مَرودَشت شهری در شمال استان فارس و مرکز شهرستان مرودشت است. این شهر در ۴۰ کیلومتری شمال کلانشهر شیراز واقع شده و آب و هوای آن کوهستانی و معتدل است.
?جمعیت این شهر بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۴۸٬۸۵۸ تن است.مرودشت هم‌اکنون دومین شهر پرجمعیت و چهارمین شهر بزرگ استان فارس می‌باشد و با سرعت بالایی در حال گسترش است. پتانسیل بالای گردشگری و توریسم از ویژگی‌های این شهر است.
?بیشتر مردم مرودشت به زبان فارسی گفتگو می‌کنند. مرودشت از شهرهای شمالی استان فارس، با ارتفاع ۱۶۲۰ متر بالاتر از سطح دریا و مساحت ۴۶۴۹ کیلومتر مربع است. وجود ابنیه تاریخی از جمله تخت جمشید و نقش رستم و… در این شهر به ان موقعیتی ممتاز بخشیده‌است
پیشینه تاریخی
?پیشینه تاریخی این دیار به هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح می‌رسد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این منطقه از ماقبل تاریخ تاکنون مسکونی بوده‌است. دشت وسیع مرودشت عمری به طول تاریخ شناخته شده ایران دارد و بارها شاهد دگرگونی و تحولات بسیاری بوده‌است.
?با تأسیس کارخانه قند مرودشت در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی اندک اندک بر جمعیت و آبادانی آن افزوده شده‌است. وجود تعدادی از بناها و آثار تاریخی ایران در شهر مرودشت، این شهر به مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین، گنجینه اسرار تاریخی، طلایه دار بزرگترین امپراتوری جهان باستان سرزمین اهورایی ایرانیان و نگهبان عظیم میراث گذشتگان، درآمده‌است.
مموقعیت جغرافیایی
?شهرستان مرودشت به مرکزیت شهر مرودشت با وسعت ۴۶۴۹ کیلومترمربع، ۸/۳٪ کل مساحت استان فارس را به خود اختصاص داده‌است. این شهرستان از شمال به شهرستان‌های خرمبید و اقلید، از غرب به شهرستان سپیدان، از جنوب به شیراز و از شرق به شهرستان‌های ارسنجان و بوانات محدود می‌شود. شهرستان مرودشت تقریباً در مرکز استان فارس واقع شده‌است.
اقتصاد
کشاورزی
?شهرستان مرودشت در منطقه مناسبی واقع شده که از نظر کشت محصولات کشاورزی اعم از شتقی و سیفی از اهمیت خوبی برخوردار است. این منطقه که یک منطقه صنعتی کشاورزی است، در زمینه تولیدات ذرت، برنج، گوجه فرنگی و سایر محصولات دیگر نظیر خیارسبز، کلم، بادمجان، هویج و زیتون برای واحدهای تولیدی بسیار حائز اهمیت است. واحدها و شرکت‌های زیادی در منطقه مرودشت وجود دارد که در زمینه تهیه و بسته‌بندی این محصولات فعالیت دارند که کارخانه تولید رب گوجه فرنگی یک و یک در دشت مرغاب از این جمله است.
?برنج مرغوب کامفیروز، انار سیدان، گردوی دشتک و چغندر از جمله تولیدات دیگر محصولات کشاورزی این شهرستان است. مرودشت بیش از یک دهه مقام اول تولید گندم ایران را به خود اختصاص داده‌است. همچنین مرودشت یکی از پایگاه‌های اساسی تولید ذرت علوفه‌ای در جنوب ایران به حساب می‌آید. وجود سد مخزنی درودزن با گنجایش یک میلیارد متر مکعب، بستر مناسبی را برای توسعه کشاورزی در این شهرستان فراهم کرده‌است.
دامداری
?شهرستان مرودشت با توجه به وجود مراتع و چراگاه‌های غنی از علوفه، استعداد فراوانی در زمینه پرورش دام و طیور دارد که این امر موجب شده تعدادی از مردم به خصوص روستاییان به کار پرورش دام و طیور مبادرت ورزند. تعداد واحدهای دام پروری این شهرستان بخش قابل توجهی از نیروی انسانی را به خود اختصاص داده‌است
جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی
تخت جمشید
?تخت جمشید که پارسه، پرسپولیس، پرسه پلیس و نیز هزار ستون نیز خوانده شده‌است در شمال شهرستان مرودشت جای دارد، فاصله این مکان تاریخی توریستی تا مرکز استان ۵ کیلومتر می‌باشد. این ناحیه ار مناطق باستانی ایران است که طی سالیان پیوسته، پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است.
?تخت جمشید در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر یکم (هخامنشی) بنا شده‌است و برای یک مدت طولانی، مرکزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشن‌ها به ویژه نوروز بوده‌است. در نخستین روز سال نو گروه‌های زیادی از کشورهای گوناگون به نمایندگی از ساتراپ‌ها یا استانداری‌ها با پیشکش‌هایی متنوع در تخت جمشید جمع می‌شدند و هدایای خود را به شاه پیشکش می‌کردند. بنیانگذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم (هخامنشی) با گسترش این مجموعه به بزرگی آن افزودند.
?مطالب زیادی در مورد پیشینه هخامنشیان و فرهنگ آنها در دسترس است که این امر مرهون سنگ نبشتههایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌ها آن حکاکی شده‌است. باور تاریخدانان بر این است که اسکندر مقدونی سردار یونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید و احتمالاً بخش عظیمی از کتابها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با اینکار نابود نمود. با این‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم در شهر مرودشت برپا است و باستان شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تأیید می‌کنند. این مکان از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است.
نقش رستم
?نقش رستم نام مجموعه‌ای باستانی در شمال مرودشت است که در فاصلهٔ ۶ کیلومتری از تخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان‌هایی از عیلامیان و ساسانیان را در خود جای داده‌است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده‌است زیرا آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش‌برجستهٔ ویران‌شده‌ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارند و در دورهٔ ساسانی، محوطهٔ نقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته‌است.
?در گذشته، نام این مکان سه‌گنبدان یا دوگنبدان بوده‌است و احتمالاً نام نقش رستم پس از آنکه ایرانیان بین رستم، پهلوان شاهنامه و سنگ نگاره‌های شاهان ساسانی ارتباط برقرار کردند به این مکان داده شد.
?قدیمی‌ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دورهٔ عیلام است که نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملکه را به تصویر کشیده بود ولی بعدها در دورهٔ ساسانی، بهرام دوم بخش‌هایی از آن را پاک کرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید. کعبه زرتشت بنای سنگی و برج مانند موجود در این محوطه‌است که به احتمال زیاد در دورهٔ هخامنشی ساخته شده بود و کاربرد آن تاکنون مشخص نشده‌است؛ بر سه گوشهٔ این بنا دو کتیبه از شاپور اول و کرتیر نوشته شده‌است که از نظر تاریخی ارزش زیادی دارند. چهار آرامگاه دخمه‌ای در سینهٔ جانپناهسین کنده شده‌اند که متعلق به داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم (هخامنشی) و داریوش دوم هستند که همهٔ آنها از ویژگی‌های یکسانی برخوردارند.
نقش رجب
?نقش رجب محلی است در ۳ کیلومتری شمال تخت جمشید مرودشت که در آن شماری نقش‌برجسته از زمان ساسانیان برجای مانده‌است.
?مشهورترین این کنده‌کاری‌ها کتیبه شاپور یکم در نقش رجب و کتیبه کرتیر در نقش رجب هستند. آرایش و لباس آن دوره به وضوح مشخص است، اما نقش اهورامزدا و صورت شاهان ساسانی در حمله اعراب تخریب شده‌اند.
شهر استخر
?استخر از بزرگترین شهرهای دوران خود بوده و به گفته تاریخ نویسان چهار دروازه داشته که امروزه یکی از آنها در سر پیچ دوراهی مرودشت-ارسنجان قرار دارد و دیگری در جنوب مرودشت کنونی قرار داشته‌است.
?در هفت کیلومتری تخت جمشید، ویرانه‌های شهر استخر قرار دارد. آثار به جامانده از این شهر شامل دروازه سنگی، ستون‌ها و دیواره‌های سنگی است که به روزگار هخامنشی و پیش از آن تعلق دارد. در این شهر، بازمانده سازه‌های اسلامی، ساسانی و اشکانی و ظروف و آثار سده‌های آغازین هجری در آن کشف شده‌است. آب شهر استخر از رود سیوند تأمین می‌شده‌است. شهر استخر ۵ سال پیش از میلاد و ۱۰ سال پس از آن قدمت دارد و شاهد تاجگذاری‌ها و جشن‌ها و شکوه بسیاری بوده و صدها هزار نفر ساکن داشته‌است.
?این شهر تا پایان پادشاهی ساسانیان از آبادترین و با شکوه‌ترین شهرهای ایران باستان بود، اما توسط اسکندر ویران گشت و بعد از آن توسط اعراب تسخیر گردید و به دلیل خیزش‌های پیاپی مردم (از سال ۲۳ تا سال ۲۹ هجری) بارها فتح شد و مردم آن قتل‌عام شدند و پس از آن تنها ویرانه‌ای از آن برجای ماند.
پل خان
?پل خان مربوط به دوره صفوی است و در مرودشت، که توسط امام قلی خان بر روی رود کر بنا شده‌است. این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۵۱ با شمارهٔ ثبت ۹۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
?یکی از معروفیت‌های پل خان برای منظره آن بر روی رود کر می‌باشد، اما امروزه به دلیل نبود یا کمبود آب درون رود کر در آن قسمت، چهره زیبای خود را از دست داده‌است.
پل بند امیر
?پل بند امیر پلی تاریخی در جنوب شرقی مرودشت است که بر روی رود کر احداث شده‌است. این پل در زمان آل بویه در قرن چهارم هجری ساخته شده‌است. عده‌ای از محققان عقیده دارند که این پل بر روی شالودهٔ پلی از زمان ساسانیان بنا شده‌است.
کوه چمگان (مهر یا رحمت)
?کوه مهر یا رحمت یا چمگان در بخش شمال شرقی شهرستان مرودشت واقع شده و به صورت منفصل جهت شمالی و جنوبی دارد. وسعت این کوه ۵۰ کیلومتر است و عرض آن حدود ۱۵ کیلومتر است. نام باستانی این کوه مهر یا میترا بوده. این کوه دشت ارسنجان را از مرودشت جدا می‌کند و تاکنون در دامنه‌های آن محوطه‌های دوران تاریخی و عشایری کشف شده‌است.
?نقش رجب و شهر استخر و قدمگاه و استودان‌ها و آثار مختلف باستانی از دوران پارینه سنگی تا دوران معاصر در دل کوه مهربه یادگار مانده‌است که اهمیت زیادی دارند و در منظر فرهنگی تخت جمشید واقع شده‌اند.
جاذبه‌های طبیعی
بهشت گمشده
?بهشت گمشده نام منطقه‌ای خوش آب و هوا و سرسبز در شهرستان مرودشت و کامفیروز است. نام اصلی این مکان تنگ بستانک بوده‌است که اکنون به بهشت گمشده مشهور شده‌است. منطقه حفاظت شده تنگ بستانک با مساحت ۱۵۳۲۴ هکتار در شمال غربی استان فارس و در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شهر شیراز در بخش کامفیروز از توابع شهرستان مرودشت واقع گردیده‌است. میانگین ارتفاعی آن بین ۱۷۰۰_۳۷۰۰ متر می‌باشد تنگ بستانک درگذشته بیشتر شهرت محلی داشت و منطقه ییلاقی بخش‌های کامفیروز و بیضا محسوب می‌گردد.
?در گذشته مهم‌ترین سودمندی آن برای روستاه‌های پایین دست استفاده از منابع آب برای مصرف شرب، کشاورزی و گردشگری موردی جوامع محلی بوده‌است وتا اواخر دهه ۵۰ برای شهرنشینان نامی ناآشنا بوده و کمتر مورد استفاده گردشگری فشرده قرار گرفت، اما از اوائل دهه ۶۰ این منطقه به تدریج توسط گروه‌های کوهنوردی و گردشگران طبیعت معرفی گردید و به لحاظ زیباییهای خیره‌کننده و چشم‌انداز طبیعی منحصر به فرد، توسط بازدیدکنندگان علاقه‌مند بهشت گمشده نام‌گذاری گردید.
?همچنین همجواری تنگ بستانک با دریاچه سد درودزن و نزدیک بودن آن به مناطق سردسیر و زیبای (تنگ گنبیل) (آبشار مارگون) (تنگ براق) (چشمه شش پیر) و (قله رنج) و برم فیروز و دیگر مناطق ییلاقی این منطقه را به یک مجموعهٔ گردشگری تبدیل کرده‌است.
آبشار دشتک ابرج
?آبشار دشتک ابرج در ناحیهٔ دشتک ابرج در شهرستان مرودشت واقع شده‌است. این مکان دارای پتانسیل جذب گردشگر است و دارای دو آبشار زیبا هست به علت نبود راه مناسب در حال حاضر کمتر گردشگری به آن منطقه می‌رود.
سد درودزن
?سد مخزنی درودزن (نام پیشین: سد داریوش) در شهر مرودشت و بر روی رود کر ساخته شده‌است. ساخت این سد در سال ۱۳۵۱ هجری خورشیدی به پایان رسید و آب نوشیدنی شهرهای شیراز و مرودشت را پشتیبانی می‌کند. در حدود ۲۴۰۰ سال پیش نیاز به آب در این منطقه برای آبیاری مزارع هخامنشیان را وادار به ساخت سدی در حوالی روستای درودزن کرد. نگرش وسیع داریوش هخامنشی و به خدمت گرفتن مهندسی و همت ایرانیان باعث ساخت یکی از بدیع‌ترین سازه‌های آبی در این محل شد.
?این سد که با توجه به زمان ساخت یکی از شاهکارهای مهندسی جهان به‌شمار می‌رود در بهترین نقطه از مسیر رود کر ساخته شده‌است. تنها همین شاخصه کافی بود که در دوره‌های بعدی این سد مورد بازسازی قرار بگیرد و نهایتاً در دوران پهلوی با توجه به نیاز ساخت سدی بزرگ، بهترین محل ساخت در همین نقطه استراتژیک تشخیص داده شد و همین امر باعث شد که بقایای سد داریوش از این محل به محلی در ۳ کیلومتری آن انتقال داده بشود.
جهت آشنایی بیشتر با استان های کشور می توانید به سامانه سراسری زمات مراجعه کنید
