در گذشته خوار نام داشته است. خوار نامی قدیمی بوده و به دوره قبل از اسلام و ایران باستان مربوط میشود. در دوران اسلامی نیز خوارری نام داشته است. این شهر یکی از شانزده سرزمین اوستا (به نام ورن) بوده که حتی در زمان آشوریان خوارا نام داشته و در دوره اشکانی اهمیت بسیاری داشته است، در زمان سلوکیان بناهای شهرهای مهمی از جمله خاراکس در آن درست شده است.
گرمسار یا خوار در گذشته از مناطق آباد ایران محسوب میشده است، حتی در معجم البلدان شهر بزرگ نامیده شده است. ولی عواملی نظیر حمله اقوام مهاجم چون حمله مغول و بعدها تاخت و تاز و حمله و غارت یاغیان ترکمن و همین طور نامساعد بودن آب و هوا و فقر اقتصادی موجب خرابی آن شده است.
قبلا شهر قشلاق نامیده میشد و هنوز هم افراد مسن و پیران به آن قشلاق میگویند، این شهر در قدیم از چهار بلوک قشلاق، ریکان، یاتری و آرادان تشکیل شده بود.
گویش
مردم شهرشهرستان فارسیزبان هستند. اما در نقاط دیگر شهرستان گرمسار مانند مرکز و روستاهای بخش ایوانکی، تاتها ساکنند و به زبان تاتی صحبت میکنند. شهر ایوانکی مرکز تاتزبانان استان سمنان است. اقوام طبری (مازندرانیها، الیکاییها و شهمیرزادیها) نیز به گویش الیکایی از زبان طبری (مازندرانی) گویش میکنند.از دیگر اقوام شهرستان گرمسار میتوان به مردمان آذری (اصانلو، پازوکی و نفر)، عرب زبانان، گیلکهای منطقه قالیباف، کردهای شادلو و قراچورلو را نام برد.
جغرافیا
همسایگان گرمسار از شمال شهرستان فیروزکوه و شهرستان دماوند، از شرق به شهرستان آرادان و شهرستان سرخه از غرب شهرستان پاکدشت و استان قم و از جنوب شهرستان آران و بیدگل است. نواحی پیرامون گرمسار توسط رودخانه حبلهرود که از رشته کوههای البرز مرکزی سرچشمه میگیرد، سیراب میشود. رشته کوههایی از سه طرف گرمسار را احاطه کرده و تنها سمت جنوبی آن به علت وجود کویر باز است که به کوههای سیاهکوه محدود میشود. بلندی این شهر از سطح دریا ۸۵۶ متر است.
اقلیم
گرمسار بخشی از فلات مرکزی ایران را شامل میشود و آب و هوایش مشابه با سایر نقاط حاشیه این فلات است. قسمت مرکزی ایران از یک فلات وسیع تشکیل شده که کوههای بلند اطراف آن را احاطه کرده است و از نفوذ رطوبت دریاهای اطراف به این منطقه جلوگیری میکند.
تغییرات فصلی عوامل آب و هوایی از جمله تابش آفتاب در گرمسار بسیار زیاد بوده و تابستانهایی بسیار گرم و خشک دارد. بخش وسیعی از گرمسار آب وهوای گرم بیابانی دارد؛ به عبارتی تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد و خشک را شامل میشود.
مردمشناسی
بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، گرمسار جمعیتی برابر با ۳۹٬۵۲۳ نفر را داشته است. مردمانش به زبان فارسی تکلم میکنند ولی در نقاط دیگر گرمسار مانند مرکز و روستاهای بخش ایوانکی، تاتها زندگی کرده و به زبان تاتی سخن میگویند. همچنین مردمان آذری (اوصانلو، پازوکی و نفر)، الیکاییها، شهمیرزادیها، مازندرانیها، عرب زبانان، گیلکهای منطقه قالیباف، کردهای شادلو و قراچورلو و لرهای دیناروند نیز در این شهر سکونت دارند.
لباس محلی گرمسار
مردان محلی گرمسار از سرپوش مردانه، تن پوش تابستانی مردانه، تن پوش زمستانی مردانه و پاپوش مردانه، کت چُقا، شلوار کمری، گیوه استفاده میکنند. زنان محلی هم از چارقد (نوعی سرپوش)، شوی (نوعی تنپوش)، شلیته و پاپوش استفاده میکنند.
صنایع دستی
قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، پارچه بافی، خرجین بافی و سفالگری، منبت کاری و معرق کاری از صنایع دستی گرمسار است، این شهر در زمینه گلیم بافی موفق به کسب زیادی از طرفدار در بازارهای جهانی شده است.
سوغات
خربزههای شیرین و صاداراتی، محصولات لبنی خالص، انار و رب انار از سوغاتیهای این شهر تاریخی است.
دیدنیهای گرمسار
کوه اژدها، کویر ریگ جن، قله کلرز، تونل نمکی گرمسار، آب انبار ناسار، آب انبار مسیر امامزاده اسمعیل و شمس الدین، امامزاده شمس الدین و اسماعیل (ع)، امامزاده سلطان شاه نظر، منطقه گردشگری رامه، بنه کوه، آب انبار گرمسار، امامزاده علیاکبر، کاروانسرای قصر بهرام، قلعه استاناوند ناروهه و جاده سنگفرش سیاهکوه از دیدنیهای شهر زیبای گرمسار است.
