زرندیه

شهرستان زرندیه با مرکزیت شهر مامونیه یکی از شهرستانهای استان مرکزی ایران است. این شهرستان در جنوب غربی تهران قرار گرفته و در سالهای اخیر از شهرستان ساوه جدا شد.

شهرستان زرندیه با 4150 کیلومتر مربع وسعت و حدود 58000 نفر جمعیت سومین شهرستان استان از نظر وسعت و پنجمین شهرستان از نظر جمعیت میباشد . دارای مرز مشترک با استانهای تهران ، قزوین ،البرز و قم ، و با فاصله 80 کیلومتر از پایتخت وآخرین شهرستان استان با فاصله 240 کیلومتر از مرکز استان واقع شده است.

وجود زمینه فعالیت در بخش کشاورزی، سه شهرک صنعتی و دیگر بخشهای اقتصادی ضریب مهاجر پذیری شهرستان را افزایش داده است. شهرستان زرندیه در تاریخ 29/10/81 با موافقت هیات وزیران به مرکزیت شهر مامونیه و با دو بخش خرقان و مرکزی و شهرهای ، زاویه، پرندک، خشکرود و رازقان بعنوان شهرستانی جدید و مستقل شناخته شد. این شهرستان دارای دو بخش به نامهای خرقان با دهستانهای الویر، علیشار و دوزج و بخش مرکزی با دهستانهای حکیم آباد، خشکرود و رودشور میباشد.

پیشینیه تاریخی

در مجموع کل شهرستان بویژه چند منطقه مثل صدرآباد، زرندکهنه، مامونیه، محمدآباد، الویر و علیشار از قدمت تاریخی بیشتری برخوردار است که نظر بعضی از باستان شناسان صدرآباد و زرند کهنه و مامونیه به هزاره اول میلادی نسبت داده می شود. با آثار مکشوفه در تپههای ترپاق، سرقلعه و اطراف پرندک(مشکویه) وجود لایههای خاکستری اکسید آهن، قدمت این آثار را به سه تا چهار هزار سال میرساند. آثار باقیمانده در شهرستان شامل دو بخش، تپهها و بناها خلاصه می شود که مشهورترین تپه ها:ترپاق تپه، سرقلعه، رسفیجان، محمد آباد، زرند کهنه، مشکویه، علیشار را میتوان نام برد.

تقسیمات کشوری

شهرستان زرندیه دارای دو بخش به نامهای بخش مرکزی و بخش خرقان است. این شهرستان دارای شش دهستان است

زرندیه در قدیم بلوکی بوده مابین ری و ساوه که شکارگاه آن معروف بوده و وجه تسمیه برای شهرستان بسیار گفته اند، مثل زرندیه نام درختی صلب و بی بار- زرنج یا زرنگ که در اشعار فردوسی آمده:

به کوه دگر بود گاه فراخ فرازش که سخت و بن و دیولاخ زبالا دو چنبر از این سنگ سخت برون تاختی چون زرنج از درخت و یا به قسمتی از پوست خربزه گویند و یا زرندین، زرنشان، شمشیر فولادی و زرنگار- و یا جایی که در آن کشت بسیار شود: زمین حاصلخیز- زراندود و یا مخلوط شدن خاک با زر که زر پسوند اول زرسوده- جایی که طلا در آن آزمایش می شده.

زبان و گویش 

شهرستان زرندیه بدلیل گستردگی و پراکندگی از نظر مذهب و قومیتها از تنوع زیادی برخوردار میباشد و مردم آن با آداب و رسوم محلی و عشایری با چند گویش محلی صحبت میکنند که انواع گویشها یکی از ویژگیهای منحصر به فرد شهرستان میباشد.. اکثریت روستاهای شهرستان به زبان ترکی تکلم و منطقه امیرآباد، زرندکهنه و شهر مامونیه به زبان فارسی شبیه به فارسی دری با گویش مخصوص همراه با تلفیقی از اصطلاحات ترکی ، کردی و لری سخن میگویند.

در قسمت غربی شهرستان روستاهای الویر و ویدر به زبان خاصی شبیه تاتی با گویش مخصوص سخن میگویند.

آداب و رسوم

از مراسم رایج مذهبی و فرهنگی شهرستان میتوان از تعزیه خوانی، سیزده بدر، مراسم عید نوروز، چهارشنبه سوری ، پاتختی، حنابندان، عروس بران، جشن کوسه ناقالی(ناقلدی) ، مراسم بیل گردان، مراسم انگور نام برد که برخی از آنها در حال حاضر رواج بیشتری دارد.

صنایع دستی

صنایع دستی شهرستان زرندیه شامل دستبافتهای سنتی  بافی و گلیم بافی رودوزیهای سنتی، آثار چوبی(منبت و کنده کاری روی چوب،معرق کاری، خراطی)، سفالگری، کتابت و نگاری،آثار فلزی (قلمزنی) است.

مذهب:

مردم شهرستان زرندیه دارای مذهب شیعه و در قسمت هایی از شهرستان از جمله روستاهای چناقچی علیا و سفلی ولار پیروان مسیح سکنی داشتند که در حل حاضر به تهران و شهر قلعه حسن خان استان البرز مهاجرت نموده اند. و در تعدادی از روستاهای بخش خرقان اهل حق سکونت دارند. در روستای چناقچی کلیسای پیروان مسیحیت قرار دارد که در فصل تابستان محل اجرای آنهای مخصوص این دین میباشد.

کشاورزی و صنعت:

شهرستان زرندیه با بیش از 50500 هکتار زمین کشاورزی زیر کشت با متوسط سرانه هر نفر 50 هکتار در بخش کشاورزی در سطح استان مقام اول را دارا میباشد و با 3000 هکتار پسته کاری، واحدهای پرورش شتر مرغ، سه ناحیه صنعتی مامونیه، زاویه و پرندک با کارخانههای بزرگ سیمان، تولید اتاق اتوبوس و پروفیل، منطقه گردشگری و اتومبیل رانی ایرانیان، و نیرو گاه رود شور از اهمیت فراوانی برخوردار میباشد.

زبان و گویش

اکثر مردم شهرستان به زبان ترکی محلی صحبت میکنند، ولی اهالی شهر مامونیه و روستاهای الویر و ویدر خرقان با لهجه محلی تکلم مینمایند که با بررسیهای انجام شده، قدمت و ریشه تاریخی این لهجهها مورد تائید باستان شناسی است که به زبان مادها برمی گردد