ايران محسوب مى‌شود. در اين استان انواع فرش، گليم، پارچه‌هاى دستى، صنايع چوبى تزئينى توليد مى‌شود و علاوه بر آن کارگاه‌‌هاى صابون‌سازى، شمع‌سازى و چاقوسازى نيز در سطح استان به کار مشغولند. از ميان محصولات فوق، بافته‌هاى دستى و صنايع چوبى مانند انواع مجسمه‌هاى حيوانات، انواع وسايل بازى شطرنج، تخته نرد، جعبه و ميز آرايش بانوان و انواع نقاشى روى چرم داراى معروفيت ملى است. در آذربايجان غربى، صنايع دستى شهرى و روستايى از گذشته‌هاى بسيار دور متداول بوده است. صنايع دستى شهرستان‌هاى مختلف اين استان به شرح زير مى‌باشد: در اطراف اروميه گليم، جاجيم، پيراهن‌بافى، کوزه‌گرى، سبدبافى، کيسه حمام، سجاده و بافت چادرهاى کتانى متداول است. در شهر اروميه ساخت مصنوعات چوبى رواج کامل دارد. در شهرستان مياندوآب قاليبافى، حصيربافى و کوزه‌گرى از صنايع قابل اهميت است. بخش تکاب شهرستان مياندوآب، از نواحى عمدهٔ قاليبافى آذربايجان غربى است و قالى‌هاى آن مشهور است. در ناحيهٔ مهاباد بافت جوراب‌هاى پشمى، فرش، کلاه، دوخت لباس زنانه و مردانه، پشه‌بنددوزى، جاجيم، سجاده و ساخت ظروف چوبى از چوب‌هاى جنگلى متداول است. در شهرستان خوى تبديل پشم به نخ، بافت گليم، شال گردن، پيراهن و جاجيم از صنايع روستايى محسوب مى‌گردد. در شهرستان ماکو قاليبافى و بافت جاجيم، گليم، پيراهن، دستکش، جوراب، حصير و سبد از صنايع عمده است. ماکو از نواحى بزرگ قاليبافى آذربايجان غربى محسوب مى‌شود.
سوغاتی
حلوای هویج
حلوای هویج را میتوان خاص ترین و شاید هم محبوب ترین سوغاتی استان آذربایجان غربی و مرکز آن یعنی شهر ارومیه دانست.برای تهیه کردن این حلوا از شیره انگور، هویج رنده شده، هل و مغز گردو استفاده می شود. یکی از عناصر جدا نشدنی سفره های شب یلدا در میان مردم ارومیه است. فرقی نمی کند که طرفدار هویج باشید یا خیر، چرا که طعم حلوای هویج به هرحال شما را شگفت زده خواهد کرد و قطعاً طرفدار آن خواهد شد. بنابراین، این توصیه می کنیم تا مقداری از این حلوا را برای دوستان و آشنایان خود به عنوان سوغاتی تحلیل کنید.
حلوای گردو
اگر قرار باشد یکی دیگر از سوغاتی های استان آذربایجان غربی ایران رقیب حلوای هویج بدانیم، این سوغاتی چیزی نخواهد بود به جز حلوای گردو. بسیاری از اهالی شهر ارومیه و همچنین گردشگران بر این باور هستند که حلوای گردو لذیذترین خوراکی در تمام آذربایجان غربی و شهر ارومیه است. همانطور که از نام این نوع حلوا نیز می توان حدس زد، برای تهیه کردن آن از گردو استفاده می شود. علاوه بر گردو، این شیره انگور نیز نقش بسیار برجسته در پخت و تولید این حلوا دارد. حلوای گردویی شهر ارومیه به قدری محبوب و پرتقاضا است است که بسیاری از کارگاه ها این نوع حلوا را در مقیاس بزرگ تولید کرده و آن را به سایر استان‌های کشور توزیع می کنند.
نان های سنتی
تا سالیان نه چندان دور، پخت انواع نان سنتی در تمام شهرها و استان های ایران رواج داشته است. است در آن زمان نانوایی ها وجود نداشتند تا نان را به صورت انبوه نحوه پخت کنند و به فروش برساند. بنابراین هر خانوار مسئول تهیه کردن و پخت نان مورد نیاز خود بوده است. همین امر باعث شده این بود که طیف مختلفی از نان‌های سنتی را در هر کدام از شهرها و استانها شاهد باشیم. استان آذربایجان غربی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و نان های مختلفی مانند نان تنور چره، یخاچره، ارده، جزلد چره و تاواچره در این استان مرسوم بوده اند. امروزه برخی از از سوغاتی فروشی ها، کارگاه ها و یا مردم بومی همچنان این نوع نان ها را پخت می کنند، ولی استفاده روزانه و ثابت از آنها در میان مردم این استان دیگر رواج ندارد و تنها به عنوان سوغاتی و یا برای جنبه های تفننی مورد استفاده قرار می گیرند.
لوزانک
در میان سایر سوغاتی های آذربایجان غربی، می توان به لوزانک اشاره کرد. لوزانک یکی از شیرینی های خاص محلی در ارومیه است. این شیرینی در میان مردم محلی ارومیه به عنوان باستخ نیز شناخته می شود. برای تهیه کردن باستخ از مواد مختلفی مانند شیره انگور، نشاسته، گلاب و آب استفاده می شود. باستخ ارومیه از لحاظ ظاهری شباهت بسیار زیادی به مسقطی دارد.
نقل ارومیه
یکی دیگر از محبوب ترین و مشهورترین سوغاتی های استان آذربایجان غربی و همچنین شهر ارومیه نقل است. نقل های شهر ارومیه از دیرباز معروف بوده و به عنوان سوغاتی این شهر مورد استفاده قرار می گرفتند. فرایند تولید کردن نوع چندان پیچیده نیست. ابتدا شکر را با استفاده از حرارت ذوب می کنند، اسانس ها و افزودنی های مورد نظر به آنها اضافه می شود و سپس مغز های مختلف مانند مغز گردو، مغز پسته، بادام زمینی و … به آنها اضافه می شود.نقل را می توان یک جایگزین بسیار مناسب برای مصرف قند دانست. برای مثال، بسیاری از افراد عادت کرده‌اند تا چای را همراه با نقل میل کنند. این نقل ها نه تنها شیرین هستند، تند بلکه دارای طعم های مختلفی مانند طعم وانیل، میوه های مختلف، زعفران، بیدمشک، گل محمدی و یا دارچین هستند.
انواع عرقیجات
شرایط آب و هوایی در استان آذربایجان غربی و شهرستان ارومیه باعث شده است که این منطقه تبدیل به مرکزی برای پرورش و کاشت گیاهان دارویی شود. همین امر سبب شده تا بازار عرقیجات نیز در این منطقه بسیار داغ باشد و بازار آن ها به عنوان سوغاتی های آذربایجان غربی بسیار داغ باشد. استفاده از این عرقیات گیاهی بسیار مفید است چرا که خواص درمانی بسیار زیادی دارند. در میان انواع مختلف این عرقیات می توان به عرق بیدمشک، عرق بهارنارنج، بابونه، پونه، ترخون، گلاب، بومادران، برگ بید، برگ گردو، پیچک، خاکشیر، شاتره، شوید، نسترن، کاهو، هندوانه کوهی، شنبلیله، هفت گیاه، کلپوره، کیالک، کاکوتی، کاسنی، کرفس، مرزه، یونجه و گل‌گاوزبان اشاره کرد.
سوجوق
طرفداران انواع شیرینی مطمئناً دست خالی از استان آذربایجان غربی خارج نخواهند شد. انواع مختلفی از شیرینی های سنتی خوشمزه در این استان تهیه می شود که بیشتر آنها به عنوان سوغاتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. شیرینی سوجوق یکی دیگر از همین موارد است که امروزه در بسیاری از استان های دیگر ایران نیز تولید و عرضه می شوند. ظاهر زیبای این نوع شیرینی باعث شده است تا بسیاری از افراد آن را برای پذیرایی از مهمانان نوروزی خود استفاده کنند. تهیه کردن سوجوق چندان دشوار نیست. این شیرینی با استفاده از نشاسته و گلاب تهیه می شود و وسط آن را توسط مغز گردو پر می کنند و در نهایت روی آن را با استفاده از از پودر نارگیل تزیین می کند. جالب است بدانید سوجوق به عنوان یکی از سوغاتی های شهر تبریز نیز شناخته می شود.
فرش
یکی از خاص ترین و با ارزش ترین سوغاتی های استان آذربایجان غربی، فرش است. فرش های بافته شده در این استان شاید به اندازه فرش‌تبریز شهرت پیدا نکرده باشند، ولی از نظر رنگ، طرح و یا کیفیت قابل رقابت با فرش تبریز و همچنین فرش کرمان هستند. همان طور که می دانیم، کشور ایران یکی از قطب‌های صادرات انواع فرش دستبافت در دنیا است. بافت فرش به عنوان یکی از هنر های مردم بسیاری از شهرها و روستاهای استان آذربایجان غربی شناخته می شود. فرش های دستبافت این استان قیمت بسیار بالایی دارند و امکان تهیه آن ها به عنوان سوغاتی برای تمام دوستان و آشنایان مقدور نیست، ولی توصیه می‌کنیم اگر امکانش را دارید، یک فرش دستباف برای خودتان تهیه کنید تا سالیان سال بتوانید از تماشای آن در منزل خود لذت ببرید. اب ریسمون همراه شوید و این فرش‌های زیبا را ببینید.
صنایع چوبی
انواع محصولات مختلف چوبی مانند مجسمه ها و قاب های چوبی را نیز می توانید به عنوان سوغاتی استان آذربایجان غربی تهیه کنید. یکی از هنرهای رایج در این منطقه، پیکر تراشی است که سابقه‌ای بسیار دیرینه نیز دارد. در پیکر تراشی تکه های بزرگ چوب را تراش میدهند و با استفاده از این تراش ها طرح ها و نقوش مختلفی روی چوب ایجاد می کند. پیکر تراشی را می توان هنری شبیه به منبت کاری دانست. به صورت کلی، انواع محصولات صنایع چوبی در این استان با استفاده از تکنیک‌های مختلفی مانند پیکرتراشی، منبت، معرق و ظریف تراشی تولید می شوند که خرید آنها می تواند یاد و خاطره سفر به آذربایجان غربی را برای سال های طولانی در خاطر شما نگاه دارد.
ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بخش صنعت و معدن
- تولیدکننده عمده کنسانتره سیب و انگور در کشور.
- رشته فعالیت‌های عمده صنعتی استان شامل محصولات غذائی و آشامیدنی‌ها، سایر محصولات کانی غیرفلزی و محصولات فلزی فابریکی.
- قطب معدنی کشور به دلیل وضعیت خاص تکتونیکی و ذخایر معدنی مختلف و متنوعی اعم از غیرفلزی، فلزی و معدنی.
- وجود معادن از جمله معادن مصالح و سنگهای ساختمانی، گرانیت، میکا، زرنیخ، تالک، تراورتن، طلا، خاک نسوز و پوکه معدنی، انواع سنگ تزئینی، نمک آبی، نمک سنگی، گچ و آهک، دولومیت، رومیت، سیلیس، پوزولان، تیتان و فسفات.
- استحصال طلا از معادن بی‌نظیر زرشوران تکاب و مرغوب‌ترین سنگ تزئینی گرانیت سبز قره‌باغ و سنگهای چینی و لابیرنت پیرانشهر و نقده.
- قطب سیمان کشور با ظرفیت تولید تقریبی 4520 هزار تن سیمان در سال و کسب رتبه 5 در کشور.
- قطب نخست طلا با داشتن میزان زیاد ذخایر طلای شناسایی شده کشور در این استان.
- مقام سوم معادن استان از نظر تنوع ماده معدنی در سطح کشور.
