مرکزی

به عنوان پایتخت صنعتی ایران تقریباً در مرکز ایران قرار دارد. بزرگترین شهر و مرکز استان مرکزی کلان‌شهراراک می‌باشد. در روزگار کهن این شهر عراق نام داشت که در زمان تسلط اعراب بر ایران عراق عجم نامیده می‌شد که شامل بسیاری از استانهای همجوار امروزی می‌شد. این استان از شمال به استان‌های تهران، البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از جنوب به استان‌های لرستان و اصفهان و از شرق به استان‌های تهران، قم و اصفهان محدود است. این استان با مساحتی معادل ۲۹٬۵۳۰ کیلومتر مربع حدود ۱،۸۲ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده‌است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، استان مرکزی دارای ۱۲ شهرستان، ۲۳ بخش، ۳۲ شهر، ۶۶ دهستان و ۱٬۳۹۴ آبادی دارای سکنه و ۴۶ آبادی خالی از سکنه‌است. مرکز این استان شهر اراک است. شهرستانهای این استان عبارت‌اند از: محلات، اراک، ساوه، تفرش، خمین، فراهان، دلیجان، شازند، آشتیان، کمیجان، زرندیه و خنداب. جمعیت جمعیت استان مركزی بر اساس سرشماری نفوس و مسكن سال 90، یك میلیون و 413 هزار و959 نفر است.این آمار بیانگر آن است كه یك میلیون و 45هزار نفر از جمعیت استان مركزی ساكن مناطق شهری و 368 هزار و958 نفر روستایی هستند. بر اساس نتایج سرشماری مذكور715 هزار و 527نفر از جمعیت استان مركزی دارای جنسیت مرد و 698هزار و 432 نفر زن می باشند. جاذبه های طبیعی استان تالاب یا کویر میقان( واقع در دشت فراهان که درپاییز و اوایل زمستان زیست گاه پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر می باشد )، چشمه چپقلی اراک( به اعتقاد مردم آب این چشمه برای دفع سنگ کلیه مؤثر است)، دره گردو اراک، پیست اسکی پاکل(واقع در جنوب شهر شازند) ، چشمه آب معدنی آبگرم محلات (مجموعه ای از چشمه های طبیعی آبگرم و معدنی دارای خواص مختلف طبی و درمانی )، پارک سرچشمه محلات، کوه بوجه (واقع در جنوب شهر خمين مكاني است براي نمايش فرهنگ و آداب و رسوم فرهنگي با ريشه در تاريخ و فرهنگ اين سرزمين)، غار نخجیر(در فاصله 8 کیلومتری شمال دلیجان و یکی از غارهای زیبای کشور )، روستا و چشمه دو خواهران(در شمال شرقی شهر آستانه و در دامنه کوه دو خواهران )، چشمه بلاغ حک ( در شمال غربی شازند در دامنه جنوبی رشته کوه راسوند )، سراب و پارک عباس آباد ( در شرق شهر شازند )، سراب اسکان، سراب پنجعلی، چشمه عمارت، منطقه حفاظت شده هفتاد قله، دره زیبای جاسب جاذبه‌های مذهبی استان  امام زاده هفتاد و دوتن ساروق،امامزاده سید اسحق ساوه، مسجد و مدرسه علمیه سپهداری اراک، امام زادگان آستانه، بقعه پیرمراد اراک، بقعه آقا نورالدین اراکی، کلیسای مسروپ مقدس اراک، کلیسای چناقچی زرندیه و ... جاذبه‌های تاریخی استان : ( 850 اثر تاریخی ثبت شده و 2200 اثر شناسایی شده تاریخی) بیت امام خمینی(ره) (واقع در شهرستان خمین)، مسجد جامع ساوه، بازار تاریخی اراک، ستون های سنگی خورهه محلات (واقع درمجاورت روستای خورهه ) ، آتشکده آتشکوه نیم ور محلات( واقع در جنوب شرقی نیم ور ) ، تکیه های تاریخی تفرش، شهر زیر زمینی ذلف آباد، سنگ نگاره های تیمره خمین(نمادها و کتیبه ها و سنگ نگاره های تاریخی منطقه تیمره )، منزل میرزا حسن آشتیانی، بافت تاریخی شهر نراق ، حمام تاریخی چهارفصل اراک، خانه حسن پور( واقع در بازار تاریخی اراک)، خانه خاکباز ( موزه مشاهیر و مفاخر استان) صنایع دستی استان : (بیش از 120 رشته فعال و 8 هزار نفر هنمرند صنایع دستی با ده فروشگاه و8 بازارچه ونمایشگاه صنایع دستی) استان مرکزي در شاخه هاي متعدد از جمله منبت، کنده کاري و قلمزني روي چوب، معرق، مشبک، محرق، ساخت سازه های سنتی، خراطی، حجم سازی و پیکر تراشی فعال می باشد و رشته های بومی عبارتند از قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، مسگری، کنده کاری روی چوب، نگارگری، خوشنویسی، گچ بری سنتی، پیکر تراشی و ... سوغات استان شامل قالی، فتیر، تلخنه دوغ، کشمش محلی، باسلق، ترخینه، شیره انگور، صابون محلی آشتیان، گوش فیل، کف لمه، جوز قند نراق، حلوا ارده محلات، رب انار ساوه و عسل خمین می باشد. صنعت و بازرگانی  استان مرکزی از جمله استانهای صنعتی کشور محسوب می شود، وجود صنایع مادر در اراک این شهر را به یکی از قطبهای صنعتی کشور مبدل کرده است همچنین وجود کارخانه های چشمگیر و تولیدی شهرستان ساوه نیز خود گویای این مهم است. مهمترین کارخانه های صنعتی استان عبارتند از : لاستیک سازی پارس (تایر پیروزی )ماشین سازی، الومینیوم سازی کابل سازی – کمباین سازی، - کارخانه هپکو(سازنده ماشین آلات راه سازی) کارخانه های سازنده پروٿیل و لوله های آبیاری آلومینیومی، کارخانه های آونگان (سازنده پایه ٿلزی انتقال نیرو)- کارخانه ادوات کشاورزی- کارخانه تولید نورد آلومینیوم- رنگ روناس- پالایشگاه- پتروشیمی – نیروگاه آذرآب و نیز سایر کارخانه های مستقر در شهرستان ساوه را می توان یاد کرد، که تولید و عرضه آن به داخل کشور و صادر برخی از تولیدات کارخانه ها به خارج از کشور چه در بخش کارخانه ها و صنایع همانطور که یادآور شدیم چه در بخش کشاورزی این استان یکی از قطبهای مهم تأثیرگذار در امر بازرگانی و صنعتی کشور است. معادن  در استان مرکزی 112 معدن محتلٿ وجود دارد که بیشترین آن مربوط به مصالح ساختمانی است، از مهمترین معادن استان مرکزی می توان از : سنگ آهن در شمس آباد اراک، معادن سرب، روی، منگنز، بارتیتین، سنگ تراورتن، گچ و سنگ نمک را می توان یاد کرد.در اطراٿ شهر نیمور محلات معادن تراورتن بسیار زیاد است . کشاورزی  اساس اقتصاد استان را به ترتیب اهمیت، بخش های خدمات، صنعت و کشاورزی تشکیل می دهند . به طوری تقریبی در حدود 19 درصد مساحت استان اراضی کشاورزی ، 57 درصد اراضی مرتعی ، 24 درصد اراضی غیر مزروعی از قبیل دریاچه ها ، کویرها ، جاده ها و شهرها تشکیل می دهند . محصولات کشاورزی استان شامل تولید، گندم، جو، حبوبات آٿتابگردان، پنبه، چغندر قند ، گوجه ٿرنگی و پیاز است . تولید برخی ار ٿرآورده های کشاورزی در شهرستانهای این استان بیش از میزان مصرٿ محلی است. در نتیجه به استانهای مجاور صادر می شود : از شهرستان اراک: گندم، جو، انگور، سبزیجات و خشکبار از شهرستان ساوه : انار و طالبی و پسته از شهرستان محلات : کاهو و گل از شهرستان تٿرش : بادام و گردو از شهرستان خیمن : پایز و لوبیا و گندم به سایر شهرها و استانها و همچنین به خارج از کشور صادر می شود . به هر حال استان مرکزی دارای موقعیت خاص به خود بوده و داشتن زمین های حاصلخیز زراعی و تولید برخی از محصولات کشاورزی و نیز دامپروری از مناطق مهم کشور محسوب می شود. می توان گٿت تقریباً 50 درصد از مردم این استان در روستاها زندگی می کنند و شغل اصلی آنها کشاورزی و دامداری است .