شهر خمام بر سر راه ارتباطی دو شهر بزرگ و توریستی استان گیلان یعنی رشت و بندر انزلی واقع شده‌است و به عبارتی مسیر بین‌المللی و ترانزیتی مرکز استان گیلان به سمت بزرگترین بندرِ شمالِ کشور یعنی بندرانزلی، از شهر خمام می‌گذرد و همین امر بزرگراه رشت به خمام را طبق اعلام پلیس راه گیلان به عنوان دوّمین جادهٔ پرتردّد استان در سال ۱۳۹۴ معرفی نموده‌است.
نزدیکترین شهر به مرکز استان گیلان (رشت) است، فاصله شهر خمام تا شهر رشت ۷ کیلومتر و تا شهر انزلی ۱۵ کیلومتر می‌باشد. خمام در شمال از طریق ساحل زیبای جفرودبالا (به طول ۱/۵ کیلومتر) به دریای خزر متصل است و شهری مرزنشین محسوب میشود، و در غرب از طریق روستای دهنه‌سر شیجان و روستای جیرسرباقرخاله به ساحل شرقی تالاب انزلی متصل می‌باشد. تعداد ۷ روستا از روستاهای حومه خمام جزیی از منطقه آزاد انزلی به‌شمار می‌روند.
.
.
?تاریخچه
این شهرستان که به لهجه گیلگی ”خومام“ تلفظ می شود، روایت های مختلفی برای نامگذاریش به این اسم وجود دارد که با هم در این بخش بررسی می کنیم. برخی از محلی ها معتقدند از آنجایی که برای نگهداری آب شرب، از خم برای جا به جایی آن استفاده می کردند،این اسم را برایش در نظر گرفتند. البته برخی اعتقاد دارند در گذشته به این منطقه ”خوبان“ گفته میشد که به مرور زمان به خمام تغر پیدا کرد. روایت دیگری نیز وجود دارد که گفته می شود در زبان گیلگی معنی ”خو مام“ سرزمین من است که در طول سال ها به خمام امروزی معروف شد.
?جغرافیا
خمام در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۳۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۳ دقیقه واقع شده‌است و ارتفاع آن از سطح دریا منهای ۱۷ متر می‌باشد. خمام از شمال به شهرستان انزلی، از جنوب به بخش مرکزی شهرستان رشت، از شرق به بخش خشکبیجار، از غرب به تالاب انزلی، از شمال شرق به دریای خزر و از جنوب شرقی به بخش کوچصفهان متصل است. خمام در ناحیه‌ای کاملاً جلگه‌ای در کناره ساحل دریای خزر و تالاب انزلی واقع شده و دارای آب و هوای معتدل مرطوب می‌باشد.
.
.
?پوشش منطقه
بخشی از محیط زیست طبیعی خمام را دریا(۱٫۵ کیلومتر نوار ساحلی) و بخش مهم دیگر را اکوسیستم ارزشمند تالاب انزلی تشکیل می‌دهد. جنگل فتاتو یکی از بکرترین جنگل‌های کناره دریای خزر است که در فتاتوی خمام واقع شده‌است، مرداب دهنه سر و مرداب جیرسرباقرخاله چوکام (هر دو متصل به تالاب انزلی) از زیستگاه‌های طبیعی پرندگان، جانوران آبزی و ماهیان در خمام هستند. همچنین چراگاه طبیعی چوکام (قرُق جیرسرباقرخاله) به عنوان یکی از بزرگترین چراگاه‌های چهارپایان شهرستان رشت در خمام وجود دارد.
.
?روستای دهنه سرشیجان
این منطقه یکی از جاذبه های دیدنی شهر خمام است که قب ًلا زیر آب بوده است! این روستای دیدنی که به ”بهشت اشتغال“ معروف است، با داشتن طبیعت زیبا، شالیزار و رودخانه های بسیار به عنوان یکی از روستاهای توریستی منطقه در بین گردشگران شناخته شده است و تنها 9 کیلومتر از خمام فاصله دارد.
.
?زیباترین رستوران آلاچیق درختی در روستای دهنه سرشیجان
آیا تا به حال بر روی درخت و در ارتفاع غذا خوردن را تجربه کرده اید؟ این یک ایده جالب و البته زیبا بود که از سال 1390 به طور شناخته شده در بین مردم با استقبال رو به رو شد. کاشت درختان این آلاچیق توسط مرتضی ملائی صورت گرفت. طراحی این مجموعه به صورتیست که با ساخت آلاچیق درختی های متعدد با منظره ای از مرداب دهنه سرشیجان و درختان جنگلی، چشم اندازی عالی برای صرف یک وعده غذای گرم از این رستوران را برایتان فراهم کرده است.
.
.گ
?روستای چاپارخانه
یکی از مرغوب ترین برنج های شمال، برنج هاشمی است که می توانید در این روستا خریداری کنید. روستای چاپارخانه یکی از زیباترین روستاهای خمام است که به داشتن شالیزارهای بسیار و مناظر دیدنی اش معروف است. روستای بالا محله خمام هم یکی دیگر از مناطق گردشگری محسوب می شود که به دلیل داشتن باغ تاریخی چوکام معروف شده است.این باغ قدیمی که متعلق به دوران قاجار می باشد، حدود 42 هزار متر مربع وسعت دارد و در 2 طبقه ساخته شده است. این باغ زیبا تاشهر رشت 15 کیلومتر فاصله دارد.
.
?فشتکه، روستای ملی حصیر ایران
یکی از کارهایی که در بین زنان شهر رایج است، حصیربافی می باشد که در روستای َفشَتکه رایج است. این روستا که ثبت ملی هم شده است، اولین خانه حصیر ایران را در خود جا داده که شامل: موزه، نمایشگاه و کارگاه حصیر می باشد که به دلیل نزدیکی به ساحل منطقه آزاد به عنوان یکی از مراکز گردشگری خمام محسوب می شود.
.
?پناهگاه حیات وحش چوکام
تالاب ها همیشه مرکز اصلی پناهگاه برای انواع گونه های جانوری و گیاهی بوده اند. تنها پناهگاه حیات وحش شهر رشت، در منطقه چوکام واقع شده است که شامل گیاهان: لاله تالابی، تمشک، نی، سورف و پرندگانی مثل: عقاب تالابی، سنقر، لیل و انواع آبزیان دریایی می باشد.منبع اصلی آب این منطقه از چوکام رود نشات می گیرد که از انشعابات خمام رود می باشد. این رود که از شهر خمام عبور می کند، باسیراب کردن زمین های کشاورزی همان منطقه، به دریای خزر سرازیر می شود.
.
?یخ دربهشت های
یخ دربهشت های میوه ای خمام که امروزه در شهر رشت و سایر مناطق استان گیلان نیز شعبه دارند، در بین مسافران بسیار محبوب است.این خوشمزه های دوست داشتنیبا طعم انواع میوه های فصل و به سفارش مشتریان آماده می شوند. البته خالی از لطف نیست که به یکشنبه بازارهای خمام هم سر بزنید و انواع محصولات محلی منطقه مانند: میوه، ماهی و سبزیجات، نان محلی ”کشتا“ که با کدو آماده میشود و انواع صنایع دستی زنان زحمتکش خمامی را ببینید و خریداری کنید.
.
?تولید و صنعت
کارخانه چینی سازی پارس بعنوان قدیمی ترین کارخانه چینی سازی کشور در سال ۱۳۵۰ در شهرستان خمام آغاز به کار کرده و تاکنون مشغول فعالیت و تولید است.کارخانه رنگسازی پارس سیمین معتبرترین برند در صنعت رنگسازی کشور و خاورمیانه در شهر خمام واقع شده است.شرکت پرسی ایران گاز تولید کننده ی نام آشنای کپسول های گاز از دیرباز در شهرستان خمام مشغول به تولید و فعالیت است.بازار الگویی ماهی فروشان استان گیلان، بزرگترین بازار سرپوشیده ی فروش ماهی و آبزیان خوراکی در شهرستان خمام واقع شده است.لاسکو اسپورت تولید کننده البسه ورزشی از تولید کنندگان نام آشنای استان و کشور در شهر خمام مشغول به فعالیت است.
?جمعبندی
سفر به شهر خمام فرصتی برای لذت بردن از مناطق دیدنی حومه رشت و البته دریاست که با وجود اقامتگاه تلارخانه بردبار در این شهرامکان چند شب گردش و تفریح را برایتان فراهم کرده است. امیدواریم با سفر به این منطقه لحظات خوب و خوشی را در کنار عزیزانتان سپری کنید.
