فسا یکی از شهرهای زیبای استان فارس است که از شمال به شیراز، از غرب به جهرم، از جنوب شرقی به داراب و از شمال شرقی به شهرستان نی ریز می رسد. فاصله ی آن تا شیراز (مرکز استان فارس) 135 کیلومتر است. فسا در جنوب شرقی استان فارس و در منطقه ای نسبتا کوهستانی واقع شده است و بیشتر شهرستان ها و روستاهای آن در مناطق مرتفع قرار دارند. دنباله ی رشته کوه های زاگرس در شهر فسا حضور دارد و از مهم ترین ارتفاعات آن می توان به خرمن کوه،کوه گچ، کوه درز و قلات باغی اشاره کرد.
جغرافیا
قرار گرفتن در مسیر شیراز به بندرعباس و کرمان، این شهرستان را از یک موقعیت راهبردی برخوردار کرده است. شهر فسا در ارتفاع ۱۱۵۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و بلندترین نقطه این شهرستان خرمن‌کوه در کنار روستای کچوییه با ۳۲۲۰ متر ارتفاع است. به‌طور کلی نزدیک به ۴۰ درصد از وسعت شهرستان فسا دشت و بقیه کوهستانی است.تاریخچه
قدمت شهر فسا به ۷۵۰۰ سال پیش یعنی عصر هخامنشیان بر می گردد. نام فسا در لوح های گلی که در تخت جمشید موجود است به صورت (پسه) یا (باشیا) آمده است. در مورد تاریخ شکل گیری شهر فسا اختلاف نظرهایی وجود دارد. برخی از منابع زمان شکل گیری فسا را مربوط به دوره ی شاهان اساطیری (پیشدادیان و کیانیان) می دانند. از طرفی آثاری از جمله گرز و تبری در فسا یافت شده است که قدمت آن به دوره ی حجر و هزاره سوم تا چهارم قبل از میلاد می رسد. برخی نیز معتقدند میان اشیائ قدیمی فسا و شوش اشتراکات زیادی وجود دارد. فسا در عصر هخامنشیان یکی از شهرهای آباد و مهم بوده، در عصر ساسانیان آتشکده های زیادی در آن ساخته شده و پس از اسلام به یکی از مراکز ضرب سکه تبدیل شده و همواره مهم بوده است.
جاذبه ی گردشگری
رصدخانه فسا
آسمان فسا یکی از بهترین آسمان ها برای رصد کهکشان راه شیری و ستارگان است. به همین خاطر رصدخانه ی شهرداری فسا این امکان را برای مردم فراهم کرده است. این رصدخانه در واقع مکان مناسبی برای مشاهده ی آسمان و اجرام آسمانی است و می تواند مناظر زیبایی از آسمان را در مقابل چشمانتان به نمایش بگذارد.
منطقه ی حفاظت شده ی میان جنگل
منطقه ی میان جنگل منطقه ای بکر و زیبا و حفاظت شده در 90 کیلومتری جاده ی شیراز-فسا در شمال غربی شهرستان فساست. این منطقه به ۲ قسمت شرقی و غربی تقسیم می شود. قسمت غربی پر از کوه و کوهپایه و قسمت شرقی پر از تپه و تپه ماهور و دشت های نسبتا کوچک است. دو رشته کوه اصلی این منطقه کوه میان جنگل با ارتفاع ۲۷۹۰ متر و کوه نظرآباد با ارتفاع ۲۸۵۰ متر است. در انتهای جنوبی کوه نظرآباد رشته کوه دیگری به نام کوه بره با ارتفاع ۲۵۷۷ متر از غرب به شرق کشیده شده و نقطه اتصالی بین انتهای کوه نظرآباد و میان جنگل است. حد فاصل این ۳ رشته کوه را دره ای شامل می شود که به دره ی قشقه (لای تاریک) مشهور است. منطقه ی میان جنگل فسا منطقه ای کوهستانی است و آب و هوایی از نوع سرد نیمه خشک دارد. میانگین بارندگی این منطقه حدود ۳۵۲ میلیمتر تخمین زده شده که بیش از نود درصد آن در شش ماه دوم سال و بیشتر در دی ماه و اسفند ماه اتفاق می افتد.
گردشگاه چهل چشمه
چهل چشمه نام یکی از تفرجگاه های اهالی شهر فسا است. این تفرجگاه قدیمی در دامنه کوه مشهور تودج قرار دارد. اهالی فسا در روز طبیعت و یا در ایام تعطیلات نوروز همواره سری به این تفرجگاه زیبا میزنند. خشکسالی ها و حفر چاه های متعدد سبب شده بود این چشمه نیز به سان اغلب چشمه سارهای استان فارس خشک شود اما بارندگی های اخیر سبب جوشش دوبار این چشمه شده است. آب این چشمه روزگاری آنقدر زیاد بوده است که بسیاری برای شنا به چهل چشمه می رفتند. در اطراف چشمه نیز گیاهان خودروی فراوانی به چشم می خورد.
کوه تودج نیز خود یکی از زیباترین ارتفاعات شهر فسا است. در این ارتفاعات شما می توانید انواع درختان بادام کوهی، پسته کوهی، ارژن، بنه، ارس و انواع گیاهان دارویی همچون آویش و جاشیر را پیدا کنید.مسجد جامع فسا
مسجد جامع فسا که در خیابان امام خمینی، پشت بانک مرکزی، در کوچه ی مسجد جامع واقع شده است مربوط به دوران قاجاریه می باشد و با قدمتی در حدود 800 سال به عنوان یک اثر ملی در ایران به ثبت رسیده است. این مسجد دور از راسته بازار و در کنار گورستان فسا قرار گرفته و امروزه تنها بخشی که از آن به جای مانده بقایای شبستانش می باشد.
عمارت نقاره خانه (عمارت محمدی)
نقاره خانه ی فسا که در خیابان امام خمینی، بازار شمالی، مقابل بانک سپه، جنب بانک ملت قرار دارد مربوط به اواخر دوره ی قاجار (اوایل دوره ی پهلوی) است. عمارت نقاره خانه با کاشی هایی با نقش پادشاهان گذشته تزئین شده است. تزئینات به کار رفته در این بنا هر انسان خوش ذوقی را به وجد می آورد. این عمارت که به سفارش حاج عبدالوهاب و حاج میرزا منصور شیرازی بنا شده است برای آگاه کردن مردم از اخبار مهم روز بوسیله ی نواختن ساز و نقاره کاربرد داشته است
تل ضحاک
تل ضحاک در فاصله ی سه کیلومتری از جنوب شهر فسا قرار دارد. این تل که حدود بیست و پنج متر ارتفاع دارد به صورت تپه ای خاکی به چشم می اید. تل ضحاک بر اثر تخریب بناهای خشتی و گلی زمان های دور به وجود آمده است. در مورد تاریخچه ی آن نظرات مختلفی ذکر شده است. برخی معتقدند در گذشته بر فراز این تل قصری وجود داشته است. برخی نیز آن را شهر کوروش کبیر نامیده و معتقدند پایتـخت هخامنشــیان بوده است. آنچه انکارناپذیر است اینکه این تل یک مکان بسیار قدیمی و باستانی است که مورد توجه تاریخدانان و باستان شناسان می باشد.
قمپ آتشکده
در بیست كیلومتری شمال فسا در كنار دریاچه ی كوچكی آثاری از دوره ی ساسانیان به جای مانده است كه در میان آنها یك آتشكده نیز دیده می شود كه سقف آن فرو ریخته است. این دریاچه ی کوچک در لهجه ی محلی، قمپ خوانده می شود. اهالی منطقه این آتشكده را به نام قربانگاه می شناسند و آن را به طهمورث، پادشاه پیشدادیان نسبت می دهند. در كنار آتشكده آثاری از یك شهر مربوط به دوره ساسانی نیز دیده می شود، اثاری از جمله سنگ سلمان به طول ۲ متر و عرض نیم متر که خطوط گرانبهایی روی آن حک شده و برخی آن را مربوط به دروازه شهر فسا در زمان ساسانیان می دانند. درختانی به نام مورد MURD»» كه یكی از انواع درختان مقدس زردتشتیان است نیز در سراسر منطقه دیده می شود و با این كه در دل زمین های كشاورزی دهقانان قرار دارد ولی قطع و از ریشه درآوردن آنها را جایز نمی دانند. این اثر در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۱۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.آستان شاهزاده قاسم
شاهزاده قاسم از نوادگان حضرت عقیل، برادر حضرت علی و از طرف جد مادری نیز باز به حضرت علی (ع) می رسد. آرامگاه ایشان در میدان شاهزاده قاسم، در مرکز شهر فسا مکانی فرهنگی و مذهبی برای دوستداران اهل بیت (ع) است. این مکان دارای بخش هایی مانند کتابخانه و دارالقرآن و دفتر فرهنگی است و برنامه های هفتگی دعای ندبه، مراسم تلاوت با حضور قاریان برجسته فسا و سخنرانی امام جماعت و مراسمات جشن و عزاداری و دعا در آن برگزار می شود.
