گلوگاه

شهر گلوگاه در قسمت شرقی استان مازندران قرار دارد. می‌توان از گلوگاه به‌عنوان شهری تاریخی با طبیعتی دست نخورده یاد کرد. گلوگاه دارای دریایی بسیار آرام و از مناسب‌ترین ساحل‌های مازندران برای شنا کردن است. گلوگاه به شهر گلاب نیز معروف است. سفر به گلوگاه تجربه‌ای ارزشمند از بازدید بناهای تاریخی در کنار طبیعتی سبز و دلنشین است.

مردم گلوگاه

زبان اهالی بومی شهر گلوگاه مازندرانی است. البته گلوگاه میزبان ایل ترک زبان عمرانلو نیز می‌باشد. طایفه ایل عمرانلو در گلوگاه جزو مهاجران ترک زبانند که با گویش‌های ترکی، مازندرانی و فارسی صحبت می‌کنند. خوشبختانه آب و رسوم و فرهنگ طبری در شهر گلوگاه تا به امروز زنده است.

نوروزخوانی یکی از رسومات این دیار است که بعد از نیمه اول اسفند ماه آغاز می‌شود. این رسم نوعی پیشواز برای فصل بهار و خداحافظی با زمستان است. نوروز خوانان حداقل ۳ نفر هستند. یک نفر اشعار نوروزی را می‌خواند، یک نفر ساز می‌زند، نفر سوم که به کوله کش معروف است در جلوی درب خانه‌های اهالی به زبان مازندرانی می‌خواند:

باد بهارون بیمو نوروز سلطون بیمو

مژده هادین به دوستون گل به گلستون بیمو

از دیگر رسم و رسومات مازندرانی که هنوز هم در شهر گلوگاه برگزار می‌شود می‌توان به مراسم تیرماه سیزده، چله شو، باران خواهی، آفتاب خواهی، آیین باستانی ۲۶ عید ماه، نوروز بل، تیرگان و … اشاره کرد

موقعیت جغرافیایی

گلوگاه در جنوب شرقی دریای مازندران و شمال خطالراس شمالی‌ترین رشته کوه البرز یعنی (جهان مورا) در مختصات جغرافیایی ۵۳درجه و ۴۸دقیقه طول شرقی، ۳۶درجه و ۴۵دقیقه عرض شمالی و در شرق استان مازندران و شهرستان بهشهر و غرب استان گلستان واقع شده و مساحت آن با اراضی زراعتی جنگل، مرتع، بایر و دایر حدود ۶۵ کیلومتر مربع است.

این شهر در فاصله پنج کیلومتری از دریا واقع شده و ارتفاع مرکز شهر حدود ۴۰ متر از سطح دریای آزاد و ۶۷ متر از سطح دریای خزر است. این شهر در حقیقت جانشین شهر تاریخی نامیه است که بعد از تمیشه در این منطقه بزرگترین شهر قرن اول هجری بوده‌ است.

در شمال غربی گلوگاه تپه تاریخی گراودین، در شرق خندق کلباد و در جنوب آن بقایای جاده شاه عباسی قرار گرفته‌است که از مسیر جنگلهای سرسبز، چشمه‌ها، آبشارها و آبهای معدنی قابل توجه و دیدنی به کوه‌های شرشری محدود می‌شود و از نظر تاریخی و باستان‌شناسی اهمیتی ویژه دارد.

تاریخچه

گلوگاه در منطقه‌ای که در دوره اسلامی کبود جامه یا نامیه نامیده می‌شد، این شهر در حقیقت جانشین شهر تاریخی نامیه است که بعد از تمیشه در این منطقه بزرگترین شهر قرن اول هجری بوده‌است. از قرار این شهر بعد از فتنه مغول ویران و مردم آن پراکنده گردیده‌اند. آثار خرابه‌ها، سکه‌ها و ادوات دیگری که به دست آمده، قدمت این محل را به ۱۲۵۴ سال پیش می‌رساند.

وجود جرکلباد در شرق گلوگاه به فاصله تقریبی ۲ کیلومتر اهمیت این محل را ثابت می‌کند.» در شمال غربی گلوگاه تپه تاریخی گراودین، وجود جر یا خندق کلباد در شرق گلوگاه به فاصله تقریبی ۲ کیلومتر اهمیت این محل را ثابت می‌کند و در جنوب آن بقایای جاده شاه عباسی قرار گرفته‌است که از مسیر جنگلهای سرسبز، چشمه‌ها، آبشارها و آبهای معدنی قابل توجه و دیدنی به کوه‌های شرشری محدود می‌شود و از نظر تاریخی و باستان‌شناسی اهمیتی ویژه دارد.

منطقه شورچال گلوگاه از ابنیه مسکونی قرون اول و دوم اسلامی بوده و آثار باستانی فراوانی در دل تپه‌های آن جای گرفته‌اند و زمینهای آن متعلق به ساکنان کوپچی محله گلوگاه بوده و در فاصله کمی از ساحل دریا قرار گرفته‌است.

بهترین جاهای دیدنی گلوگاه

گلوگاه شاید خودش به اندازه شهرهای دیگر استان مازندران جاهای فراوان دیدنی نداشته باشد اما می توان گفت بیشترین ییلاقات را در منطقه دارد و روستاهایی که در ارتفاعات این شهر می باشد زبان زد تمام مسافران است .

تپه تاریخی گراودین

در شمال غربی گلوگاه تپه تاریخی گراودین، وجود جر یا خندق کلباد در شرق گلوگاه به فاصله تقریبی ۲ کیلومتر اهمیت این محل را ثابت می کند و در جنوب آن بقایای جاده شاه عباسی قرار گرفته است که از مسیر جنگل های سرسبز، چشمه ها، آبشارها و آبهای معدنی قابل توجه و دیدنی به کوه های شرشری محدود می شود و از نظر تاریخی و باستان شناسی اهمیتی ویژه دارد.

تپه تاریخی گراودین، یکی از جاذبه های گردشگری گلوگاه، از نظر تاریخی هم سرنوشت ۲ سلسله از سلسله های تاریخی ایران در این منطقه رقم خورده است. اولی با شکست محمدحسن قاجار در سال ۱۱۷۱ هجری قمری در نزدیکی گراودین تپه به دست کریم خان زند که بعد از آن دولت مستقل زندیه تاسیس شد و دومی بعد از فوت کریم خان و اتحاد خاندان آقامحمدخان قاجار با یکدیگر که باعث شد بر سر تا سر مازندران، گیلان، آذربایجان و قفقاز استیلا یابند. بنابراین دست زندیه ابتدا از مازندران و سپس سراسر ایران کوتاه و سلسله زندیه منقرض شد و مقدمات تاسیس رسمی سلسله قاجاریه در سال ۱۱۹۹ هجری قمری در پای تپه گراودین فراهم آمد.

توسکا چشمه گلوگاه

توسكا چشمه در منطقه بالادست شهرستان گلوگاه، یکی از جاذبه های گردشگری مهم این شهرستان است. این چشمه دارای آب زلال و گواراست. وجود درختان زيباي توسكا دلیل وجه تسمیه اين منطقه می‌باشد. در طول ايام بهار و تابستان ای منطقه ماهانه پذيراي ۱۵ هزار مسافر از داخل و خارج استان است. اين منطقه ديدني كه به دليل قدمت چشمه ، وجود يخچال‌هاي طبيعي و خنك بودن منطقه و داشتن دماي صفر درجه سانتيگراد در ماه‌هاي گرم سال توجه گردشگران زيادي را از استان‌هاي گلستان و خراسان‌هاي شمالي، رضوي و جنوبي به خود جلب كرده است.

چشمه اوان، چشم‌انداز ديدني روستاي نيالا، باريكلا، چشمه محمد بهي و آبخوره به عنوان ديگر نقاط ديدني و كوهستاني شهرستان گلوگاه است. در پايين دست گلوگاه نيز درياي آرام گلوگاه و منطقه جركلباد با پيشينه هزار سالاز نقاطی است كه گردشگران به اين شهرستان از آن ديدن می‌كنند.

روستای آغوز دره

آغوز دره در ۵۰ کیلومتری شهرستان گلوگاه قرار دارد. آغوز دره از شمال به جنگل های زیبای انزان شهرستان بندر گز از سمت جنوب به رودخانه نکارود و روستای اندرات و ازسمت شرق به روستای چین پاچ و از سمت غرب به روستای وزوار محدود می باشد.

وجه تسمیه این روستا از آنجا سرچشمه می گیرد که بدلیل وجود درختان گردو یا آغوز فراوان و بزرگ در حاشیه دره ای که مشرف بر روستاست این محل را آغوز دره نام نهادند شغل اصلی مردم آغوز دره دامداری و کشاورزی و تا حدودی باغداری و قالی بافی است.

آغوز دره از امکانات مناسبی مانند امکاناتی همچون آب، برق، مدرسه نوساز ۶ کلاسه، خانه بهداشت، مرکز مخابرات و جاده آسفالته برخوردار است. آغوز دره دارای یک مکان تفریحی و تاریخی زیبا بنام شمشیر بر می باشد که بسیار جذاب و شگفت انگیز است.

روستای نیالا

نیالا، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان گلوگاه در استان مازندران است. گورستان نیالا از آثار ثبت شده‌ی ملی ایران در این روستا قرار دارد. قبرستان نیالا مربوط به سدهٔ ۱۰ و ۱۱ ه. ق. است و در شهرستان گلوگاه، بخش مرکزی، دهستان توسکا چشمه، روستای نیالا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۴۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

روستای زیبای نیالا اولین روستا در مسیر جاده هزارجریب شهرستان بهشهر از سمت شهرستان گلوگاه می باشد. دهستانی از بخش یانه سر شهرستان بهشهر است. در ۲۴ هزارگزی جنوب شرقی بهشهر کنار رودخانه نکا، در منطقه کوهستانی معتدل هوای مرطوبی واقع است و ۴۲۰ تن سکنه دارد. آبش از چشمه و رودخانه نکا، محصولش برنج و غلات و لبنیات و ارزن و شغل مردمش زراعت و مختصر گله داری و کرباس بافی است.

جرکلباد (خندق تاریخی)

جر(خندق) کلباد گلوگاه یکی از جاهای دیدنی استان مازندران به شمار می رود. این خندق دیدنی به طول ۲۰ کیلومتر از دامنه کوه تا ساحل دریا کنده شده است. جرکلباد به دستور شاه عباس صفوی برای جلوگیری از نفوذ دشمن و غارت شهر اشرف حفر شده است.

شهر اشرف(بهشهر امروزی) از پایتخت‌های شاه عباس در زمان صفویان بوده است. این خندق در میانه راه اشرف(شهر بهشهر) به استرآباد(گرگان امروزی) کنده شده است. جرکلباد(خندق کلباد) در فاصله ۱۵ کیلومتری غرب شهرستان بندر گز و در روستای کهنه کلباد، جنب قبرستان بهشت رضا(ع)، می‌باشد.

جهت آشنایی بیشتر با شهر های دیگر مازندران به سامانه زمات مراجعه کنید