بجستان

بجستان شهری در فاصله ۲۷۸ کیلومتری جنوب غربی مشهد، با مساحتی بالغ بر ۳۷۰۰ کیلومتر مربع است. اهالی بجستان شیعه اثنی عشری هستند. علما و فقها و محدثان بسیاری از بجستان برخاسته‌اند.

?جغرافیا

شهر بجستان، در جنوب استان خراسان رضوی، در فاصله ۵۰ کیلومتری غرب گناباد و ۶۲ کیلومتری شمال فردوس و در کنار محور اصلی ارتباطی استان‌های جنوبی کشور به مشهد (جاده ۹۱ و بزرگراه AH-78) قرار گرفته‌است.

?تاریخ

بجستان از شهرهای مقدس زرتشتیان است. وجود محوطه‌ها و آثار باستانی اطراف بجستان و مسجد جامع با اهمیتی که در دوران شاهرخ تیموری ساخته شد دلیل بر اهمیت و اعتبار تاریخی این شهرستان می‌باشد. احتمالاً قدمت بجستان به دوره هخامنشی می‌رسد. این شهر در گذشته به عنوان بوزستان، بزستان و بژستان نیز نامیده شده و به اعتقاد برخی از مورخین توسط سام نریمان قهرمان افسانه‌ای ایران ساخته شده‌است. همچنین معتقدند نام بجستان یا بغستان (سرزمین ایزد) خود گویای وجود این است که این آبادی از دوران قبل از زرتشت یا دست کم وابستگی آن به آیین‌های قبل از زرتشت است.

سرزمین ایزد هم چنان شهری مذهبی است و مردم آن پایبند به دین اسلام هستند. گویا، یاقوت حموی نخستین جغرافیا نویس مسلمانی است که آن را اسم برده و گوید «دهکده‌ای است» بجستان در دوران تیموریان از اهمیت برخوردار بوده و اعتبار آنجا آنقدر بوده که حاکمان و بزرگان معاصر تیمور قادر بوده‌اند تیمور را از خرابی آن شهر بازدارند. از حیث تجارت و داد و ستد بجستان در دوران قاجاریه از اهمیت و رونق بالایی بر خوردار بوده‌است شبکه گسترده راه‌ها و رباطهای متعدد از جمله فخر آباد، قاسم‌آباد، زین‌آباد و … در راه فیض آباد به بجستان و فردوس دلایل رونق و داد و ستد در این ناحیه‌است.

?سوغات

  در میان سوغات سفر بجستان می‌توان ازیاقوت سرخ کویر یا همان انار بجستان نام برد که به بسیار ی از کشورهای شرق دور صادر می‌شود و کام هر رهگذری و مسافری را که به این شهر می‌گذارد شیرین می‌کند. از سوغات مشهور شهر بجستان می‌توان از کلوچه و حلوای این شهر نام برد که در بازاز شهرهای اطراف، جایگاه ویژهای دارد.

از دیگر سوغات و محصولات این منطقه می‌توان زعفران، زیره، حنا، پسته و محصولات خشکباری اشاره کرد که می‌تواند بخش زیادی از سبد خرید مسافران را پر نماید.

?صنایع دستی

در شهرستان بجستان از دیر باز هنرهای سنتی و مشاغل سنتی جایگاه ویژه‌ای در تأمین معیشت مردم این سرزمین داشته‌اند. هنوز در گوشه و کنار شهر و روستاهای این منطقه می‌توان بخشی از این مشاغل بومی را مشاهده کرد. از این مشاغل می‌توان به گیوه دوزی در روستاهای جزین، بقچیر و افکان، آهنگ، گلیم بافی در یونسی، فخرآباد، نیان، ابراهیم‌آباد و قالی بافی، پار چه بافی، نمد مالی، حوله بافی و سبد بافی در سایر مناطق اشاره کرد. در گذشته قالیچه‌های آن با نقش بلوچی به دلیل کیفیت به خارج صادر می‌شد.

?جاذبه های دیدنی

?مسجد جامع بجستان

مهمترین اثری که از قرن نهم هجری در شهرستان بجستان باقی‌مانده مسجد جامع بجستان است که در زمان شاهرخ تیموری به همت"محمد بن فخر الدین بن سیف الدین بن مقدم بجستانی "بنا شده و تاریخ اتمام ان بر اساس کتیبه موجود در مسجد سال۸۲۸ هجری می‌باشد.

این مسجد که در کوچه طاهری قرار دارد در حال حاضر دارای دو ایوان بر دو سوی صحن مربع شکل آن می‌باشد و بر انتهای ایوان قبلی محرابی مقرنس کاری تعبیه شده‌است و در سمت مغرب مسجد شبستانی است که سقف آن بر فراز ستون‌هایی استوار گردیده‌است ایوان شمالی بنا در سال ۱۰۲۴ ه‍.ق در عصر صفویه توسط ناصر الدین محمدبن احمد مرمت شده‌است.

?پل یونسی

از ابنیه تاریخی بجستان که بر امتداد کال شور و بر روی آن ایجاد شده سازه‌ای است آجری و مستحکم موسوم به پل یونسی که نام خود را از شهر یونسی واقع در ۴۵ کیلومتری بجستان گرفته‌است. معماری این پل دارای ۹ چشمه طاق جناقی و آبروهای نیمه مدور است که در بخشی از آن سنگ یا ملات ساروج و قسمتهایی دیگر از آجر و گچ ساخته شده‌است.

این بنای تاریخی از یادگارهای دوره صفویه است.

?رباط زین‌آباد

این بنای با ارزش در ۶۰ کیلومتریی گناباد و به فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی بجستان و در امتداد جاده بجستان – فردوس واقع است. رباط زین‌آباد با وسعت تقریبی ۲۵۰۰ متر مربع به صورت نقشه چهار ضلعی و فضاهای معماری متفاوت توقفگاه کاروانیانی بوده‌است که مسیر کویر را طی می‌نموده‌اند. در اضلاع شمالی و جنوبی در هر طرف از صحن رباط فضاهایی به عرض سه متر برای اقامت مسافران و اتاقهایی نیز به ابعاد ۴*۳ متر تعبیه شده‌است. شاه نشین بنا که قسمت شاخص این اثر معماری محسوب می‌شود در ضلع غربی صحن قرار گرفته ودو دالان که به پشت آن منتهی می‌شود. رباط زین‌آباد از یادگارهای معماری عصر قاجاریه می‌باشد.

?رباط فخر آباد

رباط چهار ایوانی فخر آباد در حاشیه روستایی به همین نام واقع است. این مکان با فضاهای وسیع خود ظاهراً در زمان رونق و آبادانی مورد استفاده کاروانیانی بوده‌است که از این طریق قصد سفر به سوی کویر را داشته‌اند.

بنای رباط متعلق به دوره قاجاریه است و از معماری آن شامل سر در ورودی، ایوانچه‌های طرفین ورودی به عنوان توقف گاه تابستانی، شاه نشین، فضای اصطبل، بارانداز و صحن است. تزیینات جالب توجه این رباط استفاده از آجرهای با پخت ناقص است که با تلفیق آن با آجرهای معمولی اشکال هندسی زیبایی در قسمت پیشانی سر در ورودی و بخش شاه نشین آن بوجود آمده‌است.

?مسجد مرندیز

  این بنا با وسعت تقریبی ۶۰۰ متر مربع در ۳۷ کیلومتری شمال خاوری بجستان قرار دارد. معماری آن شامل صحن، ایوان، قبله و شبستان گنبد دار بوده و از نوع بناهای یک ایوانی است. ایوان مقصوره بنا دارای پوششی است که با ایجاد تاق و تویزه در آن شکل گرفته‌است. در بخش انتهایی این قسمت رسمی بندی‌های زیبا بر روی گچ ایجاد شده‌است. قسمتی از تزیینات این پوشش نیز به نقاشی "ل اخرایی و ردیفی از قطار بندی‌های گچی اختصاص یافته‌است.

مسجد جامع مرندیز به سبب وجود بخشی از تزیینات و نمای بیرونی اطراف و صحن و ایوان از نظر نقشه و نوع عناصر تزیینی با مسجد تاریخی خواف، مسجد رشتخوار و گنبد مقبره قطب الدین حیدر مشابه‌است. این بنا متعلق به قرن یازدهم هجری است.

?کاروانسرای قاسم‌آباد

کاروانسرای قاسم‌آباد یکی از بناهای با ارزش بر جای مانده از دوره صفوی می‌باشد که در روستایی به همین در ۲۰ کیلومتری غرب بجستان واقع گردیده‌است. بنای مذکور در مرکز روستا واقع گردیده و از خصوصیات بارز آن می‌توان به معماری بسیار زیبا، تزیینات نوع پو شش سقفها و بادگیر چهارضلعی اشاره کرد. این بنا که یکی از کاروانسراهای شاه عباسی هفتگانه بجستان است در قدیم مسیر جاده ابریشم بوده که هم‌اکنون راه‌آهن بافق- مشهد از حاشیه آن عبور می‌کند. کاروانسرای قاسم‌آباد بنایی است از معماری گذشته در دل کویر زیبای بجستان که بادگیر چهارضلعی آن در خراسان از معروفیت بالایی برخوردار است.

?پارک طبیعی بجستان

  مجموعه پارک طبیعی و باغ بسیار زیبای پرندگان بجستان یکی از کم نظیرترین مجموعه‌های استان خراسان رضوی است این مجموعه شامل حیات وحش و نمایشگاه جلوه‌هایی از طبیعت و باغ پرندگان و سایت نگهداری آهو و جبیریم باشد. این پارک نسبتاً طبیعی چون نگینی زیبا در مرکز شهر بجستان است و دارای پرندگان زیبا و خوش الحانی همچون زاغی پا قرمز، طوطی‌های رنگارنگ، طاووس و … می‌باشد. این مجموعه همه روزه پذیرای علاقه‌مندان به طبیعت و مسافران نوروزی و گردشگری است که از این مسیر عبور می‌کنند.

اطلاعات سایر شهرستان های استان خراسان رضوی را در سامانه زمات مطالعه نمایید.