ایذه از شهرهای خوزستان در قسمت جنوب غربی ایران است. ایذه، شهری است که بخش بزرگی از تاریخ ایران را در خود نهفته دارد. وجود سنگ‌نبشته‌های دوره عیلام در این شهر نشان‌دهنده باستانی بودن شهر است. ایذه از لحاظ آب و هوا منطقه‌ای گرمسیری محسوب می‌شود، به همین دلیل معمولا به عنوان مرکز نشین و پایتخت زمستانی بختیاری‌ها انتخاب می‌شد و یکی از مراکز زمستانی عشایر بود.
شهر ایذه
با مساحت ۴۰۳۵ کیلومترمربع در شمال شرقی استان خوزستان قرار گرفته است. این شهرستان از شمال به استان چهارمحال و بختیاری و از شمال غرب به شهرستان مسجد سلیمان محدود است. جمعیت شهرستان ایذه طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، برابر با ۵۳۰ هزار و ۱۶۲ نفر بوده است. ایذه در میانه کوهستان با آب و هوائی معتدل و طبیعتی سرسبز واقع است و استعداد فراوانی برای کشاورزی دارد.
صنعت ایذه
شغل اصلی مردمان شهرستان كشاورزی و دامداری است. آب مورد نياز برای كشاورزی از چاه‌های نيمه عميق تامين می‌شود. از مهم‌ترين فرآورده‌های كشاورزی اين شهرستان می‌توان گندم، جو، برنج و تره بار را نام برد.
طبیعت شهر ایذه
انواع فرآورده‌های دامی و لبنی از جمله توليدات بخش دامداری شهرستان بوده و دام و فرآورده‌های دامی از محصولات صادراتی اين منطقه محسوب می‌شوند. مهم‌ترين منابع آبی شهرستان ایذه را رودخانه‌ها تشكيل می‌دهند؛ رودخانه‌های فرعی فراوانی در اين شهرستان جاری است كه از آن جمله می‌توان رودخانه‌های آب زرک، آب سرحوض، آب سوسن، آب شلا و ... را نام برد.
ایذه
در حال حاضر شهری بختیاری نشین است و گویش مردم آن شهر لری بختیاری است. مردم شهر ایذه بختیاری هستند و آداب و رسوم بختیاری‌ها در این شهر بسیار پررنگ است و توانسته‌اند بخشی از این رسوم را حفظ کنند. آداب و رسوم مربوط به عروسی و عزا در فرهنگ بختیاری در این شهر، پررنگ‌تر از شهرهای دیگر بختیاری است.
سابقه تاریخی ایذه
از روزگاران گذشته تا به امروز، نام‌های مختلفی داشته است. این عناوین عبارت از: ایزج، ایذه، مال امیر، هستند. برخی همچون یاقوت حموی در معجم البلدان نیز ایذه را همان انزان دانسته‌اند.
در اکثر منابع دوره اسلامی، با نام ایذج ذکر شده است. در کتیبه‌های نقش برجسته های اشکفت سلمان که مربوط به دوره عیلام است، نامش آپاپیر یا آجاپیر ذکر شده است. در دوره هخامنشی نیز این شهر بازمانده عیلامیان بود و با عنوان الیمایی خوانده می‌شد.
از دوره پارت‌ها در این مکان نیز نشانه‌هایی دیده می‌شود که می‌توان محوطه شمی را نام برد که مجسمه مفرغی مرد شمی از آثار آن است. شهر در دوره ساسانی با نام ایذه معروف بود و با ورود اسلام به ایران ایذه خوانده شد. در دوره حاکمیت اتابکان لر بزرگ، ایذه به عنوان مرکزنشین و پایتخت حکومت بختیاری شناخته شد. ایذه در دوره حاکمیت بختیاری تبدیل به مال امیر شد و در بین مردم گسترش پیدا کرد، سرانجام در زمان پهلوی دوباره نام ایذه بر سر زبان‌ها افتاد و تا امروز تداوم یافته است.
جاذبه‌های شهر ایذه
قدمت باستانی شهر سبب شده است که آثار تاریخی بسیاری در شهر وجود داشته باشد. نقش برجسته شاهسوار از دوره عیلام قدیم به جا مانده که آثار بسیاری را در خود جای داده است. موضوع این نقش برجسته بارعام دادن یکی از شاهان است.
نقش برجسته شاهسوار
نقش برجسته خونگ اژدر که به خونگ نوروزی نیز شهرت دارد یکی از آثار معروف شهر ایذه است.
خونگ اژدر
از دوره عیلام نو نیز سنگ نگاره کول فرح بر جای مانده است که در ۷ کیلومتری شمال شرق ایذه قرار دارد. در این مکان کتیبه‌هایی به خط میخی وجود دارند که در کنار نقش برجسته‌هایی که مربوط به مراسمات مهمانی و مذهبی هستند، قرار گرفته‌اند.
کول فرح
اشکفت سلمان در جنوب غرب شهر دارای چهار نقش برجسته است که مربوط به خاندان‌های سلطنتی است.
اشکفت سلمان
خونگ اژدر، خونگ کمال‌وند و قلعه کژدمک در ارتفاعات خونگ‌اژدر قلعه‌ای از لاشه سنگ، ساروج و خشت با تاق‌های هلالی و سنگی واقع شده که در این ناحیه به «قلعه کژدمک» معروف است. این قلعه در دوره ساسانی متروک شده است. اما شهر ایذه در دوره ساسانی نیز جزی شهرهای آباد بوده و منابع تاریخی این دوره چنین چیزی را اثبات می‌کنند.
از دیگر آثار دیدنی شهر، پل ایذج است که جنس آن از ملات و ساروج بوده و روی بستر رودخانه‌ای خشک بنا شده است. دشت سرسبز سوسن نیز از دیگر جاذبه‌های دیدنی شهر است.
دشت سوسن
آتشکده‌ای است که مربوط به دوره ساسانی بوده و تا دوره عباسیان نیز فروزان بوده است و گردشگران بسیاری از آن دیدن می‌کنند.شهر ایذه به دلیل کثرت جمعیت بختیاری‌ها و به عنوان مرکز نشین حاکمیت بختیاری دارای بردگوری‌های بسیار زیادی است .
علاوه بر این دارای مناطق توریستی خاص بسیاری است که می‌توان به منطقه توریستی تفریحی گلزار، منطقه تفریحی زراس، منطقه تفریحی کوه سفید و سد کارون سه و پارک جنگلی بلوط اشاره کرد.
- منطقه تفریحی زراس
- منصقه تفریحی زراس
- پارک جنگلی
- منطقه تفریحی گلزار
- منطقه تفریحی کوه سفید
- منطقه تفریحی کوه سفید
آداب و رسوم مردم ایذه
ایذه منطقه‌ای بختیاری‌نشین است و مردم آن از طوایف بختیاری هستند. بنابراین مطابق آداب و رسوم بختیاری زندگی می‌کنند. مردم این شهر در مراسم‌های عروسی و عزاداری خود رسوم بختیاری را اجرا می‌کنند. در مراسم عروسی از چوب‌بازی و دستمال‌بازی و در مراسم عزا از آواز حزن‌انگیز گاگریو (بخوان و گریه کن) و ساز چپ که مخصوص بختیاری‌ها است، استفاده می‌کنند. همچنین لباس‌های اکثر مردم لباس‌های بختیاری است که در مردان به شکل و نام چوقا و شلوار دبیت، کلاه خسروانی و گیوه است. و زنان نیز لباس‌های مخصوص خود را دارند که کلاهی به نام لچک و روسری به نام می‌نا می‌پوشند و لباسی بلند و چاک‌دار و دامنی پرچین در زیر آن می‌پوشند که رنگ‌هایی شاد و دلنشین دارند.
لباس زنان بختیاری
مردم این شهر دارای صنایع دستی مربوط به این قومیت هستند. قالی‌های بختیاری با نقش‌هایی چون بز کوهی، کب،و گل و بوته در این شهر بافته می‌شود. همچنین از صنایع دیگر می‌توان به گلیم‌بافی، نمدمالی، گیوه‌دوزی، چوقابافی، شیر سنگی تراشی و... اشاره کرد.
صنایع دستی ایذه
ایذه به دلیل موقعیت خاص تاریخی و جاذبه‌های بسیار زیاد، شهری تاریخی-توریستی برای گردشگران محسوب می‌شود و هر ساله گردشگران بسیاری به سمت خود جذب می‌کند.
