بیجار از مرتفع‌ترین شهرهای ایران است. این شهر که در شرق استان کردستان و در همسایگی استان‌های زنجان و همدان واقع شده، ۱۴۵ کیلومتر با مرکز استان کردستان، شهر سنندج، فاصله دارد. طبق آخرین سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۵، جمعیت شهر بیجار بیش از ۵۰٬۰۰۰ نفر بوده است. مردم این شهر را غالبا مسلمان شیعه و سنی تشکیل می‌دهند و کردی سورانی با لهجه گروسی، زبان مردم این منطقه است.
در وجه تسمیه بیجار چنین می‌گویند که ریشه در «بیدزار» دارد. در زبان کردی به بید، «بی» و به زار، «جار» گفته می‌شود. طی کاوش‌های باستانی انجام شده و سفال‌های یافت شده در این منطقه، قدمت سکونت در بیجار را به هزاره‌های سوم و چهارم قبل از میلاد نسبت می‌دهند.
با توجه به حجم وسیع کشت‌زارهای گندم در بیجار، به آن لقب انبار غله باختر را داده‌اند چرا که سیلو و انبارهای گندم این شهر، ذخیره‌گاه گندم دیگر استان‌های کشور نیز است.
موقعیت جغرافیایی
بیجار منطقه‌ای است کوهستانی در پایان سلسله کوه های غربی ایران و یک سوم زمین های آن تقریباً کوهستانی است. نوع زمین و ساختمان آن مرکب از سنگ‌هایی رسوبی مخصوصاً ترکیبات رسی و آهکی و شنی در هم آمیخته می‌باشد که پیوسته به دگرگونی‌های دوران سوم زمین‌شناسی است.
این شهر در طول ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی گرینویچ و عرض شمالی ۳۵ دجه و ۵۲ دقیقه استوا واقع شده‌است. ارتفاع بیجار از سطح دریا ۱٬۹۴۰ متر می‌باشد، شهر بیجار ۷۷۰ متر از تهران و ۴۲۵ متر از سنندج بلندتر است. بیجار دارای آب و هوای سرد و خشک است.
آب و هوای بیجار
بیجار منطقه‌ای کوهستانی است و در امتداد سلسله جبال غربی ایران قرار دارد. به طور تقریبی یک سوم زمین‌‌های این ناحیه کوهستانی است و این شهر آب و هوایی نیمه خشک دارد. ارتفاع زیاد این منطقه باعث شده تا اختلاف درجه حرارت سردترین روز سال با گرم‌ترین روز سال به ۷۹ درجه سانتی گراد برسد. کمترین دما در این منطقه منفی ۳۸ درجه در بهمن ماه و بیشترین دما ۴۱ درجه در ماه‌های تیر و مرداد است.
بدیهی است که بهترین زمان برای سفر به بیجار فصل بهار است که مناظر چشم‌نواز دشت‌ها و مراتع سرسبز همراه با هوای معتدل و مطبوع، هوش از سر گردشگران می برد. در فصل تابستان نیز علیرغم روزهای گرم، دمای هوا در شب معتدل است. به دلیل بارش برف زیاد در زمستان، چنانچه در فصل سرما به این شهر سفر می‌کنید حتما با پوشاک و تجهیزات مناسب راهی سفر شوید.
سوغات بیجار
قالی، قالیچه، گلیم، جاجیم و… از صنایع دستی بیجار است که شهرت جهانی دارد. قالی بیجار سابقه‌ای کهن دارد و تعداد زیادی از قالی‌های قدیمی کردستان که هم‌اکنون در موزه‌های بزرگ فرش در داخل و خارج کشور وجود دارد، از قالی‌های شهر بیجار هستند. حلوا سوهانی، نان شيرمال مخصوص بيجار و انواع ترشی‌های خوشمزه نیز از سوغاتی‌های خوراکی این شهر تاریخی است.
جاذبه های گردشگری بیجار
منطقه حفاظت‌شده بیجار
منطقه حفاظت‌شده بیجار در ۱۵ کیلومتری شمال غرب شهر قرار دارد که پوشش گیاهی متنوعی دارد. در این منطقه رودخانه‌ها و چشمه‌های بسیاری جاری است. رودخانه قزل اوزن از پرآب‌ترین رودخانه‌های استان کردستان محسوب می‌شود. رودخانه قمچقا نیز همانند قزل اوزن از رودخانه‌های پرآب طبیعت این منطقه است.
چشمه حاج زاغه سی، کله شیر، سید شهاب و قره بلاغ از مهم‌ترین چشمه‌های آن محسوب می‌شوند که در فصل تابستان و پاییز برای حیات وحش این منطقه اهمیت حیاتی دارند. بیش از ۳۰ گونه پستاندار، ۱۴۰ گونه پرنده و ۲۰ گونه خزنده در این منطقه شناسایی شده است.
قلعه قمچقای
قلعه قمچقای در روستایی با همین نام قرار دارد. قدمت این قلعه به هزاره سوم پیش از میلاد می‌رسد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از قدیمی‌ترین کتیبه‌های ایران که به گفته باستان‌شناسان با نقش هیروگلیف و به خط هراتیک است در این قلعه یافت شده است. ارتفاع دیواره‌های این قلعه ۲۰۰ متر است و تنها راه ارتباطی قلعه با خارج، گذرگاه باریکی است که تنها یک نفر به دشواری می‌تواند از آن عبور کند.
این قلعه از لحاظ قدمت اهمیت فراوانی دارد و در دوره‌های تاریخی متعدد توسط اقوام گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. مساحت قلعه بیش از پنج هزار متر مربع است و مخازن متعدد آب دارد. این قلعه نیازی به استحکامات دفاعی نداشته است؛ چراکه موقعیت جغرافیایی آن به گونه‌ای بوده که به دره‌ای عمیق و پرتگاه‌هایی مخوف و بلند مشرف بوده است.
برج ینگی ارخ
برج ینگی ارخ در روستای ینگی واقع شده است که از آثار برجای مانده از دوران صفویان محسوب می‌شود. داخل برج از مصالحی همچون سنگ لاشه تراش خورده و ملات ساروج نیم پخت ساخته شده است و احتمال می‌رود که اقامتگاهی بین راهی بوده که در گذشته مورد استفاده مسافران قرار می‌گرفته است. پلان برج دارای شکل دایره‌ای به قطر ۶ متر است. این برج گنبدی تیز داشته است که به مرور زمان تخریب شده است.
پل صلوات آباد
پل صلوات آباد یادگاری از دوران صفویه است که در روستایی با همین نام قرار دارد. این پل بر روی طولانی‌ترین رود منطقه، قزل اوزن ساخته شده است. این پل هشت دهانه دارد که از شمال به جنوب از بزرگی آن‌ها کاسته می‌شود. پل صلوات آباد در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
محوطه یاسوکند و امامزاده عقیل
محوطه یاسوکند و امامزاده عقیل در بخش جنوبی شهر قرار دارد. بنای امامزاده عقیل از قدیمی‌ترین آثار معماری کردستان در دوره اسلامی محسوب می‌شود. از مشخصات خاص معماری این بنا آجرکاری با طرح‌ها و نوشته‌های مختلف است.
با توجه به نوع معماری و تزیینات به کار رفته در بنا، تاریخ احداث آن را به دوره سلجوقیان نسبت داده‌اند و در زمان ایلخانیان از آن همچنان استفاده می‌شده است. این بنا از مهم‌ترین بناهای دوره سلجوقی در ایران محسوب می‌شود که به ثبت ملی رسیده است.
تپه قلعه
تپه قلعه یا چنگیز قلعه از آثار برجای مانده از دوران پس از اسلام است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. گفته می‌شود هنگامی که بیجار در دوران مغولها هدف حمله قرار گرفت؛ چنگیز در ۱۰ کیلومتری بیجار اقامت کرد و در بالای کوهی به همین نام قلعهای ساخت که اکنون به چنگیز قلعه شهرت دارد.
مسجد خسروآباد گروس
مسجد خسروآباد گروس به دوران قاجار تعلق دارد و در روستایی با همین نام واقع شده است. احتمال داده می‌شود که بانی این مسجد خسرو خان اردلان باشد. این مسجد دارای پلان شبستانی است كه با شش ستون مدور قطور آجری و پانزده گنبد مسقف شده است.
این مسجد یکی از مساجد تک ایوانی کشور است که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. از ویژگی‌های این مسجد می‌توان به آجرکاری‌های متنوع آن اشاره کرد.
بازار سنتی بیجار
مجموعه بازار سنتی بیجار به دوران صفوی تعلق دارد که در دوران حمله کریم‌خان زند و جنگ جهانی اول بسیاری از آن آسیب دید. این بازار هم‌اکنون بازسازی شده است و در بافت قدیمی شهر در مرکز بیجار قرار دارد.
مجموعه بازار، شامل یک راسته طولانی شمالی، جنوبی و تیمچه‌ای بنام حاج شهباز و سرایی به نام سرای امیر تومان است. تیمچه حاج شهباز دارای یک فضای سرپوشیده مرکزی است که حجره‌هایی در پیرامون آن قرار دارد. سرای امیرتومان دارای یک حیاط مرکزی است که حجره‌هایی در پیرامون آن احداث شده است.
جهت آشنایی بیشتر با استان های کشور می توانید به سامانه سراسری زمات مراجعه کنید
