مهاباد شهرستانی زیبا در دل آذربایجان غربی است و از حیث جاذبه‌های طبیعی و باستانی حرف بسیاری برای گفتن دارد. همان‌طوری که از نقشه پیداست این شهر به دلیل قرار گرفتن در میان چندین کوه از رشته‌کوه‌های زاگرس، دارای طبیعتی زیبا و سرسبز است که مناظر دیدنی بسیاری را ایجاد کرده است و به همین دلیل به آن نگین آذربایجان غربی می‌گویند. وجود طبیعت بکر و دست‌نخورده با گونه‌های گیاهی و جانوری منحصربه‌فرد، به همراه مناظر خارق‌العاده به‌قدری بر فرهنگ بومی شهر مهاباد و اکوسیستم این شهر تأثیرگذار بوده که آن را به پررفت‌وآمدترین مقصد گردشگران داخلی و خارجی در استان تبدیل کرده است.
اما جاذبه‌های طبیعی تنها نیمی از محبوبیت و زیبایی‌های این شهر را رقم زده است. دلیل مهم دیگر که تمایل گردشگران برای سفر به این شهر را تقویت کرده، وجود آثار باستانی و تاریخی ارزشمندی است که در این منطقه وجود دارد. با توجه به کاوش‌های صورت گرفته توسط باستان شناسان و دانشمندان، این نکته به اثبات رسیده که مهاباد در سده‌های هزاره اول پیش از میلاد مسیح به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین سکونتگاههای بشر در ایران باستان به شمار می‌رفته است.
فرهنگ بومی شهر مهاباد، سوغات و جاهای دیدنی مهاباد به‌قدری زیبا و ارزشمند است که پیشنهاد می‌کنیم در میان سفرهای خود به شهرهای مختلف ایران برای حداقل یک‌بار، سری به مهاباد زده و به گشت‌وگذار در میان نقاط دیدنی آن مشغول شوید.
زبان مردم مهاباد، کردی سورانی با لهجه مکری است. همچنین غالب مردم این شهر مسلمان و پیرو مذهب سنی شافعی هستند. درصد بسیار کمی از ساکنین این شهر را نیز شیعیان غالبا ترک زبان تشکیل می‌دهند. مهاباد پنجمین شهر بزرگ کردنشین در ایران به حساب می‌آید.
مهاباد که در گذشته «ساوجبلاغ» نیز نامیده می‌شده است، به دلیل برخورداری از جلگه‌ها و دشت‌های حاصلخیز از قدیمی‌ترین سکونتگاههای بشر بوده است. پس از حمله آشوریان و نابود شدن تمدن‌های اورارتو و مانا، مردم این تمدن‌ها به این منطقه مهاجرت نمودند و برای محافظت از خود نیز دژهایی ساختند که بقایای آنها همچنان پابرجاست.
همچنین مادها نیز در این منطقه سکونت داشته‌اند. در دوران هخامنشیان امنیتی نسبی در این منطقه برقرار شد ولی به دلیل حمله‌های فراوان یونانیان این امنیت دوام زیادی نداشت. مهاباد علاوه بر این که تاریخ کهن پر از ماجرایی داشته است، در دوران معاصر نیز آشوب‌های سیاسی زیادی را تجربه کرده است که یکی از آنها، دست به دست شدن کنترل این شهر میان حکومت ایران و پیشمرگان دموکرات و کومله در زمان انقلاب بود.
شهر مهاباد در شمال غرب ایران و در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته است و دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. تابستان‌های مهاباد نسبتا خنک و زمستان‌های آن بسیار سرد هستند. اگر در فصل بهار به شهر مهاباد سفر کنید، طبیعت زیبای این شهر شما را مسحور خواهد کرد.
سوغات مهاباد
صنایع دستی در مهاباد همچون تمام شهرها و روستاهای مناطق کردنشین و ترک‌نشین غرب کشور از رواج و محبوبیت بالایی برخوردار است و می‌توان مهم‌ترین سوغات مهاباد را ساخته‌های دست زنان و مردان این سرزمین عنوان کرد. برخی از صنایع‌دستی که در بازارهای محلی و توسط هنرمندان مهاباد به فروش می‌رسند عبارتند از: قالیبافی، رودوزی، جاجیم، قلاب‌بافی، چاروق و گلیم، منجوق‌دوزی، سکه و پولک‌دوزی، قرقره بافی، سجاده بافی و سوزن‌دوزی.
تجربه غذاها و شیرینی‌های محلی نیز می‌تواند یکی از به‌یادماندنی‌ترین خاطرات سفر شما به مهاباد باشد. در اینجا می‌توان انواع غذاها همچون آش دوکلیو، دلمه کلم، سنگه سیر، ماشینه، بربه سل و نیسکینه و شانی کباب را امتحان کرد. کولیچه و شورمزه نیز جزء میان وعده‌های خوشمزه مهاباد به شمار می‌روند. نان کلانه و نان پنجه کش نیز محبوب ترین سوغات مهاباد هستند که می‌توانید آن را در شهر بخرید و مزه ی آن ها را امتحان کنید.
جاهای دیدنی و جاذبه‌های مهاباد کم نیست و برای دیدن تمام آنها به بیش از یک روز زمان در برنامه مسافرت خود احتیاج خواهید داشت. در این متن تنها برخی از شاخص‌ترین این بناها و اماکن طبیعی و تاریخی بیان شد و برای آشنایی با تمام آنها به مطالعه و جست‌وجوی بیشتری نیاز است. علاوه بر آن آشنایی با فرهنگ بومی شهر مهاباد و یا سوغات این شهر نیز تجربه دل‌چسبی خواهد بود که نیازمند بررسی و صرف وقت بیشتری است. با این حال به نظر می‌رسد بهترین راه برای آشنا شدن با این جاذبه‌های دیدنی رفتن به آنها و بازدید از نزدیک باشد که هم سفری لذت‌بخش برای ما رقم خواهد زد و هم موجب افزایش اطلاعات هر یک از ما نسبت به جاذبه‌های گردشگری در اقصی نقاط کشورمان خواهد شد.
در سفر به مهاباد می‌توانید انواع غذاهای محلی خوشمزه آن را امتحان کرده و لذت ببرید. از مهم‌ترین غذاهای محلی شهر مهاباد می‌توان به «آش دوکلیو» که نوعی آش دوغ است، «دلمه کلم»، «ماشینه»، «بربه سل و نیسکینه»، «سنگه سیر» و «شانی کباب» اشاره کرد. همچنین «کولیچه و شورمزه» را نیز باید ذکر کرد که خمیری از آرد گندم است که در داخل روغن سرخ کرده و نخود درون آن می‌ریزند و به سبک ساندویچ صرف می‌کنند. علاوه بر غذاها، نان‌های محلی همچون «نان کلانه» و «نان پنچه کش» نیز در این شهر پخته می‌شوند که امتحان کردن آنها نیز خالی از لطف نیست.
لباس سنتی مردم مهاباد نیز همچون سایر شهرهای کردنشین ایران به «لباس کردی» مشهور است. البته لباس کردی نیز ممکن است در مناطق مختلف فرم‌های متنوعی داشته باشد. لباس مردان کرد می‌تواند شامل نیم تنه‌ای پشمی یا پنبه‌ای به نام «چوخه»، شلواری گشاد به نام «پاتول» یا «رانک»، نیم تنه‌ای بدون یقه به نام «ملکی»، پیراهنی با آستین بلند به نام «لفکه سورانی»، شال، دستار، پیچ و چند بخش دیگر تشکیل شده باشد. البته هر کدام از این اجزا ممکن است در نواحی مختلف نام‌های دیگری داشته باشند.
جاذبه های گردشگری و تاریخی
حال نوبت آن است که به معرفی جاذبه های گردشگری شهر زیبای مهاباد بپردازیم. مهاباد همواره در میان شهرهای استان آذربایجان غربی، جزو گردشگرپذیرترین شهرها بوده است و دلیل آن وجود تعداد زیادی از جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی است.
از شاخص‌ترین بناهای تاریخی این شهر می‌توان به «حمام تاریخی میرزارسول» که در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی نیز شناخته می‌شود، «حمام لج»، «دژ قلات شاه» از آثار مربوط به دوره مادها، «سنگ نگاره‌های خره هنجیران»، «محوطه تاریخی برده کنته» در ۷ کیلومتری شمال مهاباد، «دخمه سنگی فقرگاه»، «آرامگاه بداق سلطان» که مقبره یکی از سرداران شاه عباس صفوی است، «حوضخانه رستم بیگ»، «مسجد جامع سرخ مهاباد» به عنوان قدیمی ترین مسجد شهر و از یادگارهای معماری دوره صفویه اشاره کرد.
از جاذبه‌های طبیعی شهر مهاباد نیز می‌توان به «دریاچه سد مهاباد»، «باغ میکائیل» یا پارک ملت از دل‌انگیزترین فضاهای سبز شهر مهاباد، «غار سهولان» از زیباترین غارهای ایران در ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی مهاباد و «تالاب کانی برازان» در ۳۰ کیلومتری شمال مهاباد اشاره کرد.
صنایع شهرستان
شهرک صنعتی مهاباد با مساحتی بالغ بر 55 هکتار در 18 کیلومتری جاده مهاباد به میاندوآب قرار گرفته است.
تعداد 88 واحد تولیدی در این شهرک صنعتی به بهره برداری رسیده است و با بهره برداری از این تعداد واحد تولیدی برای بیش از یک هزار و 600 نفر در این شهرک صنعتی فرصت شغلی ایجاد شده است.
