دیواندره در فاصله 98 کیلومتری شمال سنندج و در ارتفاع ۱۸۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد. این شهر دارای آب و هوای کوهستانی با زمستان‌هایی سرد و تابستان‌هایی معتدل و ملایم است و به علت همجواری با بام ایران از جانب شرق، یعنی شهرستان بیجار، آب و هوایی مشابه با این شهرستان دارد.
شهرستان دیواندره دارای سه بخش «مركزی»، «كرفتو» و «سارال»، دو شهر «دیواندره» و «زرینه» و نه دهستان است.
این منطقه حدود 15 درصد از وسعت استان کردستان را شامل می شود. رودخانه های فراوانی در شهرستان دیواندره جریان دارند که بیشتر آنها از آب شدن برف ها و بارندگی های فصلی جریان پیدا می کنند. دیواندره به علت وجود دشت‌های بسیار وسیع اوباتو و سارال از مراکز اصلی تولید گندم و دامداری استان کردستان است؛ کشاورزی و دامداری در کنار فعالیت‌های خدماتی در اقتصاد و زندگی مردم این منطقه نقش اساسی ایفا می‌کنند. وجود آثار باستانی بسیاری همچون غار کرفتو از تمدن کهن این منطقه حکایت می‌کند که تاریخ آن به دو هزار سال قبل از میلاد می‌رسد.
زبان مردم دیواندره کردی سورانی است و لهجه‌ای مخصوص به خود دارند. در این شهر قومیت‌ها و طوائف متفاوتی همچون گوران، گلباغی، تیلکوئی، جاف، منمی(مندمی) برازنده، خواجه وند، ایل کلهر، طایفه زند و قاقالی در کنار هم زندگی می کنند. بیشتر مردم دیواندره اهل تسنن هستند.
تاریخچه و علل پیدایش شهر دیواندره
شهرستان دیواندره در حال حاضر شامل دهستان های قراتوره ، حسین آباد شمالی ، حومه دیواندره ، چهل چشمه ، کوله و سارال است . این دهستان ها در گذشته ، سه بلوک از هجده بلوکی بوده که در زمان قاجاریه محدوده ایالت کردستان را تشکیل می داده اند . این منطقه از دیر باز محل عبور عشایر بوده و به عنوان ییلاق مورد استفاده قرار می گرفته است . شهرستان دیواندره از زمان صفویه به بعد تحت نفوذ دو شهر بزرگ استان کردستان – سنندج در جنوب و سقز در شمال – بوده است .
با تقویت راه سنندج – سقز ، به تدریج روستای دیواندره در وسط این راه ، به عنوان یک مرکز جمعیتی و بین راهی گسترش می یابد و در سال های اوایل دهه ی پنجاه شمسی به صورت یک شهر کوچک پا به عرصه ی وجود می نهد . بنابراین مهم ترین عامل در ایجاد شهر دیواندره موقعیت میان راهی آن بوده است .
جاذبه های گردشگری دیواندره
دهستان سارال یکی از جاهای دیدنی دیواندره
دهستان سارال، از توابع دیواندره، دشتی زیبا و پهناور است و در فصل بهار مانند تابلویی چشم‌نواز در استان کردستان می‌درخشد. دشت‌های پر از گل، صدای آواز پرندگان، چشمه‌های جوشان و اهالی صمیمی و خونگرم، دهستان سارال را به یکی از محبوب‌ترین مقصدهای گردشگری در شهر دیواندره تبدیل کرده است. وجود مرتع‌های سرسبز و حاصلخیز این منطقه باعث شده است که بیشتر روستاییان به شغل دامداری مشغول باشند.
کوهستان چهل چشمه
چهل‌چشمه یا چل‌چمه نام کوهی مرتفع در استان کردستان است که مجموعه‌ای بی‌نظیر از گیاهان دارویی را در خود جای داده است. بافت این کوه ریزشی و فرسایشی است و هنوز تثبیت نشده و رودهای زیادی مانند قزل‌اوزن، سیروان ، خورخوره و زرینه رود از آن سرچشمه می‌گیرند.
روستای دَروَن
دروان یا درون روستایی زیبا از توابع شهر دیواندره است که اهالی آن به کشاورزی و عده کمی از آنها به دامداری مشغول‌اند. رود قزل‌اوزن که از کنار این روستا می‌گذرد باعث حاصلخیزی و سرسبزی آن شده است. روستاییان در جشن‌های محلی و روزهای عید به بازی‌های بومی و گروهی مانند گوروابازی، قاو قاو، چاوشاره کی و زوران و برگزاری جشن می‌پردازند و میزبان اهالی روستاهای نزدیک‌اند.
غار کرفتو
غار کرفتو در 70 کیلومتری جنوب شهر دیواندره قرار گرفته است. این غار، یک غار آهکی است که در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته است. بخش‌هایی از این غار، دست‌کَند است و کتیبه‌هایی از دوران پیش از تاریخ دارد. این غار در بخش کرفتو واقع شده است که در تاریخ 20 بهمن 1318 با شمارهٔ ثبت 330 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
کتیبه‌ای یونانی بر سر در یکی از اتاق‌های طبقهٔ سوم این غار وجود دارد که از این غار به عنوان معبد "هراکلس" نام برده است. در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق‌ها و راهروهای عبوری سعی شده است تا اتاق‌ها با هم در یک گذر قرار گیرد. نورگیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده‌اند و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق‌ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده‌است.
جهت آشنایی بیشتر باسایر شهرهای استان کردستان می توانید به سامانه سراسری زمات مراجعه کنید
